Τον Μάρτιο του 2024 η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ζήτησε από τον πρώην Πρόεδρο της Φινλανδίας, Σάουλι Νιινίστο, να συντάξει µια έκθεση «σχετικά µε τον τρόπο ενίσχυσης της µη στρατιωτικής και αµυντικής προετοιµασίας και ετοιµότητας της Ευρώπης». Η έκθεση παρουσιάστηκε στις 30 Οκτωβρίου 2024.
Επί της ουσίας, στόχος της έκθεσης Νιινίστο είναι να καταστεί η βάση για την ετοιμασία από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή µιας «λευκής βίβλου» για τη µακροπρόθεσµη αµυντική στρατηγική της ΕΕ, που θα παρουσιαστεί κάποια στιγµή την επόµενη άνοιξη και πιθανώς θα µετατραπεί σε νοµοθεσία κατά τη διάρκεια της επόµενης περιόδου.
Η Ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο θεωρεί ότι η έκθεση νοµιµοποιεί το αφήγηµα για την περαιτέρω στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης και την ενίσχυση της στρατιωτικής βιοµηχανίας εις βάρος των δικαιωµάτων των ευρωπαϊκών λαών.
Συγκεκριµένα, όσον αφορά τη σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ αλλά και τις ισορροπίες µεταξύ των δύο θεσµών, η έκθεση σηµειώνει ότι η ενίσχυση της αµυντικής ετοιµότητας της ΕΕ και της βιοµηχανικής της ικανότητας πρέπει να λάβει υπόψη ότι 23 από τα 27 κράτη-µέλη της ΕΕ είναι σύµµαχοι του ΝΑΤΟ. «Το ΝΑΤΟ είναι το θεµέλιο της συλλογικής άµυνας των µελών του και το θεµέλιο της ασφάλειας της Ευρώπης στις στρατιωτικές απειλές. Ωστόσο η επιθετικότητα εναντίον ενός κράτους-µέλους της ΕΕ που ανήκει στο ΝΑΤΟ θα επηρέαζε επίσης θεµελιωδώς την ΕΕ στο σύνολό της. Αυτό θα απαιτούσε µια απάντηση που θα χρησιµοποιεί όλα τα εργαλεία και τους πόρους της ΕΕ σε τοµείς πολιτικής από τη γεωργία µέχρι το διάστηµα. Όταν τα κράτη-µέλη της ΕΕ που ανήκουν στο ΝΑΤΟ εκπληρώσουν πλήρως τις υποχρεώσεις τους στο ΝΑΤΟ, θα µπορούν να συνεισφέρουν ισχυρότερα σε ένα «πιο ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ», υπογραµµίζει η έκθεση.
Παράλληλα, αποδυναµώνει την κυριαρχία των κρατών-µελών µέσω της κατάργησης του βέτο αλλά και την πρόταση για τη δηµιουργία µιας ευρωπαϊκής υπηρεσίας κατασκοπείας που θα είναι υπεύθυνη για το συντονισµό της ανταλλαγής πληροφοριών µεταξύ των κρατών-µελών για να ενισχύσει την ετοιµότητα του µπλοκ για πόλεµο και κρίσεις. Πέραν από το γεγονός ότι είναι ένα αµφιλεγόµενο θέµα για τα κράτη-µέλη, όπως αποδείχτηκε µε το σκάνδαλο των λογισµικών κατασκοπείας/PEGASUS, εάν θεσπιστεί, η πρόταση θα επεκτείνει περαιτέρω την εξουσία και τις αρµοδιότητες των Βρυξελλών, πιθανότατα σε βάρος της κυριαρχίας των κρατών-µελών…
Επιπρόσθετα, αν και δεν υποστήριξε ρητά την επανεισαγωγή της στράτευσης, ο Νιινίστο, ζήτησε επίσης προγράµµατα που ενθαρρύνουν περισσότερους πολίτες να ενταχθούν στις ένοπλες δυνάµεις της Ευρώπης. Η επίτευξη υψηλότερου επιπέδου ετοιµότητας θεωρεί ότι θα επέλθει από την ενίσχυση των συστηµάτων ετοιµότητας και ειδοποίησης των νοικοκυριών έως τον γραµµατισµό των πολιτών στα µέσα επικοινωνίας, αλλά και ευκαιρίες καριέρας στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, στην αµυντική βιοµηχανία ή στις ένοπλες δυνάµεις, για παράδειγµα. Το κλειδί, για τον Νιινίστο, είναι να δηµιουργηθεί ένα αίσθηµα συνοχής, συµµετοχής και κοινωνικής ανθεκτικότητας µεταξύ των πολιτών στην ενίσχυση της δικής τους ασφάλειας.
Επί της ουσίας η έκθεση προτείνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να δαπανήσει περίπου το 20% του προϋπολογισµού της, που επί του παρόντος αντιστοιχεί σε 1 τρισ. ευρώ, για την ασφάλεια και την άµυνα την επόµενη 7ετία.
