Εντείνονται οι παρεμβάσεις από οίκους ευγηρίας για το νομοσχέδιο της αποκατάστασης

Ανησυχίες προκαλούν οι παρεμβάσεις που προηγήθηκαν

Το νομοσχέδιο που προβλέπει τη λειτουργία των κέντρων αποκατάστασης και αποθεραπείας στην Κύπρο κατατέθηκε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή. Σημειώνεται ότι είχαν ετοιμαστεί και στο παρελθόν σχετικά νομοσχέδια, τα οποία, ωστόσο, σκάλωσαν στις διαφωνίες μεταξύ των εμπλεκομένων.

Οι διεργασίες που έχουν προηγηθεί όσον αφορά το νομοσχέδιο για την αποκατάσταση στην Κύπρο προκαλούν σοβαρές ανησυχίες και ηχούν καμπανάκι σε σχέση με τις προθέσεις και τα συμφέροντα που υποβόσκουν πίσω από παρεμβάσεις που προέρχονται από εμπλεκόμενα σύνολα.

Το έντονο παρασκήνιο που εκτυλίχθηκε τους τελευταίους μήνες καταδεικνύει μια σαφή τάση προς την εξαγνισμένη νομιμοποίηση αναποτελεσματικών υπηρεσιών αποκατάστασης, που ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και την ποιότητα φροντίδας των ασθενών.

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Ο περί «Στεγών για Ηλικιωμέ­νους και Αναπήρους Νόμος» του 1991 καθορίζει τη φροντίδα που παρέχει ο κρατικός μηχανισμός στις συγκεκριμένες ομάδες. Ωστό­σο η εν λόγω νομοθεσία διέπει μόνο την κοινωνική φροντίδα και όχι τις ιατρικές υπηρεσίες, οι οποίες απαιτούν αυστηρές ρυθμι­στικές διαδικασίες και ελέγχους από πλευράς Υπουργείου Υγείας.

Είναι κρίσιμο να γίνει κατα­νοητό ότι αρκετές Στέγες Ηλικι­ωμένων δεν διαθέτουν κατάλ­ληλες δομές ή προσωπικό για να παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες περίθαλψης και αποκατάστασης. Αντίθετα, τα ιδιωτικά νοσηλευτή­ρια που είναι ενταγμένα σήμερα στο ΓεΣΥ και προσφέρουν υπηρε­σίες αποκατάστασης λειτουργούν με βάση τον «Περί Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων Νόμο», ο οποίος απαιτεί τη συμμόρφωση με αυ­στηρά κριτήρια και προδιαγραφές που διασφαλίζουν την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας και ασφάλειας των ασθενών.

Η διάκριση μεταξύ υπηρε­σιών που παρέχονται από τις Στέγες Ηλικιωμένων και αυτές που προσφέρονται από ιδιωτικά νοσηλευτήρια είναι θεμελιώδης. Ήδη ο «Περί Στεγών Ηλικιωμέ­νων Νόμος» περιορίζει την περί­θαλψη που παρέχεται στις Στέγες Ηλικιωμένων στην απλή χορήγη­ση φαρμάκων και την κοινωνική μέριμνα, με τις υγειονομικές ανά­γκες να καλύπτονται μόνο μέσω παραπομπής σε νοσοκομείο ή ιδιωτικό νοσηλευτήριο.

Τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια αποκατάστασης που είναι εντα­γμένα στο ΓεΣΥ με τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων πλεο­νεκτούν ποιοτικά, καθώς απα­σχολούν μόνιμο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, φυσι­οθεραπευτές, λογοθεραπευτές, ψυχολόγους και φροντιστές που εξασφαλίζουν την παροχή 24ωρης παρακολούθησης και φροντίδας. Αυτό σημαίνει ότι έχουν τη δυνατότητα να προσφέ­ρουν ένα ολοκληρωμένο φάσμα ιατρικών υπηρεσιών φροντίδας, καλύπτοντας τις ανάγκες των ασθενών από τη διάγνωση έως την αποθεραπεία.

Επιπλέον, οι εγκαταστάσεις αυτών των νοσηλευτηρίων πλη­ρούν αυστηρές αρχιτεκτονικές και υγειονομικές προδιαγραφές, με σύγχρονο εξοπλισμό που πε­ριλαμβάνει συνεχείς ροές οξυ­γόνου, ειδικές υποδομές για την αποκατάσταση και εξειδικευμένα εργαλεία για την παρακολούθη­ση της υγείας των ασθενών.

Κίνδυνοι και παράνομες πρακτικές

Το άρθρο 38 του προτεινόμε­νου νομοσχεδίου, το οποίο ουσια­στικά εξαιρεί τις Στέγες Ηλικιωμέ­νων από τις κτιριακές απαιτήσεις και τις απαιτήσεις προσωπικού, είναι ενδεικτικό των κινδύνων που εγκυμονεί η υιοθέτηση των προνοιών του και νομιμοποιεί την πρακτική προσφοράς υπη­ρεσιών αποκατάστασης που πα­ρείχαν οι Στέγες Ηλικιωμένων χωρίς να υπόκεινται σε έλεγχο.

Χωρίς κατάλληλες δομές και ανθρώπινο δυναμικό, πώς μπο­ρούν να ενταχθούν στο ΓεΣΥ, ζητώντας μάλιστα και πετυ­χαίνοντας σε παρασκηνιακές διαβουλεύσεις με την Πολιτεία να απαλειφθούν πρόνοιες στο νομοσχέδιο που προνοούσαν την κατηγοριοποίηση των δομών που προσφέρουν αποκατάσταση, ανάλογα με τις κτιριακές δυνα­τότητες, τον εξοπλισμό που δια­θέτουν και την εξειδίκευση του προσωπικού που εργοδοτούν; Αντίθετα, κατόπιν έντονων πα­ρεμβάσεων εξουδετέρωσαν κάθε ασφαλιστική δικλίδα και πέτυχαν την ένταξη όλων των δομών στο ΓεΣΥ χωρίς καμία κατηγοριοποί­ηση και μάλιστα με την απονομή περιόδου χάριτος για αναβαθμί­σεις σε βάθος χρόνου.

Οι προτεινόμενες διατάξεις δημιουργούν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη νόμιμη και ηθική βάση του νομοθετικού πλαισίου. Η δυνατότητα παροχής εξαιρέσε­ων σε Στέγες Ηλικιωμένων που παρείχαν υπηρεσίες αποκατά­στασης υπονομεύει το στόχο του νομοσχεδίου να προσφέρει ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο για την ποιότητα των υπηρεσιών.

Υπάρχει επίσης μια θεμελιώ­δης ανισορροπία στη διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών, καθώς οι απαιτήσεις που ισχύουν για τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια εί­ναι αυστηρότερες σε σύγκριση με αυτές που εκ των πραγμάτων θα ισχύουν για τις Στέγες Ηλικι­ωμένων. Ο νόμος απαιτεί από τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια να δια­θέτουν υψηλής ποιότητας υπο­δομές, εξοπλισμό και εκπαιδευμέ­νο προσωπικό, προϋποθέσεις που δεν ισχύουν στην περίπτωση των Στεγών Ηλικιωμένων.

Εν ολίγοις, το άρθρο 38 ενδέ­χεται να προσφέρει δικαιώματα που δεν αντιστοιχούν στις δυνα­τότητες των Στεγών Ηλικιωμέ­νων. Η ρύθμιση αυτή υπονομεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα των ασθενών για πρόσβαση σε ασφα­λείς και ποιοτικές υπηρεσίες, κα­θώς υπάρχει κίνδυνος να τοποθε­τηθούν σε περιβάλλοντα που δεν είναι κατάλληλα για τις υπηρεσίες που απαιτούνται.

Μία άλλη στρέβλωση του νομοσχεδίου είναι οι προτεινόμε­νες επιτροπές που θα εξετάζουν την ένταξη δομών στο ΓεΣΥ, οι οποίες θα περιλαμβάνουν εκπρο­σώπους ασθενών και κοινωνικών ομάδων. Η κρίση και η γνώμη των μελών αυτών που δεν διαθέ­τουν ιατρική κατάρτιση μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένες αξιο­λογήσεις, υποβαθμίζοντας περαι­τέρω το επίπεδο φροντίδας που λαμβάνουν οι ασθενείς. Επιπλέ­ον, η απουσία ιατρικής εμπειρίας στον τομέα της υγείας θα μπορού­σε να οδηγήσει σε εξισώσεις που παραβλέπουν είτε τη σοβαρότητα των ιατρικών αναγκών είτε τον κίνδυνο που ενδέχεται να διατρέ­χει η υγεία των ασθενών.

Είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι το νομοθετικό πλαίσιο δεν παραβιάζει τον «Περί Προστασίας Δικαιωμάτων Ασθε­νών Νόμο», ο οποίος κατοχυρώ­νει το δικαίωμα των ασθενών σε ποιοτικές και ασφαλείς ιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες. Το ευρωπαϊκό και διεθνές κεκτημέ­νο προστασίας θεμελιωδών δικαι­ωμάτων απαγορεύει αυστηρά τις διακρίσεις ανάμεσα σε διάφορους παρόχους υπηρεσιών υγείας. Συ­νεπώς, η εισηγούμενη εξαίρεση για τις Στέγες Ηλικιωμένων που επιθυμούν να παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες αναιρεί τη δέσμευση της Πολιτείας να διασφαλίσει ότι όλοι οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστη φροντίδα υγείας.

Το Υπουργείο Υγείας οφείλει να αποκλείσει μη αποδεκτές πρακτικές σε βάρος των ασθενών

Η συστηματική παρέμβαση της Πολιτείας σε αυτό το νομο­θετικό πλαίσιο είναι επιτακτική. Η ανάγκη για διατάξεις που δια­σφαλίζουν τη δημόσια υγεία, το δικαίωμα στην αποκατάσταση και την παροχή ποιοτικής φρο­ντίδας απαιτεί μια στρατηγική που συνδυάζει νομιμότητα και αποτελεσματικότητα.

Είναι απαραίτητο οι νομο­θέτες να προχωρήσουν σε δια­βούλευση με επαγγελματίες του τομέα της δημόσιας υγείας, του ιατρικού τομέα και των κοινω­νικών οργανώσεων προτού ει­σαχθούν μεταβατικές διατάξεις που ενδέχεται να βλάψουν την ποιότητα της φροντίδας για ευ­άλωτους ασθενείς.

Το Υπουργείο Υγείας οφείλει να ελέγξει αυστηρά τις εν λόγω ρυθμίσεις και να αποκλείσει το ενδεχόμενο συνέχισης μη απο­δεκτών πρακτικών σε βάρος των ασθενών και της κοινωνίας γενικότερα.

Είναι επάναγκες να καθορι­στούν διαφανείς και αυστηρές διαδικασίες για την αξιολόγη­ση και την ενσωμάτωση νέων κέντρων αποκατάστασης στο ΓεΣΥ. Τα κριτήρια αυτά θα πρέ­πει να περιλαμβάνουν την εκ­παιδευτική κατάρτιση του προ­σωπικού, τη διάθεση σύγχρονου εξοπλισμού και υποδομών.

Η εφαρμογή συστηματικής εκπαίδευσης και ελέγχου των επαγγελματιών υγείας είναι ουσιαστική. Πρέπει να διασφα­λιστεί ότι το προσωπικό που απασχολείται σε κέντρα απο­κατάστασης διαθέτει τις απαι­τούμενες γνώσεις και ικανότη­τες για την παροχή ασφαλών και αποτελεσματικών υπηρεσι­ών υγειονομικής περίθαλψης.

Κρίνεται απαραίτητη η ανά­γκη εισαγωγής διαδικασιών τακτικής αξιολόγησης και επι­θεώρησης των εν λειτουργία κέντρων αποκατάστασης, συμ­περιλαμβανομένων των Στεγών Ηλικιωμένων.

Η συνεργασία με οργανώσεις και φορείς που αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των ασθενών και προάγουν την ποιότητα φροντί­δας είναι εξίσου κρίσιμη. Η ει­σφορά τους μπορεί να συμβάλει στην επιτυχία του νομοθετικού πλαισίου και στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών.