Έφυγε και το 2024 χωρίς να υπάρξει ουσιαστική εξέλιξη στο Κυπριακό, παρά τις προσπάθειες που έγιναν για να υπάρξει κινητικότητα.
Το κώλυμα βρίσκεται στη στάση της τουρκικής και τουρκοκυπριακής πλευράς, οι οποίες μένουν προσκολλημένες στη λύση δύο κρατών ζητώντας να αλλάξουν ακόμα και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, απαλείφοντας την ομοσπονδία ως τη βάση λύσης του προβλήματος και εντάσσοντας ορολογίες που κινούνται γύρω από τον άξονα της λύσης δύο κρατών, αλλά και στην απουσία ουσιαστικών πρωτοβουλιών από την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Του Μιχάλη Μιχαήλ
Το 2024 είχε το θλιβερό προνόμιο να συμπεριλαμβάνει μια μαύρη επέτειο -τα 50 χρόνια από τον μαύρο Ιούλη του 1974, από το πραξικόπημα της Χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β’ και την τουρκική εισβολή. Δυστυχώς, στις επίσημες εκδηλώσεις με αφορμή τη μαύρη αυτή επέτειο το πρώτο σκέλος του εγκλήματος σε βάρος της πατρίδας μας διαγράφηκε, συμβάλλοντας στην παραχάραξη της σύγχρονης Ιστορίας μας.
Το 2024 παρουσιάστηκε, όμως, μετά από πολύχρονη στασιμότητα, κάποια κινητικότητα στο Κυπριακό, η οποία ωστόσο έμεινε μετέωρη μέσα στο πλέγμα των πολύπλοκων εξελίξεων τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά και λόγω απουσίας ουσιαστικών πρωτοβουλιών από τα εμπλεκόμενα μέρη, έτσι ώστε να δώσουν ώθηση στην πρωτοβουλία του Γ.Γ. του ΟΗΕ.
Το 2025 μάς βρίσκει με μια νέα κατάσταση πραγμάτων στην ευρύτερη περιοχή. Οι αλλαγές στη Συρία ενίσχυσαν το δίπολο Τουρκία – Ισραήλ, που τώρα αναλώνονται σε ένα παιχνίδι ελέγχου της κατάστασης και της περιοχής.
Στον αντίποδα, η Κύπρος με κινήσεις ενίσχυσης των σχέσεων με τη Δύση, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, αλλά και το φανερό φλερτ με το ΝΑΤΟ δρα ενάντια στις προσπάθειες που καταβάλλονται για επανέναρξη του διαλόγου. Διαπίστωση πολλών είναι πως η προσπάθεια αυτή λειτουργεί ως τροχοπέδη στις προσπάθειες για επανέναρξη του διαλόγου για λύση του Κυπριακού, διότι αφαιρεί τα ερείσματα από την Τουρκία για να λύσει το Κυπριακό.
Η θλιβερή διαπίστωση του ΟΗΕ
Μετά το διορισμό της Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ ως προσωπικής απεσταλμένης του Γ.Γ. του ΟΗΕ και μετά από τους όρους που έθεσε η τουρκική πλευρά και έγιναν σιωπηρά αποδεκτοί, για εξάμηνη προσπάθεια, η απεσταλμένη έφτασε στην Κύπρο στο τέλος Ιανουαρίου 2024 και ξεκίνησε μια έντονη δραστηριότητα με αλλεπάλληλες συναντήσεις με τους επικεφαλής των δύο πλευρών αλλά και με τις κυβερνήσεις των εγγυητριών δυνάμεων, Ελλάδας, Τουρκίας και Μ. Βρετανίας και με την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τελικά η προσπάθεια της Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ έληξε άδοξα, αφού διαπίστωσε και επίσημα ότι μεταξύ των δύο πλευρών δεν υπάρχει κοινή βάση για συζήτηση. Υπέβαλε έκθεση στον Αντόνιο Γκουτέρες, η οποία μέχρι στιγμής παραμένει απόρρητη.
Η προσωπική απεσταλμένη του Γ.Γ. των ΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, τερμάτισε την αποστολή της δηλώνοντας τον Φεβρουάριο ενθαρρυμένη από την κοινωνία των πολιτών, υπογραμμίζοντας όμως ότι είναι ευθύνη των δύο ηγετών να προχωρήσουν για το Κυπριακό. Η κα Ολγκίν σε ανοιχτή επιστολή της αναφέρει ότι η Κύπρος μπορεί να βρει τη συμφιλίωση και ότι οι ηγέτες πρέπει να δείξουν αποφασιστικότητα, ενώ παραδίδει την έκθεσή της σχετικά με τις επαφές της για το Κυπριακό στον Γ.Γ. των ΗΕ.
Σημειώνεται ότι με την έλευση της κας Κουεγιάρ έληξε άδοξα και η πολυδιαφημιζόμενη προσπάθεια του Προέδρου Χριστοδουλίδη για διορισμό απεσταλμένου της ΕΕ για το Κυπριακό.
Παράλληλα, Ευρωπαίοι ηγέτες που επισκέφθηκαν την Κύπρο εκδήλωσαν την επιθυμία τους για επίλυση του Κυπριακού χωρίς να γίνεται οποιαδήποτε προσπάθεια από μέρους τους για προώθηση αυτής της επιθυμίας.
Αρνητικές οι εκθέσεις του Γ.Γ. του ΟΗΕ
Μέσα στο 2024 είχαμε τις δύο καθιερωμένες εκθέσεις του Γ.Γ. του ΟΗΕ (Ιανουάριο και Ιούλιο), η μία για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2025 και η άλλη για τις Καλές Υπηρεσίες του Γ.Γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό.
Παρά την προσπάθεια των δύο πλευρών στην Κύπρο να χρησιμοποιήσουν υπέρ τους διάφορες αναφορές του Γ.Γ. στις δύο εκθέσεις, η πραγματικότητα ήταν ότι ο ΟΗΕ διαπίστωνε κακές πρακτικές που δεν υποβοηθούσαν την προσπάθεια για επανέναρξη διαπραγματεύσεων, καθώς και όξυνση του κλίματος από ενέργειες και των δύο πλευρών, όπως, μεταξύ άλλων, επεμβάσεις και των δύο πλευρών στην ουδέτερη ζώνη.
Οι δηλώσεις από πλευράς κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας περί ίσων αποστάσεων που πάντοτε τηρεί στις εκθέσεις του ο Γ.Γ. του ΟΗΕ δεν ήταν πειστικές, αφού ιδιαίτερα στην έκθεσή του για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ αναφερόταν σε πολύ συγκεκριμένα γεγονότα, επιρρίπτοντας την ευθύνη, ανάλογα με το περιστατικό, στη μία ή στην άλλη πλευρά.
Σημαντική ήταν η διαπίστωση του Αντόνιο Γκουτέρες και του Συμβουλίου Ασφαλείας στο ψήφισμα για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ότι κάθε χρόνος που περνάει γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών.
Εντάσεις στη νεκρή ζώνη
Το 2024 εκδηλώθηκε ένταση στη νεκρή ζώνη στη Δένεια, όπου τουρκικά στρατεύματα απαγόρευσαν την είσοδο σε αυτήν Ε/κύπριων γεωργών που τόσα χρόνια καλλιεργούσαν χωράφια στην περιοχή. Παρόμοια συμβάντα υπήρξαν και στη νεκρή ζώνη στην περιοχή Γερολάκκου, αν και σε αυτά δεν δόθηκε ιδιαίτερη δημοσιότητα, κυρίως λόγω των χειρισμών που έγιναν από το Κοινοτικό Συμβούλιο της κατεχόμενης κοινότητας για να μην οξυνθεί η κατάσταση.
Προηγήθηκαν τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2023 τα γνωστά γεγονότα της Πύλας, όπου μετά από πομπώδεις εξαγγελίες από ε/κυπριακής πλευράς για ανάπτυξη της νεκρής ζώνης στην περιοχή και την ύπαρξη άτυπης συμφωνίας, τελικά τα πράγματα έμειναν στάσιμα, με την τ/κ πλευρά να πετυχαίνει το στόχο της για κατασκευή του δρόμου που ήθελε να φτιάξει από την Πύλα προς το Άρσος.
Πρόσφατα υπήρξαν νέα επεισόδια στη νεκρή ζώνη της Βρυσούλων, γεγονός που οδήγησε τον εκπρόσωπο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ να επαναλάβει ότι η νεκρή ζώνη ελέγχεται από τον ΟΗΕ.
Το σχέδιο «Αμάλθεια»
Μέσα στο 2024 η κυβέρνηση της Κύπρου κατέβαλε έντονες προσπάθειες για αναβάθμιση του ρόλου της Κύπρου στην περιοχή και την ανάδειξή της ως πυλώνα σταθερότητας και ειρήνης.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ξεκίνησε μια διαδικασία για αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, η οποία δεχόταν τα φονικά πλήγματα του Ισραήλ. Εξαγγέλθηκε το σχέδιο «Αμάλθεια», το οποίο πέρασε από χίλια μύρια κύματα μέχρι να τεθεί μερικώς σε εφαρμογή, αφού οι εξαγγελίες προσέκρουαν σε πρακτικά εμπόδια και στην άρνηση του Ισραήλ να επιτρέψει την παράδοση της βοήθειας.
Η προσπάθεια με το πέρασμα του χρόνου έχει περάσει στην ανυπαρξία ενισχύοντας την άποψη ότι οι κινήσεις της κυπριακής κυβέρνησης περιορίστηκαν στο επικοινωνιακό επίπεδο και ποτέ δεν απέκτησαν ουσιαστικό περιεχόμενο.
Παραχώρηση βάσεων στις ΗΠΑ
Το 2024 εντάθηκε η προσπάθεια της κυβέρνησης για ενίσχυση των σχέσεων της Κύπρου με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη να μιλά ανοικτά ακόμα και για ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, θέση που όχι μόνο δεν περιλαμβανόταν στο προεκλογικό του πρόγραμμα, αλλά όταν είχε ερωτηθεί σχετικά προεκλογικά το απέρριψε.
Χωρίς καμιά διαβούλευση με την υπόλοιπη πολιτική ηγεσία και χωρίς ενημέρωση της Βουλής, όπως θάπρεπε, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης υπέγραψε με τις ΗΠΑ τον Οδικό Χάρτη Διμερούς Αμυντικής Συνεργασίας και ακολούθησε ο 3ος Διάλογος Άμυνας και Ασφάλειας, μεταξύ των δύο χωρών.
Αυτός ο διάλογος είχε ως αποτέλεσμα την παραχώρηση διευκολύνσεων προς τις ΗΠΑ, την αναβάθμιση της ναυτικής βάσης στο Μαρί, η οποία παραχωρήθηκε ουσιαστικά στις ΗΠΑ και την αναβάθμιση της αεροπορικής βάσης Α. Παπανδρέου στην Πάφο με πρόσχημα τις ανθρωπιστικές αποστολές.
Με τα όσα συνέβηκαν και δεν συνέβηκαν το 2024 για το Κυπριακό, καταγράφεται έντονα η ανησυχία του παρατεταμένου αδιεξόδου αλλά και η βούληση ντόπιων και ξένων κύκλων για να αναζητήσουν λύση του Κυπριακού εκτός των παραμέτρων του ΟΗΕ, εντός των δυτικών και νατοϊκών συμμαχιών, οδηγώντας ουσιαστικά το Κυπριακό σε εκτροπή από τη σωστή βάση λύσης και σε νέες περιπέτειες…
