Οι πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή έχουν αλλάξει το γεωπολιτικό σκηνικό, στο οποίο, φυσικά, εντάσσεται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο και η Κύπρος, με διαφορετικό ωστόσο τρόπο στα δύο σημεία όπου διεξάγονται οι συγκρούσεις. Μετά και τις τελευταίες αναφορές του Προέδρου της Δημοκρατίας για πιθανή ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ -οι οποίες προκάλεσαν δικαιολογημένα ποικίλες αντιδράσεις- η Κυπριακή Δημοκρατία καλείται να προσδιορίσει το ρόλο της στη γεωπολιτική σκακιέρα με γνώμονα το συμφέρον του λαού της Κύπρου.
Η «Χαραυγή» επικοινώνησε με την πρώην Υπουργό Εξωτερικών, Ερατώ Κοζάκου – Μαρκουλλή, η οποία, κληθείσα αρχικά να σχολιάσει τη μέχρι στιγμής εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης, έκρινε σκόπιμο να αναφέρει πως οι δύο συγκρούσεις σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή διαφέρουν και θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην αξιολόγησή τους.
Στην περίπτωση της Ουκρανίας, λέει η κα Μαρκουλλή, πέραν των γεωπολιτικών συμφερόντων, που σίγουρα ελλοχεύουν και που έχουν επηρεάσει την έναρξη, την εξέλιξη και διάρκεια της σύγκρουσης, έχουμε μια σοβαρή παραβίαση αρχών εκ μέρους της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε βάρος της ουκρανικής ανεξαρτησίας, κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας, με πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Κύπρου το 1974 και εντεύθεν. Επομένως, σημειώνει, ως θέση αρχής, δεν είχαμε άλλη επιλογή παρά να συνταχθούμε με όλες τις χώρες που καταδίκασαν τόσο την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας, όσο και την κατάληψη ουκρανικών εδαφών εκ μέρους της Ρωσίας.
Για το θέμα της Γάζας και του Λιβάνου, η πρώην Υπουργός Εξωτερικών θεωρεί πως η όλη στάση μας ήταν εξ υπαρχής λανθασμένη. «Πέραν της σφοδρής καταδίκης της τρομοκρατικής επίθεσης της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023, που ήταν απόλυτα δικαιολογημένη και επιβεβλημένη, η συνταύτισή μας στη συνέχεια με τις θέσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ, πιστεύω ότι ήταν λανθασμένη και θα έχει συνέπειες όσον αφορά τη σχέση μας με τους Παλαιστινίους και άλλες αραβικές χώρες», σημείωσε και συμπλήρωσε ότι η γενοκτονία που διαπράττεται στη Γάζα και οι εκτός πλαισίου ΗΕ επιθέσεις εναντίον του Λιβάνου έχουν επιφέρει τεράστιες ανθρωπιστικές και υλικές καταστροφές, που δεν μπορούν με κανέναν τρόπο να δικαιολογηθούν, ιδιαίτερα από μια χώρα που είχε υποστεί παρόμοιες συνέπειες από την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της πατρίδας μας.
Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις μας με τη Ρωσία, υπέδειξε πως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι σχέσεις μας με τη Ρωσική Ομοσπονδία έχουν πληγεί, όμως αυτό δικαιολογείται από το γεγονός ότι ως κράτος-μέλος της ΕΕ δεν έχουμε άλλη επιλογή και από το ότι η στάση της Ρωσίας παραβιάζει τις ίδιες αρχές που παραβιάστηκαν και συνεχίζουν να παραβιάζονται από την Τουρκία στην Κύπρο. «Όμως θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, γιατί η Ρωσία δεν έπαψε να αποτελεί μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, η συμβολή του οποίου είναι απαραίτητη και άρρηκτα δεμένη με τη λύση του Κυπριακού».
Αλέξανδρος Ζήνων: Πρόωρη η συζήτηση για ΝΑΤΟ, ιδίως με άλυτο το Κυπριακό
Από πλευράς του, ο πρώην διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών, Ύπατος Αρμοστής στο Λονδίνο και Πρέσβης σε Ρώμη και Χάγη, Αλέξανδρος Ζήνων, ανέφερε αρχικά για τη Μέση Ανατολή πως τα συμφέροντα του κυπριακού λαού μάς επιβάλλουν μια εξισορρόπηση μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών, ενώ, όπως εξήγησε, έχουμε υποχρεώσεις έναντι διεθνών συμβάσεων, και από την άλλη θα πρέπει να έχουμε ένα γεφυρωτικό ρόλο στο βαθμό που έχουμε τη δυνατότητα.
Για το ζήτημα του ΝΑΤΟ, ο πρώην ΓΔ του Υπ. Εξωτερικών ανέφερε πως ο ίδιος αντιλαμβάνεται τη συζήτηση για τη Συμμαχία, μετά τη λύση του Κυπριακού. «Πριν από τη λύση του Κυπριακού, πιστεύω πως η συζήτηση είναι πρόωρη για δύο λόγους: ο πρώτος είναι η Τουρκία, η οποία όσο είναι άλυτο το Κυπριακό, είναι αδιανόητο ότι θα δεχθεί ένταξη της ΚΔ σε έναν οργανισμό στον οποίο είναι μέλος και έχει δικαίωμα βέτο.
Ας μην ξεχνάμε τη βολιδοσκόπηση που κάναμε το 2015 για ένταξη στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, η οποία προσέκρουσε στην άρνηση της Άγκυρας. Ο δεύτερος λόγος είναι για τα άλλα κράτη-μέλη και τίθεται το ερώτημα εάν τα άλλα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ θα ήθελαν στη Συμμαχία μια Κύπρο με τα προβλήματα που έχει λόγω της μη λύσης», εξήγησε ο Αλέξανδρος Ζήνων και υπενθύμισε το παράδειγμα της ΕΕ, όταν κάποιες χώρες έκαναν δεύτερες σκέψεις για ένταξη της ΚΔ εξαιτίας του άλυτου Κυπριακού.
Σχετικά με τη Ρωσία και τις σχέσεις της με την Κύπρο, ο πρώην Πρέσβης σημείωσε πως αυτές δεν έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα, διότι η Ρωσία ως μεγάλο και σοβαρό κράτος δεν αφήνει τα συμφέροντά της, και στην Κύπρο έχει μακροπρόθεσμα συμφέροντα. «Η στάση την οποία υιοθετήσαμε μετά την εισβολή στην Ουκρανία ήταν λογική, καθώς είμαστε μέλος της ΕΕ. Ωστόσο, επαναλαμβάνω πως δεν θα αλλάξει άρδην την πολιτική απέναντί μας διότι δεν θέλει να μας αποξενώσει και να μας αποκλείσει. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε σχέσεις σε βάθος δεκαετιών, και ούτε εμείς έχουμε λόγο να σπρώξουμε τα πράγματα σε σημείο που να μην μπορούν να επανασυγκολληθούν», υπογράμμισε καταληκτικά.
Η σχέση με τη Δύση και οι κινήσεις της κυβέρνησης γίνονται ως «να μην υπάρχει το Κυπριακό»
Είναι κοινώς αποδεκτό πως οι συμμαχίες ενός κράτους όπως η Κυπριακή Δημοκρατία με άλλες δυνάμεις μπορούν να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα, ωστόσο αυτό θα πρέπει πάντα να εξετάζεται με την εκάστοτε συγκυρία, προσεκτικά.
Στην ερώτηση εάν έχουμε οφέλη από τη συμπόρευση με τη Δύση μέσα σε αυτό το γεωπολιτικό σκηνικό, η Ερατώ Κοζάκου – Μαρκουλλή τόνισε πως θα πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας ότι η Κύπρος δεν αποτελεί κανονικό κράτος, γιατί κουβαλούμε για πάνω από 60 χρόνια ένα σοβαρό και περίπλοκο πρόβλημα, για την επίλυση του οποίου έχουμε την ανάγκη όχι μόνο της Δύσης, καθώς και άλλων πρωταγωνιστών της διεθνούς κοινότητας, ιδιαίτερα της Ρωσίας και της Κίνας, που είναι μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Δυστυχώς, λέει, συμπεριφερόμαστε τόσο επί προηγούμενης διακυβέρνησης, αλλά πολύ περισσότερο επί της νυν διακυβέρνησης, ως να μην υπάρχει κυπριακό πρόβλημα και ακολουθούμε έναν επικίνδυνο μονόδρομο στην εξωτερική μας πολιτική, προσδεμένοι στο άρμα των ΗΠΑ και κυρίως του Ισραήλ, οι οποίοι βέβαια εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα χωρίς να έχουν μέχρι στιγμής εκδηλώσει πρόθεση να συμβάλουν στην επίλυση του Κυπριακού. «Η Κύπρος στρατιωτικοποιείται και μετατρέπεται σε βάση των Αμερικανών, χωρίς εμείς να έχουμε οποιαδήποτε ανταλλάγματα και με τη διχοτόμηση να είναι πλέον ορατή».
