Το 2025 η μάχη θα δοθεί στην εφαρμογή των Κλαδικών Συλλογικών Συμβάσεων, οι οποίες έχουν ανανεωθεί
Συνέντευξη στον Γιάννη Κακαρή
Το 2025 ενδεχομένως να είναι πιο κρίσιμο για τα εργασιακά θέματα από το 2024. Η ΓΓ της ΠΕΟ ανασκοπεί τη χρονιά που πέρασε και θέτει τους στόχους για το 2025, σχολιάζοντας ιδιαίτερα το στάδιο στο οποίο βρίσκονται οι συζητήσεις για το πέναλτι 12% και την ΑΤΑ και θέτοντας το πλαίσιο για έναν επαρκή και αξιοπρεπή κατώτατο μισθό. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στη «Χαραυγή», η Σωτηρούλα Χαραλάμπους αναλύει ακόμα τα συμπεράσματα και τα διδάγματα από τον αγώνα των εργαζομένων στο έτοιμο σκυρόδεμα, υποδεικνύοντας επίσης τις ευθύνες της κυβέρνησης σε μια σειρά από ζητήματα, όπως η εφαρμογή των συμφωνηθέντων και η κάλυψη των εργαζομένων με βασικούς όρους εργοδότησης.
Το τέλος του 2024 βρίσκει σε εκκρεμότητα μια σειρά από ζητήματα, όπως η ΑΤΑ, το συνταξιοδοτικό και το πέναλτι 12%. Πού βρίσκονται οι συζητήσεις για τα θέματα αυτά;
Κατά τη δική μας εκτίμηση το πέναλτι του 12% θα μπορούσε να κλείσει κατά τρόπο ισορροπημένο και ορθολογιστικό από το 2024. Την τελευταία φορά που συζητήθηκε ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εργασίας, ο Υπουργός δεσμεύτηκε ότι θα μας καλούσε για να συζητήσουμε τις προτάσεις που του δώσαμε γραπτώς. Αυτό ουδέποτε έγινε. Αντίθετα, είδαμε τον υπουργό να προσπαθεί να εκβιάσει λέγοντας ότι εάν αρνηθούμε την πρότασή του, τότε θα έχουμε την ευθύνη. Κάτι που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ούτε και είναι ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης της διαφορετικής προσέγγισής μας. Θεωρούμε ότι η πρότασή μας είναι πολύ πιο ισορροπημένη και πιο ορθολογιστική από την πρόταση του Υπουργείου. Για κάποια επαγγέλματα που οι συνθήκες εργασίας δεν τους επιτρέπουν να συνεχίσουν μετά το 63ο έτος, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να φεύγουν από την εργασία χωρίς να υπόκεινται στο εφ’ όρου ζωής τιμωρητικό πέναλτι.
Σε ό,τι αφορά την ΑΤΑ, δεν έχουν ξεκινήσει συγκεκριμένες συζητήσεις. Υπάρχει, όμως, η μεταβατική συμφωνία που λέει ότι μέχρι τον Ιούνιο του 2025 θα πρέπει να έχουμε νέα ολοκληρωμένη και τελική συμφωνία. Με την αρχή του νέου χρόνου εμείς θα απευθυνθούμε στο Υπουργείο υπενθυμίζοντας ότι πρέπει να ξεκινήσει έγκαιρα ο διάλογος.
Για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση είχαμε πρόσφατα συνάντηση με τους εμπειρογνώμονες του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Μας ενημέρωσαν ότι μέσα στον Γενάρη θα δώσουν ένα πλαίσιο των δικών τους εισηγήσεων στο Υπουργείο Εργασίας. Η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού μοιάζει με τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, καθώς αφορά και τους σημερινούς συνταξιούχους και αυτούς που θα είναι αύριο συνταξιούχοι.
Το πιο σημαντικό για εμάς είναι να δυναμώσει το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης ως ο βασικός πυλώνας μέσα από τον οποίο οι εισφορείς παίρνουν τις συντάξεις τους. Επίσης, πρέπει να διασφαλίζεται ότι ο κάθε πολίτης του τόπου θα έχει μια αξιοπρεπή σύνταξη και άρα να τερματιστούν οι συντάξεις που είναι κάτω από το όριο της φτώχειας. Ακόμα, πρέπει να εκσυγχρονιστεί το θέμα της σύνταξης ανικανότητας, που και εκεί υπάρχουν αναχρονιστικές πρόνοιες. Το τέταρτο αφορά το πλαίσιο που πρέπει να τεθεί σε ό,τι αφορά το χρέος του κράτους προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και τη δημιουργία πραγματικού αποθεματικού. Τονίσαμε, ακόμα, στους εμπειρογνώμονες πως στη μεταρρύθμιση πρέπει να συμπεριληφθούν και τα Ταμεία Προνοίας. Να γίνουν, ει δυνατόν, καθολικά για να μπορούν να αποτελούν πρόσθετο εισόδημα.
Υπάρχουν ενδείξεις που να σας κάνουν να αισθάνεστε αισιόδοξοι για το αποτέλεσμα των συζητήσεων για την ΑΤΑ;
Αντιθέτως, είμαστε φοβερά ανήσυχοι για τους στόχους και τις προθέσεις με τις οποίες έρχεται η κυβέρνηση ως ο διαμεσολαβητής στο διάλογο για την ΑΤΑ.
Κακώς κάποιοι προσπαθούν να πουν ότι η ΑΤΑ είναι αύξηση στους μισθούς. Είναι ένας μηχανισμός ο οποίος αναπληρώνει την αγοραστική δύναμη των μισθών. Σου επιστρέφεται με ένα χρόνο καθυστέρηση, μία φορά το χρόνο, το ποσό που χάνεται λόγω πληθωρισμού. Γι’ αυτό και εμείς, από το 2017 όταν επανεκκίνησε ο θεσμός της ΑΤΑ, τονίζαμε (και περιλαμβάνεται στην υφιστάμενη συμφωνία) ότι η ΑΤΑ πρέπει να αποδίδεται στη φιλοσοφία της. Ανάλογα με τη διακύμανση του δείκτη τιμών καταναλωτή πρέπει να παίρνεις ΑΤΑ.
Για εμάς είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι η ΑΤΑ δεν μπορεί να συνεχίσει να αποδίδεται κατά τα ⅔. Επίσης, για να μπορεί να παίξει το ρόλο της σε ό,τι αφορά το μερίδιο των μισθών και το μερίδιο του κεφαλαίου, πρέπει να την παίρνουν όλοι οι εργαζόμενοι. Γι’ αυτό και ένα από τα ζητήματα που θεωρούμε ότι πρέπει να είναι στο τραπέζι της συζήτησης είναι το πώς επεκτείνεται ο θεσμός για να καλύψει κατηγορίες των εργαζομένων που σήμερα δεν καλύπτονται.
Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Ένας μηχανισμός είναι η συμπερίληψη στο διάταγμα για τον κατώτατο μισθό πρόνοιας ότι αναπροσαρμόζεται και με βάση την ΑΤΑ, σε ετήσια βάση. Ένας άλλος μηχανισμός είναι η επέκταση της κάλυψης των εργαζομένων με Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ).
Ο λόγος που είπα προηγουμένως ότι είμαστε ανήσυχοι είναι γιατί οι εργοδότες μιλούν για διασύνδεση της ΑΤΑ με την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα.
Το ανησυχητικό είναι ότι σε αυτή τη συζήτηση μπήκε και ο Υπουργός Οικονομικών και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Αντιδράσαμε όταν γίνονταν οι δηλώσεις, γιατί είναι αντιδεοντολογικό και αντιθεσμικό πριν κάτσει στο τραπέζι εκείνος που έχει το ρόλο του διαμεσολαβητή να παίρνει θέση.
Ουδέποτε έχει αποδειχθεί η σχέση μεταξύ ΑΤΑ και παραγωγικότητας. Αν οι επιχειρήσεις σήμερα (αποδεδειγμένα σύμφωνα με το ΙΝΕΚ) επέλεξαν τα λεφτά που έπιασαν από τους εργαζόμενους αντί να τα βάλουν πίσω στη διαδικασία της παραγωγής, να τα συσσωρεύουν, τότε θα την πληρώσει ο εργαζόμενος; Αν μια εταιρεία δεν εκσυγχρονίζει τις μεθόδους της για να είναι πιο παραγωγική, θα το πληρώσει ο εργαζόμενος με το να μην παίρνει ΑΤΑ;
Ο αγώνας για την ΑΤΑ θα είναι δύσκολος και γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία το συνδικαλιστικό κίνημα να μείνει ενωμένο γύρω από τους κεντρικούς άξονες τούτου του αγώνα.
Η ετήσια έκθεση του ΙΝΕΚ ΠΕΟ για το 2024 επιβεβαίωσε ότι ο κατώτατος μισθός πρέπει να αυξηθεί σημαντικά, σύμφωνα πάντα με το ΑΕΠ. Το ζήτημα είναι πώς επιτυγχάνεται αυτό.
Ο κατώτατος μισθός σήμερα είναι νομοθετημένος, άρα η βελτίωση μπορεί να επιτευχθεί με την άσκηση πιέσεων πάσης μορφής προς την εκτελεστική εξουσία. Διότι η απόφαση είναι στην εκτελεστική εξουσία.
Ένας τρόπος είναι μέσα από το διάταγμα για τον κατώτατο μισθό. Στην τελευταία αύξηση του διατάγματος δόθηκε αύξηση γύρω στο 6% -€1000 με την πάροδο 6 μηνών από την πρόσληψη. Εμείς τότε είχαμε καταδείξει ότι για να κάλυπτε τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη της οικονομίας, η αύξηση έπρεπε να είναι διπλάσια. Άρα η κυβέρνηση είχε την επιλογή από τότε, αντί 6% να δώσει 12%.
Από εκεί και πέρα, δεν είναι μόνο το ποσό του κατώτατου μισθού, αλλά και τα στοιχεία που τον περιβάλλουν. Όσο δεν υπάρχει ωριαία απόδοση, ο θεσμοθετημένος κατώτατος μισθός μπορεί να είναι και μία παγίδα επισφάλειας και μείωσης του εισοδήματος. Διότι €1000 θα πάρει ένας που εργάζεται 38 ώρες, αλλά τα ίδια θα πάρει και ένας που εργάζεται 44 ώρες.
Επειδή αυτή τη στιγμή στη συζήτηση για την εναρμόνιση με την οδηγία της ΕΕ για τους επαρκείς μισθούς μπαίνει ξανά το θέμα του κατώτατου μισθού, λέμε ότι εάν η κυβέρνηση έχει την πολιτική βούληση, πρέπει να κάνει κάποια βήματα μπροστά. Στον κατώτατο μισθό να περιλαμβάνεται ΑΤΑ, ωριαία απόδοση, να κατοχυρώνεται ότι εάν δουλέψεις περισσότερο από το ωράριο πρέπει να πληρώνεσαι με υπερωρία, ακόμα και ο 13ος λέμε εμείς ότι πρέπει να κατοχυρωθεί.
Άρα τούτοι είναι τρόποι για να μπορέσει ο κατώτατος να ανταποκρίνεται σε αυτό που ονομάζουμε επαρκή και αξιοπρεπή μισθό.
Ποια είναι τα σημαντικότερα συμπεράσματα που βγάλατε από τον πρόσφατο αγώνα των εργαζομένων στο έτοιμο σκυρόδεμα;
Επιβεβαιώθηκε με έναν πολύ απτό τρόπο η ετοιμότητα των εργαζομένων να διεκδικήσουν εκείνο που θεωρούν λογικό και δίκαιο. Πέρασαν μια δύσκολη περίοδο, με την ανεργία στο 20%, όπου ένιωθαν ένα φόβο να μπουν μπροστά και να διεκδικήσουν. Οι εργαζόμενοι δεν βλέπουν τα χρηματιστήρια και τις αναβαθμίσεις των οίκων αξιολόγησης, αλλά τι γίνεται στο πεδίο και δεν ανέχονται πλέον να βλέπουν τις επιχειρήσεις να συσσωρεύουν υπερκέρδη και οι ίδιοι να μην μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Απαιτούν σεβασμό σε εκείνα που συμφωνούνται. Ζητούν να επανέλθει το σύστημα εργασιακών σχέσεων πάνω στην αρχή στην οποία στηρίχτηκε.
Ένα άλλο μήνυμα ήταν η αλληλεγγύη. Όταν ο αγώνας μας είναι λογικός και δίκαιος, όταν διαχύσουμε τους στόχους του αγώνα μέσα στην κοινωνία με κατανοητό τρόπο, τότε η κοινωνία είναι μαζί μας. Και θέλω με την ευκαιρία αυτή να εκφράσω ευχαριστίες, διότι οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, κατάλαβαν τι ήταν αυτός ο αγώνας και ήταν συγκινητική η στήριξη.
Η ενότητα είναι το άλλο μήνυμα. Όχι μόνο μεταξύ των συνδικαλισμένων, αλλά και των ανοργάνωτων. Το ότι οι ανοργάνωτοι στάθηκαν μαζί με τους οργανωμένους και μέσα από αυτόν τον αγώνα κατάλαβαν τι σημαίνει να είσαι οργανωμένος και οργανώθηκαν, είναι και αυτό θετικό.
Από εκεί και πέρα έβγαλε και κάποια άλλα διδάγματα. Είναι προφανές ότι το κεφάλαιο δεν έχει καμία διάθεση εκείνα τα οποία συσσώρευσε την περίοδο της κρίσης να τα χάσει. Προσπαθεί τις μειώσεις που έγιναν σε μισθούς και ωφελήματα να τις μονιμοποιήσει. Ήταν χαρακτηριστικές οι δηλώσεις των εργοδοτών που προσπαθούσαν να περάσουν το μήνυμα ότι δεν είναι σύγχρονη πλέον η υπερωριακή αποζημίωση.
Πώς ερμηνεύετε τη διάλυση του Συνδέσμου Κατασκευαστών Έτοιμου Σκυροδέματος στη διάρκεια της απεργίας;
Όταν προειδοποιήσαμε ότι εάν δεν παρθούν μέτρα που να υποχρεώνουν όλους τους εργοδότες να εφαρμόζουν το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης, τότε θα οδηγηθούμε σε διαλυτικές καταστάσεις, κάποιοι μας θεωρούσαν υπερβολικούς. Ήταν σκόπιμη η κίνηση διάλυσης του Συνδέσμου από εκείνους οι οποίοι αμφισβητούν ότι μια κλαδική συλλογική σύμβαση από την ώρα που υπογράφεται αφορά όλους. Το είδαμε και στην Οικοδομική, το βλέπουμε και στην Ξενοδοχειακή. Κάτι παρόμοιο έγινε στον τομέα των ηλεκτρολόγων.
Αυτό όμως δεν έγινε από τη μια μέρα στην άλλη. Ακούμε εδώ και χρόνια λειτουργούς του Υπουργείου Εργασίας ότι «η σύμβαση αφορά μόνο τους οργανωμένους». Εμείς υποδεικνύαμε, όμως, ότι οι περισσότερες κλαδικές ΣΣΕ αναφέρονται σε όλους τους εργαζόμενους, οργανωμένους και ανοργάνωτους…
Από αυτόν τον αγώνα πήραμε δύναμη για πάρα κάτω και το υπουργείο οφείλει να παρέμβει για να επανέλθει η ισορροπία σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των ΣΣΕ.
Πώς αξιολογείτε τη χρονιά που πέρασε σε ό,τι αφορά τις συνδικαλιστικές διεκδικήσεις και τη δράση της ΠΕΟ;
Οι στόχοι που βάλαμε για ανανέωση των ΣΣΕ με αυξήσεις που να βελτιώνουν το πραγματικό εισόδημα των εργαζομένων, για να φτάσουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά στην επαναφορά των ωφελημάτων που είχαν μειωθεί κατά την περίοδο της κρίσης, για να βελτιώσουμε τις εισφορές στα ταμεία προνοίας, θεωρούμε ότι έχουν επιτευχθεί. Για παράδειγμα, είναι περίπου 180 χιλιάδες οι εργαζόμενοι που έχουν επηρεαστεί θετικά από το αποτέλεσμα της ανανέωσης των ΣΣΕ.
Αφήσαμε το αποτύπωμά μας και σε ό,τι αφορά τον αγώνα κατά της ακρίβειας, επαναβεβαιώνοντας τη δυνατότητα του συνδικαλιστικού κινήματος να παρεμβαίνει. Βεβαίως, τα μέτρα δεν είναι εκείνα τα οποία εμείς θα θέλαμε και δεν ικανοποιήθηκαν διεκδικήσεις τις οποίες έθεσαν όλες οι οργανώσεις μαζί, αλλά είναι προφανές ότι εάν δεν είχαμε αυτή την οργανωμένη αντίδραση, η κυβέρνηση δεν θα έφερνε ξανά μέτρα τα οποία 2 εβδομάδες προηγουμένως είχε αναιρέσει.
Όμως από την ώρα που το σύστημα εργασιακών σχέσεων έχει διαβρωθεί από πολιτικές απορρύθμισης, από την ώρα που ένας στους δύο εργαζόμενους παραμένει εκτός ΣΣΕ, η εμβέλεια αυτού που κερδίσαμε μένει κατά κύριο λόγο στους οργανωμένους. Υπήρξε και μια βελτίωση για εργαζόμενους που δεν είναι οργανωμένοι, αλλά όχι στο βαθμό που να ανατρέπει τις μεγάλες κοινωνικές ανισότητες που δημιουργήθηκαν την περίοδο της κρίσης και οι οποίες εντείνονται και λόγω της ακρίβειας.
Πώς εκτιμάτε την προσπάθεια που έγινε το 2024 για οργάνωση σε νέους χώρους εργασίας και νέους κλάδους;
Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ουσιαστικά το 2024 έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο με την κατάληξη σε ΣΣΕ για τους εργαζόμενους στα προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας. Σημαντικό είναι και ότι καταφέραμε να έχουμε την πρώτη ΣΣΕ για όλους τους εργαζόμενους στον ΟΚΥπΥ -φύγαμε από την πολιτική των προσωπικών συμβολαίων και πάμε σε ρύθμιση των όρων απασχόλησης. Είμαστε σχεδόν προς το τέλος της οργάνωσης ακόμη ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος. Και στις ιδιωτικές κλινικές έγιναν βήματα υπογραφής συλλογικής σύμβασης. Έχουμε όμως πολύ δρόμο.
Ποιοι είναι οι στόχοι που θέσατε για το 2025;
Σε ό,τι αφορά το κομμάτι της ανανέωσης των ΣΣΕ, συνεχίζουμε να διεκδικούμε αυξήσεις που να βελτιώνουν τους πραγματικούς μισθούς, με ιδιαίτερη έμφαση στους μισθούς πρόσληψης. Ένας από τους βασικούς στόχους που βάλαμε είναι ότι πρέπει να είναι διακριτή η διαφορά του μισθού πρόσληψης από τον κατώτατο μισθό.
Το 2025 ένα από τα κεντρικά ζητήματα είναι πώς επί του πεδίου επιβάλλουμε την εφαρμογή των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων. Είναι ζήτημα-κλειδί. Αυτή τη στιγμή είναι ανανεωμένες οι συλλογικές συμβάσεις μεγάλων κλάδων (όπως Οικοδομική, Ξενοδοχειακή, ηλεκτρολόγοι) και η μάχη πρέπει να δοθεί στην εφαρμογή τους. Χρειάζεται, βέβαια, και το υπουργείο να στηρίξει με θεσμικά μέτρα το αποτέλεσμα και της δικής του μεσολάβησης.
Ήδη θα έπρεπε να έχουμε εναρμονιστεί με την οδηγία για τον κατώτατο. Η οδηγία αναφέρει ότι χώρες όπου η κάλυψη με συμβάσεις είναι κάτω από το 80%, πρέπει να κάνουν οδικό χάρτη για μέτρα διεύρυνσής της. Εμείς δεν θέλουμε ένα φιλολογικό χάρτη προθέσεων και διακηρύξεων. Σε μια χώρα που έχει κλαδικές ΣΣΕ και οι εργοδότες συμπεριφέρονται όπως π.χ. οι εργοδότες του μπετόν, η κυβέρνηση πρέπει να πάρει επί του πεδίου μέτρα. Να προβλέπει η νομοθεσία ότι εκεί και όπου υπάρχουν συμφωνημένοι κατώτατοι μισθοί μέσα από κλαδικές ΣΣΕ, αυτοί είναι υποχρεωτικοί για τον κλάδο. Αυτόματα κλείνει η οδός όπου κάποιοι εργοδότες δεν εφαρμόζουν αυτά που υπογράφει ο Σύνδεσμός τους.
Η αρχή του 2025 θα είναι καθοριστική. Θα φανούν και οι προθέσεις της κυβέρνησης. Αν η κυβέρνηση δεν προτίθεται να το πράξει, εμείς θα απευθυνθούμε πρώτα στους εργαζόμενους και βεβαίως στο πολιτικό σύστημα. Δεν μπορεί να σφυρίζουν αδιάφορα ούτε να θυμούνται τον ιδιωτικό τομέα όταν θέλουν να τον φέρουν σε αντιπαράθεση με τον δημόσιο τομέα. Τελείωσαν τα λόγια. Ο κάθε ένας πρέπει να αναλάβει την ευθύνη του.
Το οικονομικό κατεστημένο
συνασπίζεται με το πολιτικό κατεστημένο
Πολλοί από αυτούς που καταψήφισαν την πρόταση του ΑΚΕΛ για έκτακτη φορολόγηση των υπερκερδών των τραπεζών είπαν ότι η υπερψήφιση θα έβαζε σε νέους κινδύνους την οικονομία ή ότι θα οδηγούσε τις τράπεζες σε εκδικητική συμπεριφορά απέναντι στους δανειολήπτες. Ποια η άποψή σας;
Με τον τρόπο που μαζεύτηκαν τα απροσδόκητα κέρδη των τραπεζών και έχοντας υπόψιν αυτό που έλεγαν ότι «δεν μπορούμε να τους επιβάλουμε» οτιδήποτε, η πρόταση νόμου ήταν ο μόνος άμεσος τρόπος να ενισχυθούν τα κρατικά ταμεία με €100 εκατομμύρια για να μπορέσουν να στηριχθούν οι δανειολήπτες και κυρίως νεαρά ζευγάρια σε ό,τι αφορά τα οικιστικά τους δάνεια. Αλλά και για να μπορέσουν να αξιοποιηθούν πόροι για να δούμε επιτέλους μια ολοκληρωμένη πολιτική κοινωνικής στέγης.
Αυτό που έγινε είναι μια ένδειξη πως το οικονομικό σύστημα και το οικονομικό κατεστημένο συνασπίζεται με το πολιτικό κατεστημένο. προκειμένου να μη διαταραχθεί η κυριαρχία τους.
