Τα πράγματα είναι απλά εάν θέλουμε να μειωθούν οι εξωφρενικές τιμές στο ρεύμα που έχουν γονατίσει τα νοικοκυριά. Αυτό που χρειάζεται, εκτιμά ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Μιχάλης Δρακούδης, είναι βούληση και η πολιτική απόφαση να στηριχθεί η ΑΗΚ από τη μια και να αναβαθμιστεί το δίκτυό της και από την άλλη να τερματιστεί το ολιγοπώλιο των μεγάλων συμφερόντων. Αλλαγές χρειάζονται και στα κυβερνητικά σχέδια για τοποθέτηση φωτοβολταϊκών, τα οποία δεν εξυπηρετούν τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.
Συνέντευξη στην
Ελένη Κωνσταντίνου
Το κόστος της ενέργειας απασχολεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τους Κύπριους καταναλωτές. Πώς μπορεί σήμερα το κράτος και κατ’ επέκταση η κυβέρνηση να εξασφαλίσουν φθηνότερο ηλεκτρισμό για τους πολίτες;
Τα πράγματα είναι πολύ απλά και ας μην το παρουσιάζουν κάποιοι ότι πρέπει να τετραγωνίσουν τον κύκλο για να μειωθούν οι εξωφρενικές τιμές στο ρεύμα που γονατίζουν τα κυπριακά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Εάν υπάρχει βούληση, χρειάζεται απλά μια πολιτική απόφαση που να τερματίζει το ολιγοπώλιο των μεγάλων συμφερόντων και να υποστηρίζει τις δυνατότητες και την εμπειρογνωμοσύνη της ΑΗΚ ως του μόνου και αποκλειστικού προμηθευτή ενέργειας στην Κύπρο. Οι ιδιώτες παραγωγοί θα προμηθεύουν την ΑΗΚ με προκαθορισμένο και σταθερό αλλά λογικό ποσοστό κέρδους στη βάση κανόνων διαφάνειας και εκδημοκρατισμού του μοντέλου ενέργειας. Αυτό προϋποθέτει μια σχετικά μικρή επένδυση -κλάσμα όσων δίνονται σε αμφιβόλου ποιότητας έργα- για αναβάθμιση του υφιστάμενου δικτύου και του τρόπου λειτουργίας της ΑΗΚ. Έτσι προωθούμε και το δημόσιο συμφέρον, γιατί ο ηλεκτρισμός δεν είναι είδος πολυτελείας, αλλά βασικό ανθρώπινο αγαθό.
Η ΑΗΚ όμως εξακολουθεί να χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό το μαζούτ. Δεν θα έπρεπε να αξιοποιηθούν και άλλες μορφές ενέργειας;
Ασφαλώς. Για να μειωθεί η εξάρτηση από το μαζούτ και κατ’ επέκταση το υψηλό κόστος ρεύματος, πρέπει να εντάξουμε στην παραγωγή του ενεργειακού μείγματος το φυσικό αέριο και κυρίως να αυξήσουμε κάθετα την παραγωγή ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά. Να εκμεταλλευθούμε, δηλαδή, στο μέγιστο βαθμό το δωρεάν αγαθό που ονομάζεται ηλιακή ενέργεια και το οποίο παραμένει ανεκμετάλλευτο. Να αξιοποιήσουμε πλήρως τις υφιστάμενες επιφάνειες κτιρίων (οικιακών και βιομηχανικών), κάτι το οποίο δεν γίνεται σήμερα. Δίνοντας προτεραιότητα στις οροφές των κτιρίων και εκμεταλλευόμενοι ακόμα και το τελευταίο διαθέσιμο τετραγωνικό, δεν αφήνουμε αποτύπωμα στο φυσικό μας περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούμε ένα πολυσυλλεκτικό δίκτυο με τη μαζική συμμετοχή κόσμου. Παράλληλα, απαιτείται μικρότερη επένδυση σε θέματα δικτύου, γιατί δεν θα χρειάζεται μεταφορά ενέργειας σε μεγάλες αποστάσεις, αφού η κατανάλωση θα γίνεται τοπικά. Γι’ αυτό είναι σημαντικό τα όποια κρατικά σχέδια (είτε αφορούν «net metering» είτε «net billing») να μετεξελιχθούν από σχέδια αυτοκατανάλωσης και εξοικονόμησης ενέργειας σε επενδυτικά σχέδια. Όταν προκύπτει πλεόνασμα παραγωγής, ο ιδιώτης να το πωλεί απευθείας στο δίκτυο της ΑΗΚ, δημιουργώντας συνέργειες προς όφελος όλων. Όχι να δίνουμε αβέρτα άδειες σε ιδιωτικά πάρκα – μαμούθ ή να συντηρούμε το ολιγοπώλιο και την αισχροκέρδεια μεγάλων παραγωγών ΑΠΕ. Μόνο έτσι θα επιτευχθεί η μετάβαση από το σημερινό καθεστώς αισχροκέρδειας σε ένα μοντέλο ενεργειακής δημοκρατίας.
Δεν είναι αποτρεπτικό το κόστος για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών;
Η αλήθεια είναι ότι σήμερα, σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, το κόστος για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων είναι στο κατώτατο επίπεδο, αλλά δεν υπάρχει η ανάλογη ζήτηση. Αυτό συμβαίνει για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, όλοι ξέρουμε τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα η μεσαία τάξη με την τρομακτική αύξηση του κόστους ζωής και την καθημερινή πίεση που νιώθουν τα νοικοκυριά για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Και δεύτερον, τα σχέδια της κυβέρνησης δεν καλύπτουν τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, όπως για παράδειγμα το σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για όλους» το οποίο είναι ένα οριζόντιο, μη αποδοτικό, μέτρο.
Πού εντοπίζετε τα προβλήματα στα υπάρχοντα κρατικά σχέδια χορηγίας όπως το «Φωτοβολταϊκά για όλους»;
Η κυβέρνηση προσπαθεί να εξεύρει λύσεις μέσω διαφόρων σχεδίων χορηγιών για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, όπως το σχέδιο που αναφέρεστε. Δυστυχώς, όμως, αυτά τα σχέδια δεν έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα λόγω της προχειρότητας με την οποία έχουν εφαρμοστεί. Ένας από τους κυριότερους λόγους αποτυχίας είναι ο τρόπος χρηματοδότησής τους από την κυβέρνηση. Είτε επειδή οι καταναλωτές λαμβάνουν με σημαντική καθυστέρηση τη χορηγία όσον αφορά τα σχέδια «Α1», «Α2», και στην περίπτωση του σχεδίου «Α3» («Φωτοβολταϊκά για όλους») οι εταιρείες αποπληρώνονται μετά από πολλούς μήνες. Αυτό βραχυκυκλώνει την όποια προσπάθεια, γιατί αρκετές εταιρείες δεν έχουν την αναγκαία ρευστότητα, ενώ άλλες εταιρείες που συμμετέχουν στο σχέδιο καταλήγουν να χρεώνουν πολύ περισσότερα για να καλύψουν το αυξημένο κόστος τους. Στην τελική, το αποτέλεσμα είναι ο καταναλωτής να χρυσοπληρώνει το φωτοβολταϊκό σύστημα. Πόσω δε μάλλον σε αυτό το κόστος να προστεθεί και η ήδη χαμηλότερη χορηγία που λαμβάνει ο καταναλωτής.
Σημειωτέον ότι, σύμφωνα με το Υπουργείο, ο λόγος που δίνεται η χαμηλότερη χορηγία είναι για να αποθαρρύνει αυτούς που έχουν τα χρήματα να ακολουθήσουν αυτό το σχέδιο. Κατά την άποψή μου θα ήταν πιο σωστό να τεθούν εισοδηματικά κριτήρια και να αυξηθεί η χορηγία. Δεν μπορούμε να τιμωρούμε τη μεσαία τάξη και τα χαμηλά στρώματα που δυσκολεύονται να καλύψουν το κόστος για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, θα έπρεπε το κράτος να λειτουργεί υποστηρικτικά.
Αν δεν αλλάξει η φιλοσοφία των κυβερνητικών σχεδίων, δεν θα έχουμε τα αποτελέσματα που πρέπει. Δυστυχώς, οφείλω να σημειώσω ότι το Υπουργείο Ενέργειας ήταν πλήρως ενήμερο για αυτές τις στρεβλώσεις από τον Σύνδεσμο Εταιρειών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Κύπρου (ΣΕΑΠΕΚ). Φαίνεται ότι ήταν πιο σημαντικό για την κυβέρνηση να ανακοινώσει ένα σχέδιο, παρά να κάνει ένα σχέδιο που θα βοηθούσε πραγματικά τους καταναλωτές.
Υπάρχει επίσημη ενημέρωση για το τι γίνεται ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου τεμάχια κρατικής γης εκμισθώθηκαν ή βρίσκονται σε διαδικασία εκμίσθωσης τα τελευταία δέκα χρόνια για αναπτύξεις έργων παραγωγής ενέργειας, είτε από ΑΠΕ είτε από άλλες μορφές ενέργειας;
Ανοίγετε ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο. Κατ’ αρχάς, είναι σκάνδαλο η παραχώρηση δημόσιας γης χωρίς διαγωνισμό και διαφανείς διαδικασίες. Από πού ως πού να παραχωρείται κρατική περιουσία χωρίς να διασφαλίζεται ότι θα υπάρχει δημόσιο όφελος; Μήπως θα υποχρεωθούν να πωλούν σε χαμηλότερες τιμές ή θα ρίξουν το κόστος παραγωγής του ηλεκτρισμού; Ο στόχος μας πρέπει να είναι η εφαρμογή κανόνων ενεργειακής δημοκρατίας, με διαφάνεια, ισονομία και κανόνες για όλους τους εμπλεκόμενους. Ένα μοντέλο που να εξυπηρετεί τους πολλούς και την κοινωνία, όχι τους λίγους. Και η ΑΗΚ έχει κεντρικό ρόλο σε αυτό το μοντέλο της πολυσυλλεκτικής και κοινωνικής ενεργειακής μετάβασης. Αυτό εννοούμε όταν μιλούμε για ενεργειακή δημοκρατία. Ένα μοντέλο εκδημοκρατισμού της παραγωγής και διάθεσης ενέργειας, με κανόνες διαφάνειας και ελέγχου. Ένα μοντέλο για τους πολλούς και την κοινωνία.
Στην περίπτωση των μεγάλων φωτοβολταϊκών πάρκων διαπιστώθηκε ότι είναι πολύ μεγάλο το ποσοστό κέρδους που αποκομίζουν οι εταιρείες, χωρίς αυτό να αντανακλάται στους καταναλωτές.
Ερωτηθείς σχετικά ο κ. Δρακούλης επεσήμανε πως δεν καταλήγει η ωφέλεια στους καταναλωτές, επειδή αυτές οι εταιρείες πωλούν απευθείας τον ηλεκτρισμό (επί το πλείστον σε μεγάλους εμπορικούς καταναλωτές) σε πολύ κοντινή τιμή με την ΑΗΚ.
«Το παράδοξο είναι ότι παρότι το κόστος για τους ιδιοκτήτες πάρκων είναι ήδη πολύ χαμηλό και μειώνεται συνεχώς, εξακολουθούν να πωλούν στις τιμές που καθορίζονται από την ΑΗΚ, η οποία καίει μαζούτ! Δηλαδή, με σταθερό ή μειωμένο κόστος παραγωγής έχουν τεράστιο περιθώριο κέρδους σε βάρος ουσιαστικά των καταναλωτών και του δημοσίου συμφέροντος.
Ακόμα πιο θλιβερό είναι ότι κάποιοι αντιδρούν στη φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών, γιατί τάχατες αποτελεί στρέβλωση στην ελεύθερη αγορά. Μα η στρέβλωση υπάρχει γιατί επιτρέπεται σε αυτές τις εταιρείες να λειτουργούν σε καθεστώς ολιγοπωλίου με ένα τεράστιο περιθώριο κέρδους!
