Του
Γιάννη Κακαρή
Μετά από συζήτηση 2 ετών, εγκρίθηκε επιτέλους το νέο πλαίσιο λειτουργίας των Λαϊκών Αγορών, διορθώνοντας στρεβλώσεις της προηγούμενης νομοθεσίας, σε μια προσπάθεια να προστατευτούν περαιτέρω οι παραγωγοί και να ενισχυθεί ο αγώνας τους για εξασφάλιση δίκαιου εισοδήματος, κόντρα στην εκμετάλλευση των μεσαζόντων. Ωστόσο οι αγροτικές οργανώσεις επισημαίνουν πως το μείζον είναι η εφαρμογή της νομοθεσίας.
Συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο που κατατέθηκε τον Οκτώβριο του 2022 και συζητήθηκε σε δεκάδες συνεδρίες, μέχρι να εγκριθεί τελικά σε νόμο στις αρχές του Νιόβρη, επιχειρεί να διασαφηνίσει διατάξεις που υπήρχαν στην πρώτη νομοθεσία του 2013, όπως η αρμοδιότητα των ελέγχων.
Αλλαγή υπουργείων
Η κεντρική αρμοδιότητα μεταφέρεται από το Υπουργείο Εσωτερικών που ήταν μέχρι σήμερα, στο Υπουργείο Γεωργίας. Αρμοδιότητα για τα τεχνικά ζητήματα, όπως τα ωράρια λειτουργίας, τα ενοίκια και ο καθορισμός των χώρων, έχουν οι τοπικές Αρχές.
Την αρμοδιότητα των ελέγχων υγιεινής και προέλευσης των τροφίμων έχουν οι κρατικές υπηρεσίες. Οι έλεγχοι που διενεργούνται από εξουσιοδοτημένους υπαλλήλους του Τμήματος Γεωργίας, των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών, του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών και των Υγειονομικών Υπηρεσιών θα αφορούν και την εξακρίβωση του τόπου προέλευσης, παραγωγής ή/και παρασκευής των προϊόντων που διατίθενται προς πώληση και τα οποία αναγράφονται στην άδεια χρήσης μονάδας στη Λαϊκή Αγορά.
Μόνο κυπριακά προϊόντα με τις ανάλογες πιστοποιήσεις
Για να εξασφαλίσει κάποιος άδεια για να εμπορεύεται τα προϊόντα του στη Λαϊκή Αγορά, πρέπει να αποδείξει πως είναι ο ίδιος παραγωγός, καταθέτοντας μαζί με την αίτηση τα απαραίτητα πιστοποιητικά από το αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα.
Ο γεωργός αιτητής πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο αγροτών, είτε ως επαγγελματίας γεωργός είτε ως ερασιτέχνης, κάτι που προϋποθέτει πιστοποιητικό εκταρικών επιδοτήσεων από το Τμήμα Γεωργίας. Για να πουλά κάποιος ψάρια πρέπει να είναι κάτοχος άδειας Α ή Β και για μεταποιημένα προϊόντα ζωικής προέλευσης (π.χ. χαλλούμια, λουκάνικα) πρέπει να υπάρχει βεβαίωση από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες.
Σημειώνεται ότι απαγορεύεται ρητά η πώληση προϊόντων σε Λαϊκή Αγορά τα οποία φέρουν εμπορική σήμανση που χρησιμοποιείται ευρέως στην αγορά, ενώ για την πώληση κρασιού και οινοπνευματωδών πρέπει να εφαρμόζονται οι διατάξεις του περί Πωλήσεως Οινοπνευματωδών Ποτών Νόμου.
Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, παραγωγοί οι οποίοι δεν κατέχουν άδεια χρήσης μονάδας σε Λαϊκή Αγορά μπορούν να δίνουν τα προϊόντα τους για πώληση σε άλλους παραγωγούς που έχουν άδεια χρήσης. Κάτι τέτοιο έγινε προκειμένου να επωφεληθεί από τις Λαϊκές Αγορές μεγάλο ποσοστό των αγροτών που θα μπορούν να πωλούν τα προϊόντα τους μέσω συναδέλφων τους. Παραγωγοί κυρίως των ορεινών περιοχών δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν οι ίδιοι λόγω απόστασης στις Λαϊκές Αγορές των πόλεων. Επίσης, ο διαθέσιμος αριθμός των θέσεων στις Λαϊκές Αγορές, δεν είναι ανεξάντλητος.
Βεβαίως, για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις.
Ο κάθε κάτοχος άδειας χρήσης μονάδας/πωλητής στη Λαϊκή πρέπει να διαθέτει, κατά πλειοψηφία, ανά είδος προϊόντα δικής του παραγωγής. Τα προϊόντα που θα έχει πάρει από άλλον παραγωγό για πώληση πρέπει να έχουν εξασφαλίσει τις προβλεπόμενες από τις εκάστοτε αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες βεβαιώσεις, άδειες ή/και πιστοποιητικά ελέγχου. Η εκχώρηση του δικαιώματος πώλησης πρέπει να γίνεται γραπτώς και να κοινοποιείται στην οικεία αρμόδια Αρχή.
Ως μια μικρή παρέκκλιση έγινε αποδεκτό να παραμείνουν εντός των Αγορών οι περίπου 7 πλανοδιοπώλες ανά το παγκύπριο, οι οποίοι υπήρχαν πριν δημιουργηθεί ο νόμος του 2013, μέχρι να συνταξιοδοτηθούν.
Να σημειωθεί πως απορρίφθηκαν οι τροπολογίες που κατέθεσε την τελευταία στιγμή ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Κυριάκος Χατζηγιάννης, οι οποίες θα επέτρεπαν να πωλούνται στις Λαϊκές και παραδοσιακά προϊόντα οικοτεχνίας.
Στην τοποθέτησή του στην Ολομέλεια ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιαννάκης Γαβριήλ είπε ότι αποτελεί πισωγύρισμα και δεν πρέπει οι Λαϊκές να ξαναγίνουν παζαράκι. Υπέδειξε ότι «η τροπολογία κατατέθηκε μετά την εξαντλητική συζήτηση του νομοσχεδίου, επηρεάζει θεωρούμε τις βασικές αρχές λειτουργίας των Λαϊκών Αγορών και δεν υπήρξε επαρκής χρόνος μελέτης των επιπτώσεων που αυτή θα έχει». Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Χρίστος Ορφανίδης ανέφερε ότι δεν διασφαλίζεται ότι τα προϊόντα αυτά θα είναι κυπριακά.
Δεν εφαρμοζόταν ή δεν ήθελαν να εφαρμοστεί…
Σε δηλώσεις του στη «Χαραυγή» ο επαρχιακός γραμματέας της ΕΚΑ Λευκωσίας – Κερύνειας, Θωμάς Θωμά, ανέφερε ότι οι Λαϊκές Αγορές πρέπει να είναι για τους παραγωγούς και μόνο. Σημείωσε ότι η νομοθεσία που ψηφίστηκε είναι προς την ορθή κατεύθυνση και εξέφρασε την ελπίδα να εφαρμοστεί σωστά, χωρίς προβλήματα, γιατί έτσι θα κερδίζει και ο παραγωγός και ο καταναλωτής. Όπως εξήγησε, ο παραγωγός θα πωλεί απευθείας το προϊόν του χωρίς μεσάζοντες και ο καταναλωτής θα εξασφαλίζει φρέσκο και ποιοτικό κυπριακό προϊόν στην όσο το δυνατόν καλύτερη τιμή.
Ο ΓΓ της ΠΕΚ, Χρίστος Παπαπέτρου, σημείωσε πως «το μείζον στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι να εφαρμοστεί η νομοθεσία. Νομοθεσία είχαμε και μάλιστα πολύ καλή. Απλώς δεν εφαρμοζόταν ή αυτοί που την έλεγχαν δεν ήθελαν να εφαρμοστεί. Η πρώτιστη βασική αλλαγή είναι ότι φεύγει η αρμοδιότητα από το Υπ. Εσωτερικών και πάει στο Υπ. Γεωργίας».
Υπέδειξε ότι «τα προβλήματα δημιουργούνταν γιατί δεν εφαρμοζόταν η νομοθεσία που ίσχυε».
Πυλώνας για την προώθηση των κυπριακών προϊόντων
Ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Γεωργίας και βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιαννάκης Γαβριήλ, επεσήμανε ότι «ο θεσμός των Λαϊκών Αγορών είναι πολύ σημαντικός πυλώνας για την προώθηση των κυπριακών αγροτικών προϊόντων και την εξασφάλιση δίκαιου εισοδήματος για τους αγρότες μας με την απευθείας πώληση των προϊόντων τους στους τελικούς καταναλωτές χωρίς την εμπλοκή μεσαζόντων». Πρόσθεσε πως «ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των Κύπριων γεωργών είναι οι χαμηλές τιμές που λαμβάνουν σε σύγκριση με τις τελικές τιμές που καταβάλλουν οι καταναλωτές. Τη μεγάλη αυτή απόκλιση και ψαλίδα στις τιμές την καρπούνται μεσάζοντες εις βάρος του ιδρώτα του αγρότη».
Αναφορικά με τη νέα νομοθεσία, ανέφερε ότι «επιχειρεί κατά κύριο λόγο να αποσαφηνίσει διατάξεις της νομοθεσίας. Πολύ σημαντική είναι η μεταφορά της κεντρικής αρμοδιότητας στο Υπουργείο Γεωργίας από το Υπουργείο Εσωτερικών, υπό την ευθύνη του οποίου δυστυχώς η εφαρμογή της νομοθεσίας δεν ήταν εκείνη που όλοι θα θέλαμε. Αναφέρομαι ενδεικτικά στη Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία, με πολλή επιείκεια θα το πω, υπολειτουργούσε».
Η Υπουργός Γεωργίας, Δρ Μαρία Παναγιώτου, χαιρέτισε την ψήφιση του νομοσχεδίου, λέγοντας πως μέσω αυτού διασφαλίζεται πως η χρήση των χώρων εντός της Λαϊκής Αγοράς θα γίνεται μόνο από γεωργούς, εντάσσοντας ταυτόχρονα πιο απλές διαδικασίες αδειοδότησης και ελέγχου.
Η νέα νομοθεσία, ανέφερε, συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργία και εποπτεία των Λαϊκών Αγορών, «δίνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα στους γεωργούς μας να προωθούν τα προϊόντα τους απευθείας στους καταναλωτές».
Με αυτόν τον τρόπο οι γεωργοί έχουν ένα δίκαιο εισόδημα και οι καταναλωτές μπορούν να απολαμβάνουν ποιοτικά προϊόντα σε προσιτές τιμές, καταλήγει στην ανάρτησή της η Υπουργός.
