Του Χρήστου Χαραλάµπους
Οι κατά καιρούς κυβερνητικές εξαγγελίες και τα βαρύγδουπα «θα» αποδεικνύονται για τον κόσµο της υπαίθρου, και ιδιαίτερα για τον αγροτικό κόσµο, επιταγές χωρίς αντίκρισµα. Πολλές οι υποσχέσεις που δόθηκαν στη διάρκεια της δεκαετούς διακυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη και δεν υλοποιήθηκαν ποτέ -ανάλογες ή και παραφουσκωµένες και οι προεκλογικές εξαγγελίες του διαδόχου του, που αν και κοντεύει να συµπληρώσει δύο χρόνια εξουσίας, ακόµα ο κόσµος της υπαίθρου αναµένει την υλοποίηση των υποσχέσεών του για επίλυση των βασικών, τουλάχιστον, προβληµάτων που ταλανίζουν τον κλάδο. Προβλήµατα που, όπως οι ίδιοι οι γεωργοί αλλά και οι αγροτικές οργανώσεις επισηµαίνουν µε κάθε ευκαιρία, έχουν να κάνουν κυρίως µε το πολύ ψηλό κόστος παραγωγής, το οποίο αναπόφευκτα οδηγεί και σε αύξηση των τιµών στα προϊόντα, καθιστώντας τα απρόσιτα για τον πολύ κόσµο. Και αυτό το κόστος παραγωγής που συνεχώς αυξάνεται έχει την πηγή του όχι µόνο στις χρεώσεις για αρδεύσεις και άλλα έξοδα που είναι απαραίτητα στη διαδικασία καλλιέργειας και παραγωγής, αλλά και στον αθέµιτο ανταγωνισµό που υπάρχει λόγω και των εισαγόµενων αγροτικών προϊόντων. Και µέσα σε όλα αυτά ο Κύπριος αγρότης βρίσκεται κάθε χρόνο αντιµέτωπος µε τις συνέπειες της κλιµατικής αλλαγής και τις τεράστιες ζηµιές που προκαλούν οι καιρικές συνθήκες. Παράκαιρες βροχοπτώσεις και χαλάζια αλλά και παρατεταµένες ανοµβρίες, που κατά κανόνα συνοδεύονται από καύσωνες, τείνουν να αποτελέσουν πλέον µόνιµα φαινόµενα, που κατά κύριο λόγο πλήττουν τον αγροτικό τοµέα, ο οποίος απεγνωσµένα αναζητεί τρόπους προστασίας.
Προβλήµατα αλλά και δυνατότητες
Το καίριο ζήτηµα των συνεπειών που έχει η κλιµατική αλλαγή στην αγροτική διαδικασία αποτέλεσε το αντικείµενο ηµερίδας που διοργάνωσε στη Λεµεσό το Κυπριακό Ίδρυµα Προστασίας του Περιβάλλοντος (Terra Cypria) µε τη συµµετοχή ακαδηµαϊκών, εκπροσώπων αγροτικών οργανώσεων, γεωπόνων και άλλων ειδικών επιστηµόνων αλλά και αρµόδιων κρατικών τεχνοκρατών. Μέσα από τις απόψεις που κατατέθηκαν και τις συζητήσεις που έγιναν, προέκυψαν σηµαντικά στοιχεία για το µέγεθος του προβλήµατος και αναδείχθηκαν οι δυνατότητες που υπάρχουν για προσαρµογή του τοµέα της γεωργίας στις νέες κλιµατολογικές συνθήκες. Αναγνωρίζοντας τη σηµασία της γεωργίας τόσο για την οικονοµία όσο και για το περιβάλλον της Κύπρου, επισηµάνθηκε από όλους τους οµιλητές ότι οι συνέπειες της κλιµατικής αλλαγής, από τις παρατεταµένες περιόδους καύσωνα και ανοµβρίας, τις πληµµύρες και το χαλάζι, µέχρι τη σκόνη και την ερηµοποίηση, έχουν πλήξει σοβαρά τον τοµέα και αναµένεται να τον επηρεάσουν ακόµη περισσότερο τα επόµενα χρόνια. Αναλύοντας τα προβλήµατα που προκύπτουν λόγω της κλιµατικής αλλαγής στον αγροτικό τοµέα, αλλά και τις πιθανές λύσεις που µπορούν να εφαρµοστούν χωρίς φυσικά να επιβαρύνεται το φυσικό περιβάλλον προκαλώντας χειρότερα αποτελέσµατα, οι µετέχοντες στην ηµερίδα δεσµεύτηκαν για συνέχιση της συνεργασίας των εµπλεκόµενων και ενδιαφερόµενων φορέων µέσα από την υιοθέτηση πρακτικών που θα θωρακίσουν τον γεωργικό τοµέα απέναντι στις προκλήσεις της κλιµατικής αλλαγής.
Απαιτείται οργάνωση και συλλογικότητα
∆ίνοντας το µήνυµα ότι η κλιµατική κρίση δεν είναι πλέον απλώς µία θεωρία, η εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύµατος Terra Cypria, Κούλλα Μιχαήλ, τόνισε πως πρόκειται για ένα δεδοµένο που δηµιουργεί την υποχρέωση σε όλους να εργαστούν οργανωµένα και συλλογικά προς επίλυσή του και κυρίως να βοηθήσουν έτσι ώστε να υπάρξει η ανάλογη προσαρµογή για αποτελεσµατική αντιµετώπιση των όποιων προκλήσεων που ήδη υπάρχουν ή θα προκύψουν στο µέλλον. Αναγνωρίζοντας την πρόκληση που έχει να αντιµετωπίσει ο αγροτικός τοµέας εξαιτίας της κλιµατικής αλλαγής, ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Ανδρέας Γρηγορίου, εξέφρασε την προθυµία του Υπουργείου να σταθεί δίπλα στον αγρότη και να εξεύρει µαζί µε όλους τους άλλους ενδιαφερόµενους φορείς τις βέλτιστες πρακτικές για επίλυση και αντιµετώπιση των όποιων προβληµάτων προκύπτουν. Σηµαντικό είναι το γεγονός ότι στην ηµερίδα κατέστη σαφές από όλους ότι η κλιµατική αλλαγή είναι µία ακόµη πρόκληση που καλούνται να αντιµετωπίσουν οι γεωργοί πέραν των ήδη υπαρχουσών δυσκολιών, όπως το υψηλό κόστος νερού και ρεύµατος αλλά και ο ανταγωνισµός µε τα εισαγόµενα γεωργικά προϊόντα. Η κλιµατική αλλαγή χαρακτηρίστηκε και ως «κινούµενος στόχος», αφού, όπως υποδείχθηκε, οι συνεχείς και απρόβλεπτες µεταβολές καθιστούν δύσκολο το έργο της προσαρµογής του αγροτικού τοµέα. Πέραν των πρακτικών δυσκολιών που προκύπτουν από τις ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως η λειψυδρία, οι παρατεταµένοι καύσωνες και το χαλάζι, που προκαλούν ζηµιά στα φυτά τόσο κατά την ανθοφορία όσο και κατά την καρποφορία τους, επισηµάνθηκε και ο σοβαρός κίνδυνος εξάπλωσης παρασίτων, τα οποία ευδοκιµούν σε ψηλές θερµοκρασίες και µπορούν να γίνουν καταστροφικά για τις καλλιέργειες της Κύπρου. Για το συγκεκριµένο πρόβληµα, το οποίο γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους οι ίδιοι οι αγρότες που το συναντούν στην καθηµερινότητα της εργασίας τους, αναλύθηκαν πιθανές πρακτικές καλύτερης αντιµετώπισης, όπως η στοχευµένη χρήση φυσικών θηρευτών.
Πρακτικές µέθοδοι προστασίας εδάφους και καλλιεργειών
Η ερηµοποίηση και η υγεία του εδάφους και κατ’ επέκταση οι πρακτικές διαφύλαξης ενός υγιούς εδαφικού προφίλ ήταν επίσης µια σηµαντική πτυχή των επιδράσεων της κλιµατικής αλλαγής στη γεωργία που απασχόλησε την ηµερίδα. Μεταξύ άλλων, δόθηκαν εισηγήσεις µε πρακτικές για θωράκιση του εδάφους, συγκρατώντας την υγρασία και τα οργανικά στοιχεία, προστατεύοντάς το από τη διάβρωση και διασφαλίζοντας τη σωστή του διαπερατότητα και απορρόφηση. Όπως τονίστηκε, µόνο ένα υγιές έδαφος µπορεί να υποστηρίξει µια υγιή καλλιέργεια. Υποδείχθηκε επίσης ως ενδιαφέρουσα πρακτική η χρήση διαφορετικών µεθόδων άρδευσης για εξοικονόµηση νερού και η προστασία και κάλυψη του εδάφους για µείωση της θερµοκρασίας του και συγκράτηση της υγρασίας, µέθοδος η οποία µπορεί να λειτουργήσει και σαν ασπίδα ενάντια στο πρόβληµα της διάβρωσης. Μέσα από τη συζήτηση αναδείχτηκε η ανάγκη αλλά και η θέληση για τη σύσταση οµάδας φορέων που θα συνεδριάζουν τακτικά για αντιµετώπιση των προκλήσεων του κλάδου της γεωργίας, προτείνοντας εφαρµόσιµες και πρακτικές λύσεις. Σηµαντική ήταν η πρωτοβουλία εκ µέρους του Τµήµατος Μετεωρολογίας, η οποία εκφράστηκε µέσω του διευθυντή του, ∆ρος Φίλιππου Τύµβιου, για βελτίωση του αγροµετεωρολογικού δελτίου, συµβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην αποτελεσµατικότερη ενηµέρωση πρόβλεψης των µετεωρολογικών συνθηκών για καλύτερη προειδοποίηση των αγροτών και των γεωπόνων που τους συµβουλεύουν.
