Αυξημένα παρουσιάζονται τα αιτήματα για θεραπεία από την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια. Αυτό οφείλεται, όπως μας λέχθηκε, σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι αυξήθηκαν και οι επιλογές σε θεραπευτικά προγράμματα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που μας δόθηκαν από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, ο αριθμός των ατόμων που αποτάθηκαν για θεραπεία λόγω ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια ανήλθε:
2020: 84 αιτήματα
2021: 110 αιτήματα
2022: 117 αιτήματα
2023: 157 αιτήματα
Την ίδια ώρα, αρκετά υψηλά είναι τα ποσοστά των Κυπρίων που ασχολούνται με τα τυχερά παιγνίδια και όχι μόνο των ενηλίκων, αλλά και των ανηλίκων.
Όπως καταδεικνύει και η τελευταία έρευνα γενικού πληθυσμού (2023) που καλύπτει τις ηλικίες 15-64 ετών:
• Το ποσοστό που έχει ασχοληθεί με στοιχήματα μέσα στους τελευταίους 12 μήνες ανέρχεται στο 23%.
• Το πιο δημοφιλές παιχνίδι είναι η κατηγορία Λόττο, Τζόκερ. Εννέα σχεδόν στα δέκα άτομα που στοιχηματίζουν ασχολούνται με αυτήν την κατηγορία παιγνιδιών.
• Τρεις στους δέκα ασχολούνται με στοιχήματα σε αθλήματα/διαγωνισμούς ζώων, ενώ πιο αραιά είναι η ενασχόληση με φρουτάκια και παιχνίδια με τράπουλα/ζάρια (12% και 19% αντίστοιχα).
• Χρησιμοποιώντας το «lie/bet questionnaire» εκτιμάται ότι περίπου το 4% του πληθυσμού παρουσιάζει προβληματική ενασχόληση με το στοιχηματισμό.
• Χρησιμοποιώντας το Problem Gambling Screening Index (PGSI), με σκοπό τη διάκριση των περιπτώσεων προβληματικής ενασχόλησης με το στοιχηματισμό, εκτιμήθηκε ότι περίπου το 2% του πληθυσμού είναι παίκτες σε χαμηλό κίνδυνο, το 2% παίκτες σε μέτριο κίνδυνο και το 1% παθολογικοί ή προβληματικοί παίκτες.
Προβληματίζουν οι αριθμοί για τους ανήλικους που ασχολούνται με τυχερά παιχνίδια
Σε ό,τι αφορά το στοιχηματισμό, οι μαθητές στην Κύπρο φαίνεται να στοιχηματίζουν χρήματα κατά πολύ περισσότερο από τους Ευρωπαίους μαθητές. Η διαφορά από τον μέσο όρο της έρευνας είναι ιδιαίτερα μεγάλη ανάμεσα στα αγόρια (40% των αγοριών στην Κύπρο, σε σχέση με 22% που είναι ο μέσος όρος της έρευνας για τα αγόρια).
Επίσης, με βάση την κλίμακα Lie/Bet που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα για εκτίμηση του ποσοστού μαθητών που είναι προβληματικοί παίκτες, φαίνεται ότι το 6,6% των μαθητών παρουσιάζουν προβληματικό στοιχηματισμό (σε σχέση με 5% των Ευρωπαίων μαθητών).
Η διαφορά αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής ανάμεσα στα αγόρια, 9,3% των οποίων ήταν προβληματικοί παίκτες, σε σχέση με το 6,3% που ήταν ο μέσος όρος της έρευνας ανάμεσα στα αγόρια.
Σε ό,τι αφορά την κατηγορία παιχνιδιού, η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των μαθητών στην Κύπρο και τους μαθητές στην Ευρώπη είναι στα ποσοστά στοιχηματισμού σε παιχνίδια όπως Λόττο, Τζόκερ, Σκρατς, Bingo, Κίνο κ.λπ., όπως φαίνεται και στον πίνακα που παραθέτουμε.Επίσης, τα ποσοστά στοιχηματισμού ανάμεσα στους μαθητές στην Κύπρο είναι αρκετά υψηλότερα εκτός διαδικτύου (33% σε σχέση με 16% στο διαδίκτυο).
Σε σχέση με την προηγούμενη σειρά της έρευνας φαίνεται ότι έχει αυξηθεί το ποσοστό των μαθητών που στοιχηματίζουν χρήματα εκτός διαδικτύου.Στην Κύπρο υπάρχει νομοθεσία που αφορά την απαγόρευση της συμμετοχής στη στοιχηματική δραστηριότητα σε άτομα κάτω των 18 ετών.
Ωστόσο, όπως προκύπτει και μέσα από τους αριθμούς, ένα μεγάλο ποσοστό ανηλίκων στοιχηματίζει εκτός διαδικτύου, άρα ένας μεγάλος αριθμός ανηλίκων έχει πρόσβαση σε χώρους όπου βάσει νομοθεσίας είναι απαγορευτικό. Αυτό επιβεβαιώνουν και αρκετοί ανήλικοι, οι οποίοι στοιχηματίζουν.
Ότι δηλαδή μπαίνουν ανενόχλητοι σε πρακτορεία και στοιχηματίζουν χωρίς ποτέ κανείς να τους έχει ζητήσει ταυτότητα για να διαπιστωθεί η ηλικία τους.
Την ίδια ώρα, το μεγάλο πρόβλημα κρύβεται και στον ηλεκτρονικό τζόγο, αφού υπάρχει η ανωνυμία και εκεί οι ανήλικοι δρουν πίσω από ψεύτικους λογαριασμούς, είτε με κάρτες μιας χρήσης, είτε με άλλους τρόπους.
Τα αθλητικά στοιχήματα αύξησαν τις αναζητήσεις για βοήθεια έναντι του εθισμού
Παρά την άνοδο των αθλητικών στοιχημάτων και την αναγνώριση ότι ο τζόγος μπορεί να είναι εθιστικός, ελάχιστες παραμένουν οι έρευνες σχετικά με τις επιπτώσεις των στοιχημάτων στη δημόσια υγεία. Αυτή η έλλειψη μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι επιπτώσεις του τζόγου δεν συμπεριλαμβάνονται στους μηχανισμούς επιτήρησης της υγείας ή μπορεί και να αποτελεί το «τυφλό σημείο» του τζόγου.
Χαρακτηριστικά, ο Παναμερικανικός Οργανισμός Υγείας δεν θεωρεί τον τζόγο ως παράγοντα κινδύνου ψυχικής υγείας. Οι επαγγελματίες υγείας δεν εκπαιδεύονται στον εθισμό που προκαλεί ο τζόγος. Η νομοθεσία για τα καταστήματα στοιχημάτων δεν σχετίζεται με τη δημόσια υγεία.Συνδυαστικά, οι συμπεριφορές που προκαλούν τα τυχερά παιχνίδια δεν καταγράφονται από τις Υπηρεσίες Υγείας.
Σε μελέτη που πραγματοποίησαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια σε πολιτείες των ΗΠΑ με νομιμοποιημένα αθλητικά στοιχήματα, διαπιστώθηκε ότι τα αθλητικά στοιχήματα σε φυσικά ή διαδικτυακά καταστήματα έχουν επεκταθεί σε 38 πολιτείες και το ύψος των στοιχημάτων έχει αυξηθεί από 4,9 δισ. δολ. το 2017 σε 121,1 δισ. δολ. το 2023.
Μετά τη δικαστική απόφαση για άρση του περιορισμού των στοιχημάτων μόνο στο Λας Βέγκας και το Ατλάντικ Σίτι, η άνοδος των αθλητικών στοιχημάτων διαδικτυακά οδήγησε σε έντονη αύξηση του εθισμού στον τζόγο στις πολιτείες που εισήγαγαν διαδικτυακά αθλητικά στοιχήματα.
Οι ερευνητές στη μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο JAMA υπογράμμισαν την ανάγκη για δράσεις προστασίας της δημόσιας υγείας, καθώς και για την αντιμετώπιση των πιθανών βλαβών που συνδέονται με την ταχεία ανάπτυξη του αθλητικού στοιχήματος.
Στη μελέτη καταγράφηκαν οι συγκεντρωτικές τάσεις αναζήτησης στο διαδίκτυο στις ΗΠΑ για τον εθισμό στον τζόγο και τα στοιχήματα σε αθλήματα, πριν και μετά την εμφάνιση των νομιμοποιημένων αθλητικών στοιχημάτων.
Οι ερευνητές έψαξαν τις αναζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Google ανά 10 εκατομμύρια ερωτήματα για τον τζόγο και τον εθισμό, τον εθισμό, την ανώνυμη ή την ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας (όπως η τηλεφωνική γραμμή εθισμού στον τζόγο) από την 1η Ιανουαρίου 2016 έως τις 30 Ιουνίου 2024. Ο αριθμός των πολιτειών με λειτουργικά αθλητικά στοιχήματα αυξήθηκε από μία το 2017 σε 38 το 2024.
Τα αθλητικά στοιχήματα αυξήθηκαν συνολικά από 4,9 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017 σε 121,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, με το 94% των στοιχημάτων το 2023 να γίνονται μέσω διαδικτύου. Οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο για παροχή βοήθειας από τον εθισμό στον τζόγο μετά τη σχετική δίκη του Μέρφι εναντίον της Εθνικής Συλλογικής Αθλητικής Ένωσης, που επέτρεψε τα αθλητικά στοιχήματα και σε άλλες πολιτείες, αυξήθηκαν κατά 23%.
Στη Μασαχουσέτη η αύξηση έφτασε το 47%, στο Νιου Τζέρσεϊ το 34%, στη Νέα Υόρκη το 37% και στην Πενσυλβάνια το 50%. Πρόσθετες αναλύσεις έδειξαν ότι μεγαλύτερη αύξηση στην αναζήτηση βοήθειας εντοπίστηκε στις πολιτείες όπου άνοιξαν τα διαδικτυακά στοιχήματα έναντι καταστημάτων λιανικής.
Επιπτώσεις από τον τζόγο
Η διαταραχή του τζόγου έχει νευροβιολογικές ομοιότητες με τις διαταραχές χρήσης ουσιών και σχετίζεται με πολλές παθήσεις ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή και η αυτοκτονία. Αυτές οι συννοσηρότητες περιπλέκουν τη θεραπεία και σχετίζονται με πιο σοβαρές κλινικές εκδηλώσεις και χειρότερα θεραπευτικά αποτελέσματα. Πολλές ψυχοκοινωνικές συνέπειες προέρχονται επίσης από τα τυχερά παιχνίδια, συμπεριλαμβανομένων υψηλότερων ποσοστών χρεοκοπίας, ανεργίας και αστέγων.
Οι κοινωνικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν, επίσης, ρήγματα κοινωνικών σχέσεων. Η θεραπεία ή και η πρόληψη των επιπτώσεων στην ψυχική υγεία από τα τυχερά παιχνίδια συνεπάγεται επίσης σημαντικό κόστος. Το 1999, ο παθολογικός τζόγος κόστισε στους φορολογούμενους των ΗΠΑ 5 δισ. δολ., δεκαετίες πριν πολλαπλασιαστούν τα αθλητικά στοιχήματα.
Παρ’ όλα αυτά, η νομοθεσία που νομιμοποίησε τα αθλητικά στοιχήματα δεν συμπεριέλαβε χρηματοδότηση για το κόστος υγείας του τζόγου. Για παράδειγμα, το Ουαϊόμινγκ διέθεσε 300.000 δολ. σε ετήσια χρηματοδότηση για υπηρεσίες αντιμετώπισης του εθισμού στα τυχερά παιχνίδια, παράλληλα με τη νομιμοποίηση των αθλητικών στοιχημάτων.
Συνήθως, οι πολιτείες προσαρμόζουν τα φορολογικά έσοδα που σχετίζονται με τα αθλητικά στοιχήματα. Το 2023, οι πολιτείες διέθεταν κατά μέσο όρο 3,1 εκατ. δολ. ετησίως για υπηρεσίες εθισμού στον τζόγο.
Ωστόσο, ο αριθμός αυτός οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη Μασαχουσέτη, η οποία διέθεσε 22,6 εκατ. δολ., ενώ οι περισσότερες πολιτείες διέθεσαν λιγότερο από ένα εκατομμύριο δολάρια και 20 πολιτείες διέθεσαν λιγότερα από 400.000 δολ., παρά τα μεγάλα φορολογικά έσοδα.
Για παράδειγμα, το Νιου Χάμσαϊρ διέθεσε περίπου 100.000 δολ. για την πρόληψη ή και τη θεραπεία από τυχερά παιχνίδια το 2023, όταν εισέπραξε 36,4 εκατ. δολ. σε φόρους από αθλητικά στοιχήματα.
Ελένη Κωνσταντίνου
