Η συζήτηση για ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ δεν ωφελεί την προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών

Του Μιχάλη Μιχαήλ

Η προσέγγιση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και οι στρατιωτικής φύσης συμφωνίες που γίνονται με την Ουάσιγκτον κάθε άλλο παρά εξυπηρετούν τα γενικό­τερα συμφέροντα της Κύπρου, περιλαμβανομένου του Κυπρι­ακού, ιδιαίτερα στην κρίσιμη φάση που βρίσκεται σήμερα, ανέφεραν στη «Χαραυγή» δι­πλωματικές πηγές. Το θέμα, το­νίζουν, πρέπει να το βλέπουμε πραγματιστικά και όχι προπα­γανδιστικά ή για τη δημιουρ­γία εντυπώσεων στο εσωτερι­κό, διότι αυτές οι δηλώσεις και ενέργειες καταγράφονται. Υπο­γραμμίζουν, μάλιστα, ότι το θέμα δεν προσφέρεται για αναλύσεις με βάση ιδεοληψίες ή ιδεολογι­κά συμπλέγματα. Τα πράγματα είναι σοβαρά και δεν μπορούμε να παίζουμε με αυτά, αναφέ­ρουν χαρακτηριστικά.

Κίνδυνος απώλειας του κεκτημένου του Κραν Μοντανά

Μπορεί η κυβέρνηση και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης να βολεύονται αυτή τη στιγμή με ένα αφήγημα θωράκισης της Κύπρου έναντι των κινδύνων που διατρέχει από την Τουρκία, αλλά στην ουσία αυτή η επικοι­νωνιακή πολιτική κάθε άλλο μπορεί να βοηθήσει την Κύπρο, τόνισαν οι ίδιες διπλωματικές πηγές που θέλησαν να κρατή­σουν την ανωνυμία τους. Το ζητούμενο, πρόσθεσαν, είναι τα απτά αποτελέσματα των όποιων ενεργειών και όχι η δημιουργία εντυπώσεων που μπορεί να εί­ναι βολικές μεν, αλλά βλάπτουν την υπόθεση της Κύπρου.

Στο ερώτημα πώς μπορεί να βλάψει την υπόθεση της Κύπρου αυτή η πολιτική, επι­σημάνθηκε κατά πρώτον το ότι για να ενταχθεί η Κύπρος στο ΝΑΤΟ ή ακόμα και σε οργα­νισμούς συνδεδεμένους με το ΝΑΤΟ, χρειάζεται και η έγκριση της Τουρκίας εκεί και όπου εί­ναι και η ίδια μέρος.

Τονίστηκε ιδιαίτερα ο κίνδυ­νος να δοθεί η ευκαιρία στην Τουρκία να εκφύγει από το κεκτημένο του Κραν Μοντανά που περιλαμβάνει την κατάργη­ση των εγγυήσεων και την απο­χώρηση στρατευμάτων. Οι ενέρ­γειες αυτές, πρόσθεσαν, μπορεί να δώσουν την ευκαιρία στην Τουρκία να απαγκιστρωθεί από αυτές τις παραμέτρους με το δικαιολογητικό ότι από τη στι­γμή που η Κύπρος εισάγει νέα θέματα, έχει και η ίδια το δικαί­ωμα να απαγκιστρωθεί από το κεκτημένο των συνομιλιών και για άλλα θέματα.

Επιπλέον, πρόσθεσαν, υπο­βοηθείται η Τουρκία και η τ/κυπριακή πλευρά να προβάλ­λουν τον ισχυρισμό ότι στρα­τιωτικοποιείται το Κυπριακό, όπως έκανε πρόσφατα ο κ. Τα­τάρ. Επισημάνθηκε, βέβαια, ότι αυτά λέγονται υποκριτικά από την τουρκική πλευρά, αφού η Τουρκία γνωρίζει καλά πως η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπο­ρεί να ανατρέψει το στρατιωτικό ισοζύγιο στην Κύπρο.

Εκτίμησαν ακόμη ότι η συζή­τηση που ξεκίνησε για το θέμα αυτό μπορεί να λειτουργήσει υπονομευτικά καθώς πλησιά­ζουμε προς τη διευρυμένη διά­σκεψη για το Κυπριακό, με την Τουρκία να υποβάλλει τη θέση ότι οι Ε/κύπριοι δεν θέλουν λύση του Κυπριακού, αφού ψά­χνονται για άλλες επιλογές.

Ενδεχόμενο δημιουργίας νέων προβλημάτων από την Τουρκία

Οι κινήσεις που γίνονται, εί­παν οι ίδιες πηγές, είναι εντελώς ασυγχρόνιστες με τα πραγμα­τικά δεδομένα, διότι κανένας αυτή τη στιγμή, και πρωτίστως οι Αμερικάνοι ή άλλοι σημαντι­κοί παράγοντες μέσα στο ΝΑΤΟ, δεν έχουν ως προτεραιότητά τους μια τέτοια επιλογή. Μάλ­λον θεωρούν ότι τέτοιες επιλο­γές θα τους δημιουργήσουν νέα προβλήματα με την Τουρκία, τη στιγμή που αυτά που ήδη έχουν τους είναι αρκετά.

Επεσήμαναν επίσης το ενδε­χόμενο η Τουρκία να δημιουρ­γήσει προβλήματα στην Κύπρο, αφού δεν δέχεται τη συμμετο­χή της Κύπρου ακόμα και σε επουσιώδεις οργανισμούς στους οποίους διαθέτει βέτο, πόσω μάλλον να συναινέσει να μπει η Κύπρος στο ΝΑΤΟ και μάλι­στα χωρίς τη λύση του Κυπρι­ακού. Σημείωσαν ότι η Άγκυρα δεν ξεχνά τα όσα έγιναν με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρω­παϊκή Ένωση, όπου θεωρεί ότι ξεγελάστηκε και δεν τηρήθηκαν οι υποσχέσεις που της δόθηκαν από τους Ευρωπαίους πριν από την ένταξη της Κύπρου.

Υπέδειξαν ακόμα και τον κίν­δυνο να συναινέσει η Τουρκία στην ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ με τον όρο να διατηρή­σει, ως μέλος του ΝΑΤΟ, όσα κατέχει στην Κύπρο, κάτι που αν γίνει αποδεκτό, θα οδηγήσει στην οριστικοποίηση της διχο­τόμησης μέσω του ΝΑΤΟ.

Υπάρχει και το ενδεχόμενο, πρόσθεσαν, η Τουρκία να μη θέ­σει τέτοιο θέμα, αλλά να προβά­λει τη θέση ότι εφόσον η Κύπρος και η Τουρκία θα είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, γιατί να μη διατηρή­σει η Τουρκία στην Κύπρο μια στρατιωτική ή ναυτική βάση ή βάσεις με drone και βάσεις πα­ρακολούθησης; Τι θα γίνει σε μια τέτοια περίπτωση; Ποια θα είναι η αντίδραση της Κυπρια­κής Δημοκρατίας και ποια θα είναι η στάση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ; Τι θα γίνει αν μας πούνε ότι εκπληρώθηκε το αίτημα για ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και τώρα πρέπει να δοθούν ανταλλάγματα στην Τουρκία; Θα αποδεχθεί η Κύπρος ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

Για όλα αυτά, έστω και ως υποθέσεις, έπρεπε ήδη να είχαν έτοιμες απαντήσεις.

Αμφιβολίες αν η κυβέρνηση μελέτησε όλες τις παραμέτρους

Όλα αυτά και όλες αυτές οι παράμετροι είναι υπαρκτά ενδε­χόμενα, επεσήμαναν οι πηγές, οι οποίες εξέφρασαν αμφιβολίες αν λήφθηκαν υπόψη από εκεί­νους που έλαβαν τις αποφάσεις.

Εκείνο που έχει σημασία, πρόσθεσαν οι διπλωματικές πηγές, είναι η αποτίμηση των κινήτρων της λήψης των απο­φάσεων. Εξέφρασαν την πεποί­θηση ότι όσοι λαμβάνουν τις αποφάσεις έχουν υπόψη αυτές τις παραμέτρους, γι’ αυτό έχει σημασία να γνωρίζουμε τα πρα­γματικά κίνητρα πίσω από τη λήψη τέτοιων αποφάσεων.

Οι ίδιες πηγές τόνισαν επίσης ότι αυτό που γίνεται τώρα είναι λάθος να παρομοιάζεται με το τόλμημα της ένταξης στην ΕΕ, διότι στο θέμα αυτό οι παράμε­τροι ήταν και εξακολουθούν να είναι εντελώς διαφορετικές.

Γιατί τώρα;

Τις τελευταίες εβδομάδες γράφτηκαν πολλά με αφορμή τη δήλωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη για ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Για το γεγονός ότι μεταφέρει τη συζήτηση για τη λύση του Κυπριακού σ’ ένα πεδίο στο οποίο έχει πλήρη υπεροχή η Τουρκία. Για το γεγονός ότι τυχόν ένταξή μας στο ΝΑΤΟ δεν θωρακίζει την Κύπρο απέναντι στην Τουρκία, αφού το ΝΑΤΟ, βάσει του Άρθρου 5 του Καταστατικού του, δεν επεμβαίνει σε συγκρούσεις μεταξύ των κρατών – μελών του. Για το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στα όσα τραυματικά ζούμε από το 1974 έως σήμερα.

Πέραν τούτων, όμως, είναι πολλοί εκείνοι που εκτιμούν ότι η συζήτηση που άνοιξε ο Πρόεδρος για ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ –και την οποία ο ΥΠΕΞ του χαρακτήρισε «πρόωρη» αδειάζοντάς τον– δεν εξυπηρετεί τους διακηρυγμένους στόχους της πολιτικής μας, αλλ’ ούτε και τα ζωτικά συμφέροντα της Κύπρου.

Παραμένει, βέβαια, ένα μεγάλο ερωτηματικό: Γιατί ο Πρόεδρος άνοιξε το θέμα τώρα; Μήπως υπάρχει κάτι που ετοιμάζεται στο παρασκήνιο; Ή μήπως ο Πρόεδρος θυσιάζει τα πάντα στο βωμό της αύξησης της δημοφιλίας του;

Δεν μαθαίνουμε από τα παθήματά μας

Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι ξεκάθαρο πως οι περιπέτειες –και μάλιστα αιματηρές– του παρελθόντος δεν έδειξαν ότι πήραμε μαθήματα. Διότι είναι ιστορικά αποδεδειγμένο πως εδώ που φτάσαμε σήμερα είναι αποτέλεσμα επιλογών και αποφάσεων που λήφθηκαν από το 1950 μέχρι το 2017 χωρίς να επιμετρούνται αντιδράσεις και τυχόν συνέπειες, χωρίς να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη τα γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά συμφέροντα, ούτε οι αντιδράσεις των εμπλεκόμενων στο Κυπριακό.

Ο μεγαλοϊδεατισμός και το σύνδρομο του γιγαντισμού εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν τις κυπριακές ηγεσίες. Χαράζουν πολιτικές λαϊκίζοντας και περνώντας στον κόσμο αυτές τις αποφάσεις και ενέργειες ως πατριωτικές, που στοχεύουν τάχα στη διασφάλιση της ύπαρξης του ελληνικού στοιχείου στην Κύπρο.

Μέχρι τώρα, πάντως, αυτές οι αποφάσεις αποδείχθηκαν καταστροφικές. Ούτε απάλλαξαν ούτε δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για απαλλαγή της Κύπρου από την 50χρονη κατοχή. Αντίθετα, μέρα με τη μέρα διαπιστώνεται στην πράξη και επί του εδάφους η τουρκοποίηση των κατεχομένων και η οριστικοποίηση της ντε φάκτο διχοτόμησης.