H 17η Οκτωβρίου, ∆ιεθνής Ηµέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας, έρχεται για να υπενθυµίσει τις βαθιές ανισότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν στην κοινωνία µας. Ενώ εκατοµµύρια άνθρωποι υποφέρουν από τη φτώχεια, οι πλούσιοι συνεχίζουν να συσσωρεύουν πλούτο, εκµεταλλευόµενοι ένα σύστηµα που έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει τις περιουσίες τους.
Σε σχετική ανακοίνωσή της η Οµάδα της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο σηµειώνει ότι το 2022 περίπου 95,3 εκατοµµύρια άνθρωποι στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιµετώπιζαν τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισµού, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 22% του συνολικού πληθυσµού.
Οι νέοι, ιδίως οι νέοι κάτω των 25 ετών, αντιµετωπίζουν υψηλά ποσοστά ανεργίας και επισφαλείς συνθήκες εργασίας, γεγονός που τους θέτει σε µεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας. Σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, η ανεργία των νέων αποτελεί σηµαντικό ζήτηµα, ιδίως µετά την οικονοµική κρίση του 2008 και την πανδηµία COVID-19.
Περιουσίες εκατοντάδων δισεκατοµµυρίων δολαρίων
Την ίδια στιγµή, τα πλουσιότερα άτοµα της Ευρώπης, όπως ο Bernard Arnault (LVMH), η Françoise Bettencourt Meyers (L’Oréal) και ο Amancio Ortega (Zara) ο Jeff Bezos (Amazon) και ο Elon Musk (Tesla), είδαν τις περιουσίες τους να διογκώνονται κατά δισεκατοµµύρια κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19.
Ο Arnault, ο οποίος έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσµο το 2023, είδε την περιουσία του να ξεπερνά τα 200 δισεκατοµµύρια δολάρια, κυρίως λόγω των κερδών του χρηµατιστηρίου και της άνθησης του τοµέα των ειδών πολυτελείας, παρά την οικονοµική ύφεση που επηρέασε πολλούς ανθρώπους. Με αυτό το ποσό θα µπορούσε να ανακαινιστεί εκ βάθρων κάθε δηµόσιο δηµοτικό σχολείο και στα 26 κράτη-µέλη της ΕΕ -και θα περίσσευαν ακόµη 100 δισεκατοµµύρια δολάρια.
Οι πλούσιοι δεν γίνονται πλούσιοι µε σκληρή δουλειά. Συχνά εκµεταλλεύονται τους εργαζόµενους, αποφεύγουν τους φόρους και επωφελούνται από το καπιταλιστικό σύστηµα που έχει τις ρίζες του στην ταξική πάλη, το οποίο δίνει προτεραιότητα στα κέρδη έναντι των ανθρώπων.
Ο πλούτος των λίγων πρέπει να εξυπηρετεί τους πολλούς
Η φτώχεια δεν είναι αναπόφευκτη, προκύπτει από πολιτικές επιλογές, αντανακλώντας τη σκόπιµη πρόθεση και δράση πίσω από τη σηµαντική µεταβίβαση του πλούτου. Η φορολόγηση των πλουσίων είναι απαραίτητη για τη δηµιουργία των εσόδων που απαιτούνται για τη χρηµατοδότηση των δηµόσιων υπηρεσιών, της εκπαίδευσης, της υγειονοµικής περίθαλψης και της στέγασης -κρίσιµα στοιχεία που µπορούν να βγάλουν τους ανθρώπους από τη φτώχεια.
Η Οµάδα της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο απαιτεί φορολόγηση των πλουσίων και τερµατισµό της φτώχειας και καταθέτει την άποψη ότι ο πλούτος των λίγων πρέπει να εξυπηρετεί τους πολλούς, όχι το αντίθετο.
Η «θηλυκοποίηση» της φτώχειας
Η φτώχεια έχει έµφυλη διάσταση. Η γυναικεία φτώχεια αποτελεί µια ανησυχητική και επίµονη µορφή φτώχειας που επηρεάζει δυσανάλογα τις γυναίκες σε όλο τον κόσµο. Ο όρος «θηλυκοποίηση της φτώχειας» περιγράφει αυτό το φαινόµενο, όπου οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να ζουν σε συνθήκες φτώχειας λόγω δοµικών ανισοτήτων.
Βασικές αιτίες περιλαµβάνουν την περιορισµένη πρόσβαση των γυναικών στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας, την ανισότητα στις αµοιβές, καθώς και τις διακρίσεις λόγω φύλου στην κοινωνική και οικονοµική ζωή. Η φτώχεια πλήττει τις γυναίκες πιο έντονα και λόγω της συχνής επιµέλειας των παιδιών, αφού οι γυναίκες είναι συνήθως υπεύθυνες για την ανατροφή και τη φροντίδα τους, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την πρόσβασή τους σε οικονοµικούς πόρους και ευκαιρίες απασχόλησης.
Η γυναικεία φτώχεια είναι ιδιαίτερα έντονη σε γυναίκες από ευάλωτες οµάδες πληθυσµού, όπως οι µετανάστριες, οι πρόσφυγες, οι µονογονιοί, οι γυναίκες µε αναπηρία και οι γυναίκες που ανήκουν σε εθνοτικές µειονότητες.
Αυτές οι οµάδες αντιµετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις που επιδεινώνουν τη φτώχεια τους, καθώς οι γυναίκες αυτές συχνά βρίσκονται αντιµέτωπες µε περιορισµένη πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση, υγειονοµική περίθαλψη και αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας.
Επιπλέον, η έλλειψη κοινωνικών δικτύων υποστήριξης και η αυξηµένη έκθεση στη βία και την εκµετάλλευση συµβάλλουν στην οικονοµική τους επισφάλεια. Οι γυναίκες µετανάστριες και οι πρόσφυγες, για παράδειγµα, συχνά απασχολούνται σε κακοπληρωµένες ή ανασφάλιστες εργασίες, ενώ οι γυναίκες µε αναπηρία αντιµετωπίζουν µεγαλύτερα εµπόδια στην εύρεση εργασίας λόγω προκαταλήψεων και ανεπαρκούς προσαρµογής των εργασιακών χώρων. Αυτές οι συνθήκες διαιωνίζουν τον κύκλο της φτώχειας και καθιστούν δυσκολότερη την οικονοµική και κοινωνική ενσωµάτωση των γυναικών αυτών.
Σε παγκόσµιο επίπεδο, τα ποσοστά της γυναικείας φτώχειας παραµένουν ανησυχητικά υψηλά, ειδικά στις αναπτυσσόµενες χώρες.
Σύµφωνα µε στοιχεία των Ηνωµένων Εθνών, οι γυναίκες αποτελούν το 70% του παγκόσµιου πληθυσµού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Οι ανισότητες είναι ιδιαίτερα έντονες στην υποσαχάρια Αφρική και στη νότια Ασία, όπου οι γυναίκες έχουν περιορισµένη πρόσβαση σε γη, χρηµατοδότηση και εκπαίδευση.
Η γυναικεία φτώχεια είναι επίσης ένα σηµαντικό πρόβληµα και στην Ευρώπη, όπου το ποσοστό κινδύνου φτώχειας για τις γυναίκες είναι υψηλότερο από αυτό των ανδρών, γεγονός που συνδέεται µε τις ανισότητες στις αµοιβές, την εργασιακή ασφάλεια και την πρόσβαση σε κοινωνικές παροχές. Οι µονογονεϊκές οικογένειες, όπου η µητέρα είναι η κύρια πηγή εισοδήµατος, πλήττονται ιδιαίτερα, γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη για στοχευµένες πολιτικές καταπολέµησης της φτώχειας µε έµφαση στη στήριξη των γυναικών.
Tο 23% περίπου των γυναικών στην Κύπρο βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας
154.000 άτοµα στην Κύπρο (16,7% του πληθυσµού) ζούσαν το 2023 σε νοικοκυριά µε εισόδηµα κάτω από το όριο της φτώχειας ή σε νοικοκυριά µε σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση ή µε χαµηλό δείκτη έντασης εργασίας.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες αντιµετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας σε σύγκριση µε τους άνδρες.
Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Eurostat για το 2022, περίπου το 23% των γυναικών στην Κύπρο βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισµού, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες ήταν περίπου 20%. Η διαφορά αυτή οφείλεται σε παράγοντες όπως οι ανισότητες στις αµοιβές, η µεγαλύτερη ανασφάλεια στην απασχόληση και η µεγαλύτερη ευθύνη που αναλαµβάνουν οι γυναίκες για τη φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωµένων.
Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας αυξάνεται σηµαντικά στις γυναίκες άνω των 65 ετών, φτάνοντας σχεδόν το 30%, γεγονός που υποδεικνύει την πιεστική ανάγκη για καλύτερη κοινωνική προστασία και µέτρα στήριξης.
