Επιμέλεια: Νίκος Κουζούπης
Ο Aμερικανός συγγραφέας διατύπωσε τη στρατιωτικοποίηση της αμερικάνικης οικονομίας ως εξής: «Ο κύκλος άνθησης-χρεοκοπίας αντιπροσωπεύει τον βασικό παράγοντα της δικής μας (αμερικάνικης) ιστορίας στη διάρκεια του τελευταίου ενάμιση αιώνα… Η μοναδική αιτία που το σύστημά μας, στηριζόμενο στο κυνήγι του κέρδους, μπόρεσε να επιβιώσει αυτόν τον ενάμιση αιώνα της άνθησης-χρεοκοπίας είναι ο πόλεμος και οι προετοιμασίες για πόλεμο… Υπάρχει, άραγε, έστω και ένας επιχειρηματίας ο οποίος χωρίς φόβο θα μπορούσε να διανοηθεί τι θα μπορούσε να συμβεί εάν πραγματικά θα μπορούσαμε να εγκαθιδρύσουμε μια πραγματική ειρήνη και να τερματίζαμε όλες τις στρατιωτικές δαπάνες; Θέστε αυτό το ερώτημα στους επιχειρηματίες και θα δείτε πώς θα κιτρινίσουν τα πρόσωπά τους. Η οικονομία μας θα καταρρεύσει ως χάρτινο σπίτι».
Είναι ακριβώς αυτή η κατάσταση που σε σημαντικό βαθμό προσδιορίζει την επίμονη αντίσταση των πιο αντιδραστικών δυνάμεων του ιμπεριαλισμού (ιδιαίτερα του λεγόμενου στρατιωτικο-βιομηχανικού συγκροτήματος) έναντι της όποιας πολιτικής και στρατιωτικής ύφεσης. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και με τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου και τη διάλυση της ΕΣΣΔ οι δαπάνες των ιμπεριαλιστικών κρατών για στρατιωτικούς εξοπλισμούς όχι μόνο δεν μειώθηκαν, αλλά αυξήθηκαν στο πολλαπλάσιο μέσα στα τελευταία 35 χρόνια. Ταυτόχρονα, παρά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, όχι μόνο η Βορειοατλαντική Συμμαχία – το ΝΑΤΟ δεν αποδυναμώθηκε, αλλά ενισχύεται συνεχώς και επεκτείνεται με τη συμπερίληψη στις γραμμές του ολοένα και περισσότερων κρατών-μελών.
Όμως κανένας, ακόμα και ο πιο ευέλικτος ελιγμός, δεν μπορεί να εξαλείψει τις ριζικές οικονομικές και κοινωνικές αντιθέσεις του καπιταλισμού. Γι’ αυτό και το έδαφος για την εμφάνιση επαναστατικής κατάστασης υπάρχει ακόμα και στις συνθήκες του σύγχρονου καπιταλισμού. Η ίδια η ζωή έχει ανατρέψει έναν βασικό μύθο, δημιούργημα των αστών ιδεολόγων και των ρεφορμιστών ότι τάχα ο καπιταλισμός έχει τη δύναμη να απαλλαγεί από τις κρίσεις. Παρά την αντεπαναστατική ανατροπή του σοσιαλισμού στην Ευρώπη και τη σύσταση ενός μονοπολικού κόσμου, εντούτοις παρατηρείται μια κυκλικά εμφανιζόμενη οικονομική κρίση που αγκαλιάζει τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και των καπιταλιστικών ολοκληρώσεων τύπου Ε.Ε. Η αστάθεια του καπιταλισμού είναι οφθαλμοφανής και αναδεικνύει ότι είναι ένα σύστημα χωρίς μέλλον.
Η επαναστατική κατάσταση είναι απαραίτητη αλλά όχι αρκετή προϋπόθεση για την κοινωνική επανάσταση. Για να ξεσπάσει μια επανάσταση και πολύ περισσότερο να νικήσει δεν αρκούν μόνο οι αντικειμενικές προϋποθέσεις. Για παράδειγμα τέτοια κατάσταση υπήρχε το 1905 στην τσαρική Ρωσία και σ’ όλες τις εποχές των επαναστάσεων στη Δύση, τέτοια όμως επαναστατική κατάσταση υπήρξε και στα 1860-1870 στη Γερμανία και στην περίοδο 1859-1861 και 1879-1880 στη Ρωσία, αν και σ’ αυτές τις τελευταίες περιπτώσεις δεν έγινε καμιά επανάσταση.
Η ήττα μιας επανάστασης μπορεί να προκληθεί από διάφορες αιτίες, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και ο μη ευνοϊκός γι’ αυτήν συσχετισμός των ταξικών δυνάμεων. Ακόμα κι αν είναι ευνοϊκός ο συσχετισμός των ταξικών δυνάμεων, η επανάσταση δεν θα νικήσει εάν δεν θα είναι στην αναγκαία ωριμότητα και ο υποκειμενικός παράγοντας. Για τη νικηφόρα έκβαση μιας επανάστασης είναι απαραίτητο όπως η επαναστατική τάξη να είναι σε θέση να φέρει σε πέρας αρκετές μαχητικές και αποφασιστικές δράσεις, γιατί η εξουσία των ήδη ξεπερασμένων τάξεων συνήθως δεν πέφτει από μόνη της.
Στον αριθμό των στοιχείων που αποτελούν τον υποκειμενικό παράγοντα αναφέρονται: 1) η επαναστατική συνειδητοποίηση των μαζών, η ετοιμότητα και αποφασιστικότητά τους να αγωνισθούν μέχρι τέλος, 2) ο βαθμός οργάνωσης των μαζών και της πρωτοπορίας τους, η οποία δίδει τη δυνατότητα να επικεντρώνει όλες τις δυνάμεις που μπορούν να παλέψουν για τη νίκη της επανάστασης να ενεργούν αλληλέγγυα και όχι διασπασμένα, 3) καθοδήγηση των μαζών από πλευράς κόμματος, αρκετά έμπειρου και ατσαλωμένου στην πάλη, ικανού να επεξεργάζεται ορθή στρατηγική και τακτική και να την υλοποιεί στην πράξη.
Έτσι, η κοινωνική επανάσταση απαιτεί ενότητα των αντικειμενικών προϋποθέσεων και του υποκειμενικού παράγοντα. Αυτό αποτελεί νόμο της κοινωνικής επανάστασης που καταδεικνύεται απ’ όλες τις επαναστάσεις.
