Μέρος 4ο
Τα πράγματα στην Ομορφίτα τα Χριστούγεννα του 1963 ήταν δύσκολα. Είχαν εγκλωβιστεί εκεί τόσο στρατιωτικές ομάδες όσο και πολίτες. Οι εγκλωβισμένες ομάδες ζητούσαν ενισχύσεις οι οποίες δεν έρχονταν.
Τελικά αποφασίστηκε να σταλούν ομάδες του Β. Λυσσαρίδη και του Ν. Σαμψών σε διαφορετικά σημεία για να ενισχύσουν τις στρατιωτικές ομάδες του Τάσου Μάρκου και μαζί να εξαπολύσουν αιφνιδιαστική επίθεση σε όλο το μέτωπο εντός της περιοχής Λευκωσίας με στόχο την εκδίωξη των τ/κυπριακών ένοπλων ομάδων από τα προάστια της πρωτεύουσας.
Από την αναφορά του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη στους επιτελείς του, που παραθέσαμε στο προηγούμενο σημείωμα, φαίνεται πως ο ίδιος ο Σαμψών ζήτησε συμμετοχή. Ο ίδιος ο Σαμψών όμως έγραψε ότι τον κάλεσαν από το στρατηγείο-αρχηγείο για συμμετοχή.
Συνεπώς το θέμα αυτό δεν είναι ακόμα ξεκαθαρισμένο και η κάθε πλευρά λέει τη δική της εκδοχή.Μέσα στο επιτελείο του Γιωρκάτζη προκλήθηκαν αντιδράσεις από την αναφορά ότι θα καλείτο ο Σαμψών για ενίσχυση.
Ο Άγγελος Χρυσοστόμου σημειώνει για το κάλεσμα Σαμψών: «Πώς όμως ο Πολ. Γιωρκάτζης αποδέχθηκε κάτι τέτοιο αφού οι διαπροσωπικές τους σχέσεις ήταν αγεφύρωτες, “ψυχρές” και στα όρια “ανοικτής σύγκρουσης”; Μια τέτοια αποστολή δεν θα έπρεπε να ανατίθετο σε άνδρες της Ε.Ο.Κ. ; Γιατί η Ε/Ο.Κ. δεν είχε στείλει προηγουμένως βοήθεια για να ενισχύσει τον Γεώργιο Ολύμπιο;»
Μαζί με τον Σαμψών κλήθηκε να λάβει μέρος και Πραξιτέλης Βογαζιανός. Και οι δύο ήταν εκτός «Ακρίτα».
Ο ίδιος ο Βογαζιανός σε συνέντευξη του στον Φιλελεύθερο στις 27 Δεκεμβρίου 2010 είχε αναφέρει πως αποδέχθηκαν να βοηθήσουν λόγω του κινδύνου που διέτρεχε η Λευκωσία.
Έθεσαν όμως ως όρο να τους ορκίσουν ως νόμιμα όργανα του κράτους για να μην κατηγορηθούν ότι λειτουργούσαν αυτόνομα.
Νέα ερωτηματικά
Ο Ά. Χρυσοστόμου θέτει κι άλλα, εύλογα ερωτηματικά: «α) γιατί ο Ν. Σαμψών είχε πάρει “σχέδιο” από έναν ελλαδίτη αξιωματικό και όχι από τον Τ. Μάρκου, από τον οποίον έλαβαν διαταγή οι “λόχοι” που ενεπλάκησαν στις μάχες της Λευκωσίας τον Δεκέμβριο του 1963; β) είχε την έγκριση της Ε.Ο.Κ. ο ελλαδίτης αξιωματικός να δώσει το “σχέδιο” στον Ν. Σαμψών; γ) γιατί ο Ν. Σαμψών δεν αποκάλυψε στον Γ. Ολύμπιο ότι ενεργούσε κατόπιν εντολών της Ε.Ο.Κ…;»
Σαμψών: Μας έδωσαν ελαττωματικά όπλα
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αφήγηση του Σαμψών στη «Μάχη» της 23ης Δεκεμβρίου 1963 στην οποία έκδοση περιγράφει την επίθεση που διενήργησαν οι άνδρες του στην περιοχή του Regis.
Ο Σαμψών αναφέρει ότι οι ομάδες του δεν είχαν ούτε μία ανθρώπινη απώλεια και ότι η πρώτη επίθεση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία.
Και συνεχίζει: «Δυστυχώς όμως, ήλθεν Δευτέρα αναφορά του Νικήτα, ο οοποίος ηγείτο της ομάδος τυφεκιοφόρων. “Τα πλείστα εκ των όπλων που μας εδόθησαν πριν αναχωρήσωμεν, δεν λειτουργούν. Ήνοιξα το ένα και διαπίστωσα ότι δεν έχει επικρουστήρα”. (…) Κατάλαβα τι είχε συμβή. Οι αδιόρθωτοι πατριδοκάπηλοι, αυτοί που τόσας περοσπαθείας κατέβαλαν να μονοπωλήσουν τον αγώνα και το δικαίωμα του αγωνίζεσθαι για τα υψηλά ιδανικά της φυλής, αυτοί ποιυ δεν μας ήθελαν εις την οργάνωσιν για να αλωνίζουν μόνοι και ανενόχλητοι και να μονοπωλούν τον πατριωτισμόν και τον τίτλον του αγωνιστού, αφήρεσαν τους επικρουστήρας των τυφεκίων. Τότε κατάλαβα διατί καθυστέρησαν εις το υπαρχηγείον να μας δώσουν τα όπλα και ταυτοχρόνως τηλεφώνησαν εις το αρχηγείον ότι δήθεν αρνήθηκα να πολεμήσω εις την Ομορφίταν. Αυτοί που δεν πολέμησαν καθόλου και ευρίσκοντο καθισμένοι εις τας πολυθρόνας των διαφόρων γραφείων εν ασφαλεία, αυτοί οι πατριδοκάπηλοι, και την ώρα του υπέρτατου καθήκοντος δεν άφησαν τον εαυτό τους να αρθή εις το ύψος των περιστάσεων».
Ο Σαμψών προειδοποιούσε μάλιστα ότι με γι’ αυτούς που δεν ήρθησαν στο ύψος των περιστάσεων και στα προ των Χριστουγέννων γεγονότα, θα ασχολείτο αργότερα και «τότε ο Κυπριακός λαός θα πληροφορηθή δια το κάθε τι, με πάσαν λεπτομέρειαν, θα πληροφορηθή ο λαός της μαρτυρικής Κύπρου όλα τα σκοτενά παρασκήνια που ωδήγησαν απροετοίμαστον την Κύπρο εις τα γεγονότα των Χριστουγέννων του 1963».
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι εκείνη την περίοδο τα πρώην μέλη της ΕΟΚΑ όχι απλώς ήταν διασπασμένα για ιδεολογικούς λόγους, δηλ. σε εξακολουθούντες να πιστεύουν στο όραμα της ένωσης από τη μια, σε ανεξαρτησιακούς από την άλλη και στη μέση εκείνη που μιλούσαν για ένωση αλλά τους βόλευε και η ανεξαρτησία.
Επίσης οι πλείστοι είχαν προσωπικές διαφορές μεταξύ τους με τις αλληλοκατηγορίες να κυκλοφορούν ως κουτσομπολιά δεξιά και αριστερά, ακόμα και αμφισβήτηση της δράσης ορισμένων την περίοδο της ΕΟΚΑ υπήρξε.
Η διαμάχη ωστόσο ήταν πιο έντονη μεταξύ εκείνων που ήθελαν να έχουν ρόλο και λόγο στα τεκταινόμενα εντός της ε/κυπριακής κοινότητας αλλά και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έτσι το παιχνίδι της εξουσίας τους έφερε αντιμέτωπους, όπως έγινε και στην περίπτωση Σαμψών και Γιωρκάτζη. Απ’ όλα αυτά δεν έλειψαν και κάποιοι αλληλοσκοτωμοί.
Μια πρώτη μικρή νίκη
Ο Ν. Σαμψών αναφερόμενος στην επίθεση της 24ης Δεκεμβρίου 1964 γράφει ότι επιτεύχθηκε «ο αντικειμενικός σκοπός, άνευ οιουδήποτε θύματος, άνευ οιασδήποτε απωλείας. Ένιωσα την ψυχήν μου να πλημμυρίζη πραγματικός ενθουσιασμός. Επετύχαμεν την πρώτην μας νίκη, την απαρχή της τελικής νίκης, χωρίς να θρηνήσωμεν οιονδήποτε συναγωνιστήν μας.»
Όμως τα πράγματα δεν φαίνεται να είναι ακριβώς έτσι όπως τα περιγράφει ο Ν. Σαμψών.
Ήταν μεν σημαντική η νίκη με μεγάλη σημασία αφού κατελήφθη η περιοχή της νότιας Ομορφίτας καθώς επίσης και ένα στρατηγικό κτίριο που το έλεγχαν οι Τ/κύπριοι και μέσω του οποίου έλεγχαν την περιοχή και καθήλωναν τους Ε/κύπριους. Την κατάληψη της περιοχής έκανε η ομάδα του Πραξιτέλη Βογαζιανού.
Ο Άγγελος Χρυσοστόμου σημειώνει ότι «Η προώθηση των “ομάδων Πραξή” που συνεχίστηκε ακόμα και μετά τη διαταγή του Ν. Σαμψών για οπισθοχώρηση είχε την υποστήριξη και της ομάδας αστυνομικών του Χαρ. Γεωργιάδη (…) Η κατάληψη οικιών συνεχίστηκε όλο το βράδυ και με “αργό ρυθμό” εξακολουθούσε η προώθηση των Ελληνοκυπρίων.»
Μη ενημερωμένος ο Γιωρκάτζης
Από το βιβλίο του Ά. Χρυσοστόμου μαθαίνουμε ότι δεν υπήρχε συντονισμός μεταξύ του αρχηγείου και του πεδίου των μαχών και ότι κάτι πήγαινε λάθος.
Συγκεκριμένα ο συγγραφέας, βασισμένος στις αφηγήσεις των πρωταγωνιστών των γεγονότων αναφέρει πως υπήρχε προβληματισμός μεταξύ τους για το τι πραγματικά συνέβαινε.
Ύστερα από την ανεπιτυχή επίθεση του Σαμψών, ο Γιωρκάτζης τηλεφώνησε στον Γιώργο Ολύμπιο και ζήτησε ενημέρωση και αφού ενημερώθηκε για την αποτυχία του Ν. Σαμψών ζήτησε από τον ανθυπολοχαγό πλήρη αναφορά για οπλισμό και πυρομαχικά αλλά και για τις θέσεις των Τ/κυπρίων.
«Τα ερωτήματα του υπουργού προς τον Γ. Ολύμπιο δημιούργησαν την εντύπωση ότι ο πρώτος δεν ήταν ενήμερος για τον χρόνο και πολύ πιθανόν ούτε για τον τρόπο έναρξης της επίθεσης. Το οξύμωρο, ωστόσο, ήταν ότι ο “διμοιρίτης” ενημέρωνε ανελλιπώς το “υπαρχηγείο”».
Συγχυσμένη πληροφόρηση
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να επισημανθεί είναι πως υπήρχε ελλιπής ενημέρωση των ηγητόρων αλλά και μετάδοση από το ΡΙΚ λανθασμένων πληροφοριών που έθεταν σε κίνδυνο τους ε/κύπριους στρατιώτες.
Ένα παράδειγμα είναι η ενημέρωση που έφτασε στον Γιωρκάτζη ότι στις 24 Δεκεμβρίου 1963 ο Αστυνομικός Σταθμός Ομορφίτας είχε καταληφθεί από τους Ε/κύπριους της ομάδας του ανθυπολοχαγού του Κυπριακού Στρατού, Θάσου Πετρίδη και ακολούθησε ανακοίνωση από το ΡΙΚ.
Όμως κάτι τέτοιο δεν είχε γίνει και όταν ο Γιωρκάτζης τηλεφώνησε στον “διμοιρίτη” για να βεβαιωθεί, πήρε την απάντηση ότι ο Αστυνομικός Σταθμός ήταν ακόμα στα χέρια των Τ/κυπρίων. Τότε ο Γιωρκάτζης ζήτησε την αποστολή ανθρώπου που γνωρίζει την περιοχή για να διαπιστώσει αν πράγματι ισχύει η πληροφορία.
Όντως, στάλθηκες ένας ηλικιωμένος άνδρας, του οποίου το σπίτι βρισκόταν στην περιοχή να πλησιάσει στον Σταθμό και να φωνάξει το όνομα του Θ. Πετρίδη και να δει αν θα πάρει απάντηση.
Ο άνθρωπος επέστρεψε και ανέφερε ότι όχι μόνο δεν πήρε απάντηση όταν φώναξε το όνομα αλλά μέσα στον Σταθμό ακούγονταν ομιλίες στα τουρκικά.
Όσα περιγράφονται ταιριάζουν με την αφήγηση του Διονύση Μαλά ο οποίος μίλησε παλαιότερα στην εκπομπή «Ιστορικές Διαδρομές» του Άστρα 92,8 και ο οποίος είχε αναφέρει αρκετά γύρω από το θέμα αυτό.
