Του
Κυριάκου Λοΐζου
Η συζήτηση για τη δημιουργία σιδηρόδρομου στην Κύπρο έχει ξανανοίξει τις τελευταίες μέρες, την ώρα που το κυκλοφοριακό αποτελεί μείζον ζήτημα κυρίως στις πόλεις της Λευκωσίας και της Λεμεσού. Παλιότερα είχαν εκπονηθεί μελέτες σχετικά με την ανάπτυξη «γραμμών» στην Κύπρο, ωστόσο για διάφορους λόγους έμειναν στα συρτάρια.
Πόσο εφικτό είναι να δούμε τρένο και τραμ στην Κύπρο; Χρειάζεται να γίνουν άλλα βήματα πριν προχωρήσουμε στη δημιουργία τους; Αναντιλέκτως, δεν πρόκειται για κάτι απλό.
Η όλη συζήτηση για τη δημιουργία τραμ ή σιδηρόδρομου γίνεται στη βάση της ενίσχυσης των δημοσίων συγκοινωνιών, κάτι που επί της αρχής είναι σωστό, λέει στη «Χαραυγή» ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Διευθυντής του Εργαστηρίου Συγκοινωνιακής Μηχανικής, Λουκάς Δημητρίου, ωστόσο, όπως εξηγεί, μέχρι τώρα τα ποσοστά χρήσης των δημοσίων συγκοινωνιών είναι μικρά, το κράτος ψάχνει τρόπους να το ενισχύσει.
Αρχικά, ερωτηθείς κατά πόσο είναι εφικτό να γίνει σιδηρόδρομος στην Κύπρο, ο κ. Δημητρίου λέει χαρακτηριστικά πως μπορεί η κυβέρνηση να πάρει μια απόφαση αύριο το πρωί και να φτιάξει ένα τραμ ή ένα τρένο, πράγμα που μπορεί να γίνει. Η δυσκολία, αναφέρει, είναι αν θα το χρησιμοποιεί ο κόσμος.
Τα σωστά βήματα: Από την κουλτούρα στη ζήτηση
Το πρώτο βήμα πριν προχωρήσουμε, εξηγεί ο καθηγητής, είναι να φτιάξουμε τη ζήτηση. «Υπάρχουν κάποιες προπαρασκευαστικές ενέργειες στα ήδη υπάρχοντα μέσα, όπως να φτιαχτούν οι σταθμοί μετεπιβίβασης των υπεραστικών λεωφορείων, έτσι ώστε να ξεκινήσουν πιο μαζικά οι άνθρωποι να χρησιμοποιούν τα λεωφορεία αντί των προσωπικών οχημάτων τους. Άρα, για να προχωρήσουμε σε τρένα και σε μαζικότερα μέσα απαιτούνται ενέργειες στο υφιστάμενο σύστημα», αναφέρει ο καθηγητής και παραθέτει παραδείγματα: Aυτή την περίοδο τα υπεραστικά λεωφορεία φαίνεται να έχουν πολύ κόσμο, κάτι που δείχνει μια ζήτηση για υπεραστικές μετακινήσεις. Το εν λόγω κομμάτι θα πρέπει να το ενισχύσουμε άμεσα με δημιουργία σταθμών μετεπιβίβασης· πλήρεις σταθμοί, σύγχρονοι, όπου με ευκολία θα μπορούν οι επιβάτες να κάνουν τη δουλειά τους με άνεση.
«Όταν λοιπόν υπάρχει αρκετός κόσμος για τις υπεραστικές μετακινήσεις, μετά μπορούμε να σκεφτούμε για μια μεγαλύτερη επένδυση, διότι αν μιλάμε για σιδηροδρομική γραμμή, εννοούμε για επενδύσεις άνω τους ενός δισεκατομμυρίου ή πολύ περισσότερα από 1 δισ. Και για να γίνει αυτό πρέπει να έχουμε προετοιμάσει το έδαφος».
Μπορούμε να έχουμε τραμ στη Λευκωσία;
Ισχύει ό,τι και για το υπεραστικό τρένο! Για να δημιουργηθεί τραμ, τονίζει ο κ. Δημητρίου, πρέπει να υπάρχουν εκείνοι οι «διάδρομοι» με πολύ κόσμο έτσι ώστε να εξυπηρετούνται, κάτι που επίσης «κτίζεις». Στην ίδια λογική με το υπεραστικό τρένο, εξηγεί, υπάρχουν οι λεωφορειολωρίδες στην πόλη της Λευκωσίας. «Θα μπορούσαμε να το ενισχύσουμε, έτσι ώστε η μαζικότητα να δικαιολογεί την εισαγωγή ενός τραμ. Δεν πρέπει να πάμε κατευθείαν στο τέλος, αλλά να φτιάξουμε τις προϋποθέσεις, διότι η κατασκευή ενός τραμ χωρίς προετοιμασία μπορεί να μη λειτουργήσει καλά».
Σε ό,τι αφορά τη Λευκωσία, ο καθηγητής τονίζει πως θα μπορούσαμε να σκεφτούμε τραμ στην πόλη (όπως και στη Λεμεσό, καθώς έχει μεγαλύτερο κυκλοφοριακό πρόβλημα από τη Λευκωσία), μόνο που πρέπει να προετοιμάσουμε την κοινωνία και την οικονομία έτσι ώστε αυτό να έρθει ως φυσικό επόμενο, δηλαδή να φτιάξουμε την ανάγκη.
Κληθείς να σχολιάσει το λόγο που αυτή η συζήτηση επανέρχεται κάθε μερικά χρόνια, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι δεν είμαστε πεπεισμένοι ότι έχουμε τη ζήτηση που απαιτείται για να πάμε σε ένα μαζικότερο μέσο. «Από τη στιγμή που βλέπουμε άδεια τα λεωφορεία, θα βάλουμε και τραμ; Δεν έχουμε κτίσει τη ζήτηση που χρειάζεται, καθώς πρόκειται για ένα πάρα πολύ σημαντικό έργο», λέει.
«Σηκώνει σίγουρα ένα τραμ…»
Στο παράδειγμα της Λευκωσίας, για να μπει ένα τραμ θα χρειαστούν αρκετές αλλαγές στην πόλη. Για παράδειγμα, σημειώνει ο κ. Δημητρίου, θα τοποθετηθεί ένα τραμ στον άξονα, ακολούθως θα χρειαστεί μια λωρίδα κυκλοφορίας, ενώ θα πρέπει να προετοιμάσουμε την πόλη μας με πεζόδρομους και με διαδρόμους που θα οδηγούν στο τραμ. «Επιπλέον, θα πρέπει να προσαρμοστεί η υπηρεσία των λεωφορείων γύρω από τη λειτουργία του τραμ… οπότε καταλαβαίνουμε τι προετοιμασία πρέπει να προηγηθεί, διότι η κατασκευή είναι το εύκολο· η λειτουργία είναι το ζήτημα».
Για τα καλά που μπορεί να επιφέρει η κατασκευή ενός μαζικότερου μέσου, όπως το τραμ -αν αναλογιστούμε το μέγα πρόβλημα με το καυσαέριο στις πόλεις- ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου σπεύδει να τονίσει τη «μεγάλη αλλαγή στην καθημερινότητά μας». Όπως λέει, η Κύπρος έχει πολύ κακή περιβαλλοντική επίδοση, η οποία σχετίζεται με τις Μεταφορές και βρισκόμαστε πολύ χαμηλά στους δείκτες της ΕΕ.
«Θα έχουμε καλύτερη ποιότητα ζωής, οι πολίτες θα απολαμβάνουν την πόλη τους και γενικότερα θα έχει καλύτερο αντίκτυπο στην υγεία μας. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα στις Μεταφορές», υπογραμμίζει.
«Θα μπορούσαμε να ενισχύσουμε τις λεωφορειολωρίδες, έτσι ώστε η μαζικότητα να δικαιολογεί την εισαγωγή ενός τραμ, διότι η κατασκευή ενός τραμ χωρίς προετοιμασία μπορεί να μη λειτουργήσει καλά»
«Μεγαλύτερα ανοίγματα» για το τρένο και η κοινή λογική
Κάτι που ενδεχομένως να έχουν σκεφτεί αρκετοί πολίτες είναι η δημιουργία «γραμμών» οι οποίες θα οδηγούν στην εξοχή και όχι μόνο γραμμές που θα ενώνουν δύο ή τρεις μεγάλες πόλεις.
Ο καθηγητής αναφέρει ξεκάθαρα πως υπάρχουν συγκεκριμένα κονδύλια για τέτοιου είδους έργα και ως εκ τούτου θα πρέπει να βάλουμε προτεραιότητες, δηλαδή τι θα πρέπει να γίνει πρώτα και τι μετά. «Πόσο συχνά ανεβαίνει κανείς στο βουνό;» διερωτάται ο κ. Δημητρίου και εξηγεί πως η ανάγκη για υπεραστική γραμμή μεταξύ των πόλεων είναι μεγαλύτερης σημασίας, διότι ο κόσμος ταλαιπωρείται περισσότερο.
«Αν δούμε τα υπεραστικά λεωφορεία -και το αναφέρω για να καταδείξω την προτεραιότητα- έχουν πολύ κόσμο, ενώ πολλές φορές η ανάγκη είναι μεγαλύτερη από τη τη διαθεσιμότητα. Αυτό είναι μια πολύ καλή ένδειξη και σε αυτό πρέπει να εργαστούμε· να φτιάξουμε ελκυστικούς σταθμούς μετεπιβίβασης, καθώς έχουμε λεωφορεία τελευταίας τεχνολογίας που προσφέρουν μια άνεση στο ταξίδι», τονίζει, και υποδεικνύει πως όταν φτάσουμε σε ένα κατώφλι, το τρένο θα έρθει ως φυσική ανάγκη (είτε κανονικό είτε προαστιακό).
Καταληκτικά, ο κ. Δημητρίου τονίζει ότι για να προχωρήσουμε σε ένα τέτοιο εγχείρημα, καλό θα ήταν να ξεκινήσουμε από την αρχή και όχι από το τέλος. Η κουλτούρα, λέει, και η ζήτηση είναι πράγματα που μπορούμε να δημιουργήσουμε μόνο εάν δούμε με ζέση αυτά που τώρα έχουμε, τα ήδη υπάρχοντα Μέσα και τις υφιστάμενες υποδομές.
