Η τεράστια σημασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς σ’ έναν τόπο με τόσο μακραίωνη και πλούσια ιστορία τονίζεται σε άρθρο της διευθύντριας της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης Λάρνακας. Η Κύπρος θεωρείται κατά βάση τουριστικός προορισμός που βασίζεται στον ήλιο και τη θάλασσα, ωστόσο η Νανά Ασμένη Παύλου επισημαίνει ότι οι παραδόσεις αιώνων είναι αναπόσπαστο κομμάτι της τουριστικής μας ταυτότητας.
«Η Λάρνακα είναι ένας θησαυρός άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, που έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει σημαντικά την τουριστική της εικόνα. Η πιστοποίηση αυτών των στοιχείων όχι μόνο διατηρεί τον τοπικό πολιτισμό ζωντανό, αλλά συμβάλλει και στην οικοδόμηση μιας ισχυρής τουριστικής ταυτότητας, προσφέροντας αυθεντικές εμπειρίες στους επισκέπτες», σημείωσε η κα Παύλου παρουσιάζοντας τα στοιχεία κυπριακής παράδοσης που έχουν ενταχθεί στους καταλόγους άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αναπόσπαστο μέρος του τουριστικού προϊόντος
«Η Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Λάρνακας θεωρεί τα εν λόγω στοιχεία ως αναπόσπαστο μέρος του τουριστικού προϊόντος της περιοχής και τα προωθεί δεόντως, εφόσον ο σύγχρονος ταξιδιώτης τα αναζητά. Από τα παραδοσιακά τεχνουργήματα και την τοπική γαστρονομία μέχρι τις λαϊκές γιορτές, ο τόπος μας δίνει στους επισκέπτες την ευκαιρία να γνωρίσουν και να συμμετάσχουν σε παραδόσεις που μετρούν αιώνες ιστορίας», υπογράμμισε η διευθύντρια της ΕΤΑΠ Λάρνακας.
Σημειώνει ακόμα ότι από τα 14 στοιχεία άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που κατέχει η περιφέρεια Λάρνακας στον κατάλογο της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής της UNESCO, τα δύο βρίσκονται και στον παγκόσμιο κατάλογο. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται το Λευκαρίτικο Κέντημα, μια τέχνη με ιστορία από τον 14ο αιώνα που συνδυάζει καλλιτεχνική έκφραση και κοινωνική πρακτική και αποτελεί την πρώτη εγγραφή της Κύπρου στον παγκόσμιο κατάλογο το 2009 και τα Τσιαττιστά, τα αυτοσχέδια ποιητικά δημιουργήματα στιγμιαίας έμπνευσης που είναι άμεσα συνδεδεμένα με την κυπριακή λαϊκή ποίηση και την πανήγυρη του Κατακλυσμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αθηένου ξεχωρίζει παγκύπρια ως η περιοχή με τα περισσότερα εγγεγραμμένα στοιχεία, που αριθμούν 8 στο σύνολο.
Προϊόντα με Γεωγραφική Ένδειξη
Όπως πρόσθεσε η διευθύντρια της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης Λάρνακας, ο δραστήριος Σύλλογος Γυναικών Υπαίθρου Λάρνακας είναι ο αιτητής των μοναδικών δύο προϊόντων της επαρχίας που φέρουν την ένδειξη ΠΓΕ (Προστασίας Γεωγραφικής Ένδειξης) και αυτά είναι τα Μακαρόνια της Σμίλας/του Σκλινιτζιού και τα Τερτζιελλούθκια.
Ταυτόχρονα, σημείωσε ότι νέες προσπάθειες βρίσκονται σε εξέλιξη από τον Δήμο Αθηένου για την εγγραφή του Αθηενίτικου Ψωμιού και του Αθηενίτικου Λουκουμιού ως προϊόντων ΠΓΕ. Παράλληλα, το ΕΒΕΛ και η ΕΤΑΠ Λάρνακας ετοιμάζουν μελέτη για την καταχώριση της Σκαλιώτικης Κούπας ως Προϊόντος Γεωγραφικής Ένδειξης, βάσει έρευνας του πρώην αντιδημάρχου, κ. Αλέξη Μιχαηλίδη. «Η προώθηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί επένδυση για το μέλλον του τουρισμού στη Λάρνακα. Με τη σωστή στρατηγική και την υποστήριξη των Τοπικών Αρχών και φορέων, η περιφέρειά μας μπορεί να αναδειχθεί σε έναν προορισμό που συνδυάζει την πλούσια ιστορία της με το σύγχρονο τουριστικό ενδιαφέρον, προσφέροντας μακροπρόθεσμα οφέλη για την τοπική κοινωνία και οικονομία», τόνισε καταλήγοντας.
Ενισχύεται η ταυτότητα των Μελισσοχωρίων Ορεινής Λάρνακας
Στο μεταξύ, στο ευρύτερο πλαίσιο της προσπάθειας τοποθέτησης της παράδοσης στο επίκεντρο του τουριστικού μας προϊόντος εντάσσεται και η ανάδειξη της ιδιαίτερης ταυτότητας των Μελισσοχωρίων της ορεινής περιοχής Λάρνακας. Η Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης Λάρνακας ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη δύο νέες δράσεις ενίσχυσης αυτής της μοναδικής ταυτότητας.
Η πρώτη δράση αφορά τη δημιουργία θεματικού μελισσοκομικού μονοπατιού στη Βάβλα, μήκους 700μ., το οποίο ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, διασχίζει το παραδοσιακό πηγάδι και καταλήγει στη χαβούζα (δεξαμενή). Ο βαθμός δυσκολίας είναι 1, προσφέροντας πρόσβαση για όλες τις ηλικίες, ενώ στο τέλος της διαδρομής οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν την εντυπωσιακή θέα της κοιλάδας των Μελισσοχωρίων. Στα πλαίσια των αναβαθμίσεων, έχουν προστεθεί εκπαιδευτικά στοιχεία και εξοπλισμός που σχετίζεται με τη μέλισσα, όπως «ξενοδοχεία» μελισσών, ξύλινα παγκάκια, ξαπλώστρες, ενημερωτικές πινακίδες, διακοσμητικές κυψέλες και πινακίδες μελισσοκομικών φυτών. Αυτή η θεματική διαδρομή συνδυάζει τη γραφικότητα του ορεινού τοπίου με μια εκπαιδευτική εμπειρία για την πλούσια κληρονομιά της μελισσοκομίας, όπως υπογράμμισε η ΕΤΑΠ.
Η δεύτερη δράση αφορά τη δημιουργία μιας ψηφιακής πλατφόρμας 360° που προσφέρει εικονική περιήγηση στα 9 Μελισσοχώρια (Κάτω Δρυς, Κάτω Λεύκαρα, Λάγεια, Μελίνη, Οδού, Ορά, Βάβλα, Βαβατσινιά, Αγίοι Βαβατσινιάς). Η πλατφόρμα βοηθά τους χρήστες να ανακαλύψουν τα χωριά και βασικά σημεία αναφοράς, όπως το Μουσείο Μέλισσας και Κεντήματος στον Κάτω Δρυ, τα επισκέψιμα μελισσοκομεία, τα θεματικά μονοπάτια και τα πάρκα. Η πλατφόρμα είναι διαθέσιμη εδώ:
«Τα Μελισσοχώρια Ορεινής Λάρνακας φημίζονται για την παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας μελιού και υποπροϊόντων του. Επιπρόσθετα, οι τοπικοί μελισσοκόμοι προσφέρουν διαδραστικά προγράμματα και περιηγήσεις, ενώ κάθε χρόνο διοργανώνονται τρία φεστιβάλ αφιερωμένα στο μέλι και τη μελισσοκομία. Η ΕΤΑΠ Λάρνακας, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Τουρισμού και το Δίκτυο Τροόδους, προβαίνουν σε ουσιαστικές ενέργειες ώστε να διαμορφώσουν μια ξεκάθαρη ταυτότητα για τα Μελισσοχώρια της Ορεινής Λάρνακας. Στο πλαίσιο αυτό έχουν ήδη προωθηθεί διάφορα έργα, μεταξύ των οποίων το μελισσοκομικό μονοπάτι στη Βαβατσινιά και η θεματική διαμόρφωση τριών παιδικών πάρκων σε Οδού, Ορά και Μελίνη. Η όλη πρωτοβουλία είναι αειφόρος και ενισχύει την επιδιωκόμενη ήπια τουριστική ανάπτυξη και αναζωογόνηση της υπαίθρου», επεσήμανε η διευθύντρια της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης.
Στοιχεία που έχουν συμπεριληφθεί στον Εθνικό Κατάλογο
– Η τέχνη της καλαθοπλεκτικής/ψαθοπλεκτικής στα Λιβάδια: η κοπιαστική αυτή τέχνη παρήγαγε είδη που χρησιμοποιούνταν ευρέως στις καθημερινές ασχολίες.
– Δαντέλες «βενίς» ή «πιττωτές» και αθηενίτικη ολόπλουμη δαντέλα: κεντημένη χειροποίητη δαντέλα με βαμβακερές κλωστές.
– Παραδοσιακή αγγειοπλαστική κόκκινου πηλού στον Κόρνο: τέχνη που γίνεται με τον ποδοκίνητο τροχό, με πρώτη ύλη το κόκκινο χώμα της περιοχής Σταυροβουνίου.
– Η πανήγυρη του Κατακλυσμού: η μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη παραδοσιακή, θρησκευτική και λαϊκή πανήγυρη στην Κύπρο.
– Το πανηγύρι του Αγίου Φωκά στην Αθηένου: τελείται στις 21 και 22 Σεπτεμβρίου, αδιάκοπα από το 1887.
– Το πανηγύρι του Αποστόλου Λουκά στην Αραδίππου: ιστορικές πηγές το τοποθετούν τουλάχιστον από το 1760.
– Η παράδοση της αρτοποιίας στην Αθηένου: το στρογγυλό παραδοσιακό «κοινό ψωμί» της Κύπρου.
– Αθηενίτικο λουκούμι του γάμου: ξεχωρίζει από άλλα είδη λουκουμιών καθότι οι παραγωγοί συνεχίζουν να διατηρούν την παραδοσιακή συνταγή.
– Γαλακτοκομικός πολιτισμός της Κύπρου: περιλαμβάνει τα τυριά της Αθηένου, το κεφαλοτύρι και το κασκαβάλι.
– Παραδοσιακό οφτό κλέφτικο της Κύπρου (Αθηένου) αποτελεί το κυρίως πιάτο για το γλέντι των παραδοσιακών γάμων τα τελευταία 100 χρόνια.
– Βυζαντινή, μεταβυζαντινή και νεότερη αγιογραφία: συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, το Καλλινίκειο Δημοτικό Μουσείο Αθηένου και η Σχολή Αγιογραφίας Ιεράς Μητροπόλεως Κιτίου.
– Παραδοσιακά αρτοσκευάσματα (Αθηένου) εκτός από την καθημερινή τους χρήση, τα παρασκευάσματα αυτά συνδέθηκαν εθιμικά με όλες τις μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης.
Τάσος Περδίος
