Η οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα επηρεάσει δυσμενώς την Κύπρο

• Μια τέτοια εξέλιξη δεν είναι εύκολη στο παρόν στάδιο, αλλά τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα δεν πρέπει να υποτιμήσουν τον οποιοδήποτε κίνδυνο
• Έχουν διαμορφωθεί νέα γεωπολιτικά δεδομένα τόσο εντός της Συρίας όσο και στην ευρύτερη περιοχή, αν και η κατάσταση είναι ακόμα ρευστή

Του Μιχάλη Μιχαήλ

Οι ανησυχίες που εκφράζονται από τις εξελίξεις στη Συρία και το σφιχταγκάλιασμα της Άγκυρας έχουν βάση, εκτιμούν στη «Χαραυγή» οι διεθνολόγοι Θεόδωρος Τσίκας και Πάμπος Χαραλάμπους.

Ο πρώτος εκτιμά ότι η οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας πιθανόν να θέσει υπό αμφισβήτηση μελλοντικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ό,τι αφορά την οικονομική εκμετάλλευση στα διεθνή ύδατα. Ο δεύτερος επισημαίνει ότι η συνομολόγηση μιας τέτοιας συμφωνίας θα ήταν έκδηλα παράνομη, γιατί θα θεωρούσε ότι η Κύπρος ως νησί δεν έχει ΑΟΖ, κάτι που αντιβαίνει το δίκαιο της θάλασσας. Και οι δύο διεθνολόγοι τονίζουν ότι σε μια τέτοια περίπτωση η Τουρκία θα έρθει σε αντιπαράθεση τόσο με την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και με τις ΗΠΑ, που δεν φαίνεται να ευνοούν να περάσει η Συρία κάτω από τον αποκλειστικό έλεγχο της Άγκυρας.

Θ. Τσίκας: Η παρατεταμένη στασιμότητα στο Κυπριακό εμπερικλείει κινδύνους

Το παράτυπο τουρκο-λιβυκό μνημό­νιο, μέσα από το οποίο οριοθετήθηκε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης το 2019, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο η Τουρ­κία -μετά την πτώση του βάναυσου κα­θεστώτος Άσαντ της Συρίας- να επιδι­ώξει οριοθέτηση με τη Συρία. Κάτι που πιθανόν θα θέσει υπό αμφισβήτηση μελλοντικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας για οικονομική εκμετάλ­λευση στα διεθνή ύδατα, έξω από τα χωρικά ύδατα της (δηλαδή δεν θα αμφι­σβητήσει εθνική κυριαρχία), τόνισε στη «Χαραυγή» ο πολιτικός επιστήμονας-δι­εθνολόγος, αντιπρόεδρος της Ελληνι­κής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ, Θεόδωρος Τσίκας.

Σημείωσε, παράλληλα, ότι οι δύο χώ­ρες μπορούν να συνομολογήσουν και νόμιμη Συμφωνία, αφού έχουν «παρα­κείμενες» ακτές στον κόλπο της Αλεξαν­δρέττας, στη νότια πλευρά της Τουρκίας, αναφέροντας ότι σε μια τέτοια εξέλιξη δεν θα υπάρξει πρόβλημα.

Επεσήμανε παράλληλα ότι η οριοθέ­τηση ΑΟΖ μεταξύ Συρίας και Τουρκίας μέχρι στιγμής αποτελεί απλά ένα σενά­ριο το οποίο «εάν μπει σε τροχιά υλο­ποίησης με “μαξιμαλιστική” οριοθέτηση, τότε η Τουρκία θα έρθει σε τριβή με την Ευρωπαϊκή Ένωση και ενδεχομένως με τις ΗΠΑ, αναλόγως της στάσης που θα κρατήσει ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, στο συγκεκριμένο ζή­τημα. Δεν γνωρίζουμε εάν στη ζυγαριά κόστους-οφέλους ο Ταγίπ Ερντογάν θα θελήσει να το κάνει», ανέφερε.

Ο κ. Τσίκας επεσήμανε επίσης ότι το γεγονός ότι η Συρία επί του παρόντος δεν έχει διεθνώς αναγνωρισμένη κυ­βέρνηση, καθιστά πολύ δύσκολη τη σύ­ναψη διακρατικών συμφωνιών. «Αυτό σημαίνει ότι το ενδεχόμενο οριοθέτησης ΑΟΖ δεν είναι κάτι που θα γίνει στο άμε­σο μέλλον. Θα πρέπει πρώτα να σχημα­τιστεί κυβέρνηση ευρέως αναγνωρισμέ­νη και εν συνεχεία να υπάρξει πολιτική βούληση από πλευράς Συρίας στο θέμα αυτό». Είπε ακόμη ότι ο Αλ Τζολάνι, που έχει αναλάβει αυτή τη στιγμή de facto την εξουσία στη Συρία, έχει μεν φιλικές σχέσεις με την Τουρκία, αλλά δεν είναι μαριονέτα της Τουρκίας. Εξαρτώμενη από την Τουρκία είναι μια άλλη οργά­νωση, ο Συριακός Εθνικός Στρατός, ο οποίος δεν συμμετέχει στην υφιστάμενη διοίκηση της Συρίας.

Είναι άλλωστε εμφανές, σημείωσε, ότι άμεση προτεραιότητα της συριακής διοίκησης είναι να καταστεί διεθνώς αποδεκτή, να χειριστεί το θέμα των Κούρδων και του Ισραήλ και να μην προξενήσει εντάσεις με τις χώρες της Δύσης.

Ο Θεόδωρος Τσίκας σημείωσε ότι «η παρατεταμένη στασιμότητα στο Κυπρι­ακό δημιουργεί πρόσφορο έδαφος να αναδύονται κίνδυνοι αμφισβήτησης της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαι­ωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Η ελληνοκυπριακή ηγεσία οφείλει να επιδείξει ρεαλισμό και ευελιξία. Έχει χάσει πολλές ευκαιρίες για επίλυση του Κυπριακού, όπως π.χ. το Σχέδιο Ανάν (2004) και στο Κραν Μοντανά της Ελ­βετίας (2017), όπου φτάσαμε μια ανάσα από τη λύση, υπέδειξε, υπενθυμίζοντας ότι στο Σχέδιο Ανάν υπήρχαν συγκεκρι­μένες πρόνοιες για τα θέματα των χωρι­κών υδάτων και της ΑΟΖ. «Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν είναι μεγαλύτεροι από τους συμβιβασμούς που θα χρειαστούν για τη λύση του Κυπριακού», κατέληξε.

Π. Χαραλάμπους: Η Κύπρος και η Ελλάδα δεν θα πρέπει να υποτιμήσουν τον οποιοδήποτε κίνδυνο

Το ενδεχόμενο της οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας στο πρό­τυπο του παράνομου τουρκολυβικού μνημονίου με στόχο το διαμερισμό της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Κύπρου, Συρίας και Τουρκίας ανάμεσα στην Τουρκία και στη Συρία, αφορά άμεσα την Κύπρο, τόνισε στη «Χαραυγή» ο διε­θνολόγος Πάμπος Χαραλάμπους.

Τόνισε, μάλιστα, ότι μια τέτοια συμ­φωνία θα ήταν έκδηλα παράνομη γιατί θα θεωρούσε ότι η Κύπρος ως νησί δεν έχει ΑΟΖ, κάτι που αντιβαίνει το δίκαιο της θάλασσας.

Το εγχείρημα αυτό της Τουρκίας, ανέφερε, λαμβάνοντας υπόψη και το προηγούμενο εγχείρημα με τη Λιβύη και παρά την επιρροή και τη σχέση με τη νέα ηγεσία της Συρίας, δεν είναι κα­θόλου εύκολο για μια σειρά λόγους.

Η νέα κατάσταση πραγμάτων στη Συ­ρία, υπέδειξε, είναι προσωρινή και δεν τυγχάνει ακόμα αναγνώρισης από κα­νένα διεθνή παράγοντα.

Πρόσθετα, παράγοντες που δρουν στην περιοχή, όπως το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία αλλά και η Ρωσία και οι ΗΠΑ, δεν είναι διατεθειμένοι να πα­ραμερίσουν τα δικά τους συμφέροντα και να αφήσουν την Τουρκία να κη­δεμονεύσει τη Συρία.

Τέλος, σημείωσε, «η νέα ηγεσία της Συρίας έχει ως προτεραιότητα την εσω­τερική σταθεροποίηση και εδραίωσή της και στο εξωτερικό τη νομιμοποίησή της και αυτό σημαίνει ότι θα αποφύγει αντιπαραθέσεις με δρώντες από τους οποίους ενδέχεται να χρειαστεί οικο­νομική και άλλη βοήθεια όπως είναι τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ».

«Ανεξάρτητα, όμως, από όλα αυτά, τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα δεν θα πρέπει να υποτιμήσουν τον οποιοδήπο­τε κίνδυνο διαμόρφωσης παράνομων συμφωνιών στην ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας και θα πρέπει να προβούν σε προληπτικές ενέργειες αποσόβησης ενός τέτοιου ενδεχομένου». Μπορούν, υπέδειξε ως παράδειγμα ο Π. Χαραλάμ­πους, η Κύπρος και η Ελλάδα να αξι­οποιήσουν τις σχέσεις τους με την ΕΕ και τις ΗΠΑ όταν η Συρία θα χρειαστεί οικονομική βοήθεια και να απαιτήσουν την εφαρμογή της διεθνούς νομιμότη­τας και του διεθνούς δικαίου.

Ο Π. Χαραλάμπους αναφέρθηκε στα φιλόδοξα σχέδια της Τουρκίας να κατα­στεί ο κορυφαίος ενεργειακός κόμβος στην περιοχή, τα οποία, μάλιστα, παρου­σιάστηκαν στη μεγάλη ενεργειακή σύ­νοδο κορυφής στην Κωνσταντινούπολη στις 22 Νοεμβρίου του 2024. Στα σχέδια αυτά, πέραν των άλλων συνεργασιών που έχει πετύχει ή προωθεί, θέλει σήμε­ρα να εντάξει και τη Συρία.

Επεσήμανε παράλληλα ότι η πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ μετά από 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου και η άνοδος στην εξουσία των διάφο­ρων ομάδων της μέχρι πρότινος συ­ριακής αντιπολίτευσης δημιουργεί νέα γεωπολιτικά δεδομένα τόσο εντός της Συρίας όσο και στην ευρύτερη περιοχή και η κατάσταση παραμένει ρευστή, με τις ενδιαφερόμενες χώρες να σπεύδουν να εκμεταλλευτούν τη νέα κατάσταση.