Η Λεμεσός είναι μια από τις πρωτοπόρες πόλεις που επιλέχθηκαν για να συμμετέχουν στην αποστολή των 100 κλιματικά ουδέτερων και έξυπνων πόλεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το 2030.
Ο Δήμος Λεμεσού πήρε ήδη την πιστοποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ανασυντάσσει τις δυνάμεις του με στόχο να κερδίσει το στοίχημα με επενδύσεις 1,3 δισ. ευρώ προς όφελος όλης της Κύπρου.
Του Χρήστου Χαραλάμπους
Η κλιματική ουδετερότητα της Λεμεσού μέχρι το 2030 είναι άθλος και στοίχημα που πρέπει και θέλει να κερδίσει η Λεμεσός, η οποία είναι η μοναδική πόλη που έχει επιλεγεί από την Κύπρο να μετέχει στην Ευρωπαϊκή Αποστολή των πόλεων και ως εκ τούτου εκπροσωπεί ολόκληρη τη χώρα. Η επιτυχία της Λεμεσού σε αυτήν την προσπάθεια θα είναι επιτυχία για όλο το νησί, αφού οποιεσδήποτε λύσεις ή εφαρμογές εξευρεθούν για τη Λεμεσό σε τοπικό επίπεδο, θα έχουν εφαρμογή σε όλη την Κύπρο.
Τα έργα που εντάσσονται στην αποστολή αφορούν δράσεις και προτάσεις που έχουν να κάνουν με την ενέργεια, τα κτίρια, τις μεταφορές, την κυκλική οικονομία, το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον. Παράλληλα και ταυτόχρονα με αυτές τις ουσιαστικές δράσεις, υπάρχει και μια οριζόντια θεματική ενότητα που αφορά τις ψηφιακές πολιτικές.
Η Σύμβαση της Πόλης για το Κλίμα που έχει καταθέσει ο Δήμος Λεμεσού στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πλάνο με σύνολο δράσεων και έργων επιστημονικά τεκμηριωμένων, το οικονομικό πλάνο για τη μετάβαση, καθώς και τη χαρτογράφηση των ενδιαφερόμενων μερών και των δεσμεύσεων που αναλαμβάνουν για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2030.
Προγραμματίζονται 300 έργα και δράσεις
Αφού πήρε την πιστοποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το «EU Mission Label», για τη στρατηγική και το πλάνο μετάβασής του στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2030 και έχοντας περάσει πλέον στο στάδιο υλοποίησης, ο Δήμος Λεμεσού προχωρεί σε αναδιάταξη δυνάμεων και όπως επισημαίνει η επικεφαλής συντονίστρια του προγράμματος EU MISSION CITIES 2030, Πενέλοπε Βάσκες Χατζηλύρα, η μετάβαση της Λεμεσού στην κλιματική ουδετερότητα απαιτεί επενδύσεις ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ από όλους τους εμπλεκόμενους.
Το πλάνο περιλαμβάνει 30 μεγάλες δράσεις, οι οποίες συνολικά απαρτίζονται από 300 έργα και δραστηριότητες. Για να καταστεί δυνατή η εφαρμογή τους, ο δήμος δημιούργησε έναν εσωτερικό μηχανισμό συντονισμού. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του προγράμματος LC3 – Lemesos City Cooling Challenge, στο οποίο συμμετέχει ο δήμος μαζί με το Ινστιτούτο Κύπρου, το ΤΕΠΑΚ, τους «Φίλους της Γης» και το ΕΤΕΚ, δημιουργήθηκε εντός του Τεχνικού Τμήματος το Γραφείο Μετάβασης για την Κλιματική Ουδετερότητα.
Το συγκεκριμένο έργο στοχεύει στη μείωση της ανάγκης για ψύξη, στη μείωση κατανάλωσης ενέργειας και στη μείωση των εκπομπών άνθρακα, μέσω καινοτόμων παρεμβάσεων σε δημοσίους και ιδιωτικούς χώρους. Για το Γραφείο Μετάβασης έχουν προκηρυχθεί τέσσερις θέσεις και μέχρι στιγμής έχει προσληφθεί μια αρχιτέκτονας, ενώ στην ομάδα έχει ενταχθεί και ένας περιβαλλοντολόγος.
Παράλληλα, το προσωπικό του δήμου θα εκπαιδευτεί συνολικά, ώστε να ενσωματώσει τη φιλοσοφία της κλιματικής ουδετερότητας σε όλες τις υπηρεσίες του. Το Γραφείο θα έχει συντονιστικό ρόλο, λειτουργώντας ως δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των τμημάτων του δήμου και θα εποπτεύει έργα και ευκαιρίες που συνάδουν με το Κλιματικό Συμβόλαιο της πόλης.
Ο ρόλος του «Κοινού της Λεμεσού» και των «Φίλων της Γης»
Ο δήμαρχος Λεμεσού, Γιάννης Αρμεύτης, έχει συστήσει την Ad Hoc Επιτροπή για την Κλιματική Ουδετερότητα, η οποία αποτελείται από τον ίδιο, τρεις δημοτικούς συμβούλους και εξωτερικούς συνεργάτες. Στόχος της Επιτροπής στην οποία συμμετέχουν επίσης η Αναστασία Κοράη από τους «Φίλους της Γης», ο καθηγητής Βύρωνας Ιωάννου από το Πανεπιστήμιο Φρέντερικ και οι αρχιτέκτονες Σεβίνα Φλωρίδου και Αλέξης Παπαδόπουλος, είναι ο στρατηγικός καθορισμός των δράσεων που θα υλοποιηθούν.
Στα πλαίσια του στόχου για ενεργό συμμετοχή των πολιτών έχει συσταθεί και το «Κοινόν της Λεμεσού», που όπως εξηγεί η Πενέλοπε Βάσκες, είναι ένας θεσμός συμμετοχικής διακυβέρνησης, στον οποίο οι συμμετέχοντες εκπαιδεύονται στον δημοκρατικό διάλογο από την Τοπική Αρχή.
Το «Κοινόν» αποτελείται από πολίτες, εκπροσώπους ιδιωτικών και δημοσίων φορέων, καθώς και από προσωπικό του δήμου. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται από το σώμα αυτό τίθενται προς έγκριση στο Δημοτικό Συμβούλιο. Από τον Φεβρουάριο του 2025, το «Κοινόν» συνεδριάζει δύο φορές το μήνα. Η πρώτη του πρόταση αφορά την υιοθέτηση δημοσίων πάρκων από γειτονιές, ώστε οι κάτοικοι, με τη στήριξη του δήμου, να μπορούν να τα συντηρούν και να τα αξιοποιούν.
Να σημειωθεί ότι κατά τη σύνταξη του Κλιματικού Συμβολαίου διαπιστώθηκε η ανάγκη δημιουργίας μιας παράλληλης εταιρείας υπό την επίβλεψη της Ακαδημίας, ιδιωτικών φορέων και του κράτους, με σκοπό την υλοποίηση μεγάλων έργων με ευκολότερες διαδικασίες. Ωστόσο, μετά τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αποφασίστηκε να επανεξεταστεί η ίδρυσή της.
Σημαντικός εκτιμάται και ο ρόλος των «Φίλων της Γης», αφού συμβάλλει σε διάφορες πτυχές του έργου, όπως η οργάνωση εργαστηρίων και άλλων δραστηριοτήτων που αφορούν τη συμμετοχή των πολιτών και των εργαζομένων του Δήμου Λεμεσού στην ανάπτυξη των προτεινόμενων καινοτόμων λύσεων, η διοργάνωση συμμετοχικών εργαστηρίων με ομάδες πολιτών για καταγραφή προβλημάτων που τους απασχολούν και ο συνσχεδιασμός λύσεων, καθώς και η συμμετοχή στην επιστημονική επιτροπή του έργου για αξιολόγηση των προτεινόμενων καινοτόμων λύσεων από περιβαλλοντική και αειφορική προοπτική.
Βαρύτητα στη μείωση της χρήσης ιδιωτικών αυτοκινήτων
Στις επενδύσεις ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ που απαιτεί η μετάβαση της Λεμεσού στην κλιματική ουδετερότητα, όπως αναφέρει η επικεφαλής συντονίστρια του προγράμματος EU MISSION CITIES 2030, δεν περιλαμβάνεται η Μέσα Γειτονιά, που στα πλαίσια της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ενσωματώθηκε στον Δήμο Λεμεσού, ενώ υπολογίζονται και οι επενδύσεις των πολιτών σε ενεργειακές αναβαθμίσεις.
Ο δήμος, όπως διευκρινίζεται, θα αναλάβει το 9% των έργων, ενώ τα υπόλοιπα θα υλοποιηθούν από την κυβέρνηση και ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Με βάση το επενδυτικό πλάνο, ο δήμος μπορεί να εξασφαλίσει χαμηλότοκα δάνεια, να συμμετάσχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα ή να διεκδικήσει κρατική χρηματοδότηση.
Ένα από τα προγράμματα στα οποία συμμετέχει ο δήμος είναι το metaCCAZE, που ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου 2024, με συνολικό προϋπολογισμό 1.099.912,50 ευρώ για τέσσερα χρόνια.
Στο πλαίσιο του προγράμματος προβλέπονται η δημιουργία δύο mobility hubs στους εξωτερικούς χώρους του Τσιρείου Σταδίου και σε τεμάχιο του ΕΒΚΑΦ, το οποίο έχει μισθωθεί από τον Δήμο Λεμεσού και βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού, η παροχή on-demand υπηρεσίας για τη μεταφορά μαθητών γυμνασίου και λυκείου σε εξωσχολικές δραστηριότητες μέσω μίνι λεωφορείων ή άλλων μέσων. Η σχετική πλατφόρμα, που αναπτύσσεται από το MaaSLab, θα χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για τη βέλτιστη δρομολόγηση.
Όπως επισημαίνει η κα Βάσκες, έχει διαπιστωθεί από μελέτες ότι η Λεμεσός κυριολεκτικά παραλύει συγκεκριμένες ώρες το απόγευμα, επειδή οι γονείς μεταφέρουν τα παιδιά τους σε ιδιαίτερα μαθήματα, οπότε η δημιουργία πλατφόρμας στα σχολεία για τη διευκόλυνση της συνεπιβίβασης μαθητών, ώστε να μειωθεί η χρήση των ιδιωτικών αυτοκινήτων, αποτελεί ουσιαστική πρακτική, όπως και η αναβάθμιση του στόλου της ΕΜΕΛ και της NEXTBIKE με έξυπνα συστήματα. Ήδη τα νέα έξυπνα ποδήλατα έχουν τεθεί σε κυκλοφορία.
