Παρά τις διακηρύξεις για τα δικαιώματα της γυναίκας και τις πολλές υποσχέσεις, η γυναίκα εξακολουθεί να υφίσταται διακρίσεις ακόμα και στο επίπεδο της φτώχειας, επισημαίνει στη συνέντευξή της στη «Χαραυγή», η ΓΓ της ΠΟΓΟ, Σκεύη Κουμουμά.
Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο ποσοστό από τους άνδρες στο επίπεδο της φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στην Κύπρο. Επισημαίνει, επίσης, ότι στις ομάδες αυτές εντάσσονται τα μονογονεϊκά νοικοκυριά με εξαρτώμενα παιδιά, οι γυναίκες άνω των 65 ετών και οι μετανάστες/τριες.Σε ό,τι αφορά τη στράτευση των γυναικών, η Σκεύη Κουκουμά επισημαίνει ότι είναι μια απόφαση που λήφθηκε χωρίς συγκεκριμένο σχεδιασμό και πλάνο και ότι θα δημιουργήσει θέματα νέων διακρίσεων.
Συνέντευξη στον Μιχάλη Μιχαήλ
Στις 8 Μαρτίου γιορτάστηκε η Ημέρα της Γυναίκας και ακούστηκαν και πάλι ύμνοι για τη γυναίκα και υποσχέσεις, όπως γίνεται κάθε χρόνο. Ποια είναι πραγματικά η θέση της γυναίκας σήμερα μέσα στην κυπριακή κοινωνία;
Συμπληρώνονται 115 χρόνια από την καθιέρωση το 1910 από τον ΟΗΕ της 8ης Μαρτίου ως Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας στη μνήμη των γυναικών που έχασαν τη ζωή τους στην απεργία των ραπτριών της Νέας Υόρκης το 1857.
Κάθε 8η Μαρτίου αναλογιζόμαστε τα βήματα που έγιναν, τους αγώνες που δόθηκαν και τους αγώνες που συνεχίζονται μέχρι την πλήρη εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας. Κάθε τέτοια επέτειο ακούμε ύμνους και μεγάλα λόγια για τη γυναίκα, διακηρύξεις που αναδεικνύουν την άγνοιά τους για το ρόλο της γυναίκας και τη στενόμυαλη αντίληψή τους για την ισότητα. Διακηρύξεις που θα πρέπει να τις καδρώνουμε για να συγκρίνουμε και να διαπιστώνουμε κάθε μέρα την ασυνέπεια και τις κενού περιεχομένου υποσχέσεις τους. Ρητορικές και φιλοσοφικές εξάρσεις για να αποκοιμίσουν την αγωνιστικότητα και να καλλιεργούν ελπίδα και ανέξοδη ευφορία.
Παρά τα όσα εξαγγέλλονται, πώς αξιολογείται το θέμα της κοινωνικής πολιτικής στην προαγωγή της ισοτιμίας;
Πέρα από τις δικές μας εκτιμήσεις, νομίζω ότι οι αριθμοί μπορούν να μιλήσουν από μόνοι τους. Το ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στην Κύπρο με βάση στοιχεία του 2023 ήταν 16,7%, δηλαδή 153.000 άτομα. Στις γυναίκες ήταν 18,1% και στους άντρες 15,3%. Τα μονογονεϊκά νοικοκυριά με εξαρτώμενα παιδιά, οι γυναίκες άνω των 65 ετών και οι μετανάστες/τριες είναι οι κατηγορίες με τα πιο υψηλά ποσοστά φτώχειας. Ιδιαίτερα ανησυχητική παραμένει η κατηγορία των εργαζόμενων φτωχών, αυτών δηλαδή που εργάζονται και ο μισθός τους είναι κάτω από το όριο της φτώχειας. Οι δείκτες καταγραφής της φτώχειας αποδεικνύουν ότι οι γυναίκες και τα παιδιά βιώνουν περισσότερο τη φτώχεια και παρά τη μικρή βελτίωση των δεικτών, συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια, παραμένουν ανησυχητικοί.
Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ) εξακολουθεί με τις παθογένειές του να ταλαιπωρεί τους δικαιούχους. Δέκα και πλέον χρόνια μετά την εισαγωγή του, απέτυχε να δώσει λύσεις στα καθημερινά προβλήματα. Τα κριτήρια που έχουν τεθεί στο νόμο αποκλείουν άτομα που πραγματικά χρειάζονται τη στήριξη του κράτους. Παρά τις δημόσιες δηλώσεις και δεσμεύσεις ότι έχουν επιλυθεί τα προβλήματα, παραμένει τεράστιο πρόβλημα η διαδικασία, η πρόσβαση, η ενημέρωση, η καθυστέρηση στην εξέταση και έγκριση αιτήσεων, αφού αφήνουν για μήνες πολλές οικογένειες εκτεθειμένες στις πολλαπλές τους υποχρεώσεις και στην απόλυτη φτώχεια, ενώ επιβάλλεται να ψηφιστεί νέα νομοθεσία για την επιδοματική πολιτική των ατόμων με αναπηρία.
Μα τέτοια θέματα υπάρχουν για όλες τις κατηγορίες, όπως π.χ. για τα παιδιά…
Ναι. Για τα επιδόματα τέκνου και μονογονιού θα πρέπει να επανεξεταστούν τα εισοδηματικά κριτήρια, το ύψος και η κλιμάκωση των επιδομάτων και να τερματιστεί η αποκοπή του επιδόματος όταν υπάρχει συμβίωση του γονέα με άλλο άτομο που δεν είναι ο πατέρας/μητέρα του παιδιού.
Μεγάλη ανεπάρκεια συνεχίζει να υπάρχει στις δομές φροντίδας και φύλαξης παιδιών και άλλων εξαρτώμενων ατόμων. Αρκεί να αναφέρουμε τον αριθμό των 3.800 παιδιών που βρίσκονται σε λίστα αναμονής για μια θέση σε βρεφοκομικό ή παιδοκομικό σταθμό, καθώς και την πρακτική κράτησης θέσης πριν ακόμα γεννηθεί το παιδί στην οποία προβαίνουν οι οικογένειες. Κατά τα άλλα, νοιάζονται και εξαγγέλλουν σχέδια για την οικογενειακή πολιτική και για αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος.
Για αντιμετώπιση των πολλαπλών ζητημάτων που ταλανίζουν τις γυναίκες και διαιωνίζουν τις ανισότητες και τις διακρίσεις σε βάρος τους δεν αρκούν μόνο οι νομοθεσίες και τα ευκαιριακά μέτρα. Έτσι για το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ 8η του Μάρτη είναι κάθε μέρα!
Πολλοί έχουν στο μυαλό τους μια παρεξηγημένη έννοια της ισότητας. Και το διαπιστώσαμε ξανά αυτό με το θέμα της στράτευσης των γυναικών. Ως ΠΟΓΟ θεωρείτε ότι αυτό το θέμα εντάσσεται στο πλαίσιο της ισότητας ανδρών και γυναικών ή των ίσων δικαιωμάτων και ίσων υποχρεώσεων; Γιατί η ΠΟΓΟ είναι εναντίον της στράτευσης των γυναικών;
Η συγκεκριμένη κυβέρνηση μάς έχει συνηθίσει σε πρόχειρες αποφάσεις χωρίς ουσιαστικό σχεδιασμό και πλάνο. Και ως συνήθως προβαίνουν σε βαρύγδουπες εξαγγελίες με τυμπανοκρουσίες. «Απόφαση ορόσημο, εμβληματική απόφαση, απόφαση σταθμός! Έτος Γυναίκας στο στρατό το 2025!» Αλλά προκλητικότερη είναι και η τοποθέτησή τους ότι «αναγνωρίζουν στη γυναίκα το δικαίωμα να συνεισφέρει ισότιμα στην πατρίδα»! Με τη στράτευσή της η γυναίκα θα συνεισφέρει; Ούτε είδαν ούτε αναγνώρισαν ποτέ ως συνεισφορά στην πατρίδα το ρόλο και τις καθημερινές θυσίες που είναι επιφορτισμένη.
Όλοι απαιτούμε την αμυντική θωράκιση της πατρίδας μας, να μπορεί να αντεπεξέλθει στις όποιες επιθέσεις, προπάντων να μπορεί να αντέξει προδοσίες όπως ξανάγινε. Αλλά από τη μια ο ΠτΔ καμώνεται ότι αγωνίζεται για ειρηνική λύση του Κυπριακού, ότι τάχα βρισκόμαστε σε μια περίοδο που ανοίγεται μια χαραμάδα στο Κυπριακό, και από την άλλη σπεύδει να στρατιωτικοποιήσει περαιτέρω την κοινωνία και να δώσει το μήνυμα σε όλους εντός και εκτός Κύπρου για στρατιωτικές ετοιμασίες.
Η δική μας φιλοσοφία δεν συνδέει την ισότητα των φύλων με την εξίσωση των φύλων και ιδιαίτερα στο στρατό. Ο στρατός είναι ο τελευταίος χώρος που θα μπορούσε κάποιος να εφαρμόσει την ισότητα. Εξάλλου, ο στρατός είναι ένας χώρος με έντονες αντιθέσεις ανάμεσα στα φύλα. Ένας χώρος όπου οι γυναίκες θα συναγωνίζονται τους άνδρες από μειονεκτικότερη θέση, λόγω της σωματικής φύσης και δύναμής τους.
Σε αυτό το περιβάλλον πόσο ευάλωτες θα είναι οι γυναίκες και σε άλλα θέματα, πέρα από τις διακρίσεις; Στη σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση, στις σεξιστικές συμπεριφορές! Κι ακόμη, όσοι νομίζουν ότι οι γυναίκες που θα μπουν στο στρατό θα ηγηθούν και θα βρεθούν μάχιμες στις πρώτες θέσεις, όπως βλέπουμε στο εξωτερικό ή σε κάποιες ταινίες, νομίζω δεν σκέφτηκαν ότι ζούμε στην Κύπρο όπου μια γυναίκα κάτοχος διδακτορικού έχει περισσότερες πιθανότητες να παραμείνει ερευνήτρια, ενώ ένας άνδρας με αντίστοιχα πτυχία να γίνει ακαδημαϊκός και να ηγηθεί σε επιστημονικές ομάδες.
Κάθε κυβέρνηση και κάθε κοινωνία κρίνονται από τις προτεραιότητές τους. Η συγκεκριμένη πολιτική απαντά στο ερώτημα μιας μικρής ομάδας πολιτών που λέει «γιατί δεν κάνουν οι γυναίκες στρατό;» Υπόσχονται κίνητρα και διευκολύνσεις χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν ότι θα δημιουργήσουν νέες διακρίσεις, αφού στους άντρες δεν δίνονται οποιαδήποτε κίνητρα και ωφελήματα.
Την εμπειρία των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών στο στρατό την έχουμε. Πριν περίπου ενάμιση χρόνο είχαμε τις κινητοποιήσεις των γυναικών υπαξιωματικών που βίωναν διακρίσεις για δεκαετίες. Βίωναν διακρίσεις στη βάση του φύλου τους κατά τη διαδικασία της μονιμοποίησης και των προαγωγών. Αφού κατεβήκαμε εκ μέρους τους στους δρόμους, τους έδωσαν ψίχουλα και μειωμένες συντάξεις έναντι των προκλητικών και διαχρονικών διακρίσεων και τις άφησαν εκτεθειμένες να συνεχίζουν τη διεκδίκηση όσων στερήθηκαν σε διεθνή δικαστήρια, εκθέτοντας και την Κύπρο.
Τέλος, ποιος είναι ο ρόλος της Κύπριας γυναίκας, Ε/κ και Τ/κ, στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού;
Ως Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ έχουμε μια μακρά ιστορία συμμετοχής και κοινών δράσεων με τις Τουρκοκύπριες συμπατριώτισσές μας που φτάνουν μέχρι το 1979. Ως γυναίκες, με βαθιά δέσμευση για την ειρήνη ανησυχούμε για την επικίνδυνη στασιμότητα στην οποία βρίσκεται το Κυπριακό από το 2017 και επαναβεβαιώνουμε την πάγια θέση μας για λύση του κυπριακού προβλήματος στη βάση αρχών το συντομότερο δυνατόν, εκτιμώντας ότι η απελευθέρωση και επανένωση του τόπου και του λαού μας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ενότητα των αγώνων όλων των γυναικών της Κύπρου που στόχο έχουν την κατάκτηση της ισοτιμίας των φύλων.
Το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ θα συνεχίσει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες τόσο σε παγκύπριο, όσο και σε τοπικό επίπεδο ώστε όλες οι γυναίκες της Κύπρου, Ελληνοκύπριες και Τουρκοκύπριες, να αναπτύξουν και να εμπλουτίσουν τις κοινές τους δραστηριότητες. Θα συνεχίσει να πρωτοστατεί στην προσπάθεια ανάληψης πρωτοβουλιών που έχουν ως στόχο να υποβοηθήσουν τη δημιουργία κουλτούρας υπέρ της συμφωνημένης λύσης, να προωθήσουν τη συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, τη συμπερίληψη των ζητημάτων ισότητας στις δομές και πολιτικές που συζητιούνται για την ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία και στην κατοχύρωση της αρχής της ισότητας των φύλων ανάμεσα στις άλλες θεμελιώδεις ελευθερίες στο Σύνταγμα της ομοσπονδιακής Κυπριακής Δημοκρατίας.
