Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή την οποία διανύουμε τους τελευταίους μήνες λόγω της παρατεταμένης ακρίβειας στα βασικά αγαθά και τις υπηρεσίες, τα νοικοκυριά κάνουν περικοπές και αναπροσαρμόζουν τους προϋπολογισμούς τους στα νέα δεδομένα. Τι γίνεται όμως στις περιπτώσεις στις οποίες δεν περισσεύει σάλιο, επειδή οι ανάγκες είναι πολύ μεγαλύτερες από τα εισοδήματα;
Για χιλιάδες νοικοκυριά το πιο πάνω ερώτημα δεν είναι ρητορικό, αλλά αντικατοπτρίζει την καθημερινότητά τους. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι πολύ σύντομα το ζήτημα θα γίνει πολύ πιο πιεστικό, λόγω της απόφασης της κυβέρνησης να προχωρήσει στην επιβολή των νέων «πράσινων» φορολογιών, οι οποίοι αναμένεται να αυξήσουν ακόμη περισσότερο τις τιμές στα βασικά αγαθά και τις υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, σε πρώτη φάση θα αυξηθούν οι τιμές στα πετρελαιοειδή, το νερό και τη διαχείριση των αποβαλμάτων, ενώ σε σύντομο χρονικό διάστημα αναμένεται να ακολουθήσει δεύτερη φάση, η οποία θα περιλαμβάνει νέες πληθωριστικές πιέσεις σε όλα τα βασικά αγαθά και υπηρεσίες.
Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, στα νοικοκυριά, τα οποία βρίσκονται στο πρώτο εισοδηματικό δεκατημόριο, δηλαδή τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους οι οποίοι βρίσκονται στο πρώτο και πιο χαμηλό σκαλοπάτι της εισοδηματικής κλίμακας, η μέση καταναλωτική δαπάνη περιορίζεται στις 14.730 ευρώ τον χρόνο και αυτό υπό προϋποθέσεις.
Από την άλλη πλευρά, στα νοικοκυριά τα οποία βρίσκονται στο δέκατο δεκατημόριο, δηλαδή τα άτομα από τα πιο ψηλά εισοδηματικά στρώματα, η μέση ετήσια καταναλωτική δαπάνη ανά νοικοκυριό ανέρχεται στις 96.410 ευρώ.
Δηλαδή τα νοικοκυριά από το κάτω διάζωμα έχουν εφτά φορές πιο στενό προϋπολογισμό, σε σύγκριση με τα άτομα από το πάνω διάζωμα. Την ίδια ώρα στο κάτω διάζωμα οι δαπάνες σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες απορροφούν μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού της οικογένειας. Αυτός είναι ο λόγος που στα νοικοκυριά από τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα η ακρίβεια σε βασικά αγαθά είναι πολύ πιο «βαριά».
Πιο συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας στο πρώτο εισοδηματικό δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 14.730 ευρώ τον χρόνο, εκ των οποίων ποσό ύψους 4.733 ευρώ πηγαίνει στη στέγαση (ήτοι 32,1%), 3.645 ευρώ στη διατροφή (24,7%) και 1.300 ευρώ στη διακίνηση (8,8%). Δηλαδή οι υπό αναφορά τρεις κατηγορίες βασικών αγαθών και υπηρεσιών απορροφούν ποσοστό 65,6% του προϋπολογισμού του νοικοκυριού.
Εξίσου δύσκολα είναι τα δεδομένα στο δεύτερο εισοδηματικό δεκατημόριο. Η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 20.325 ευρώ τον χρόνο, εκ των οποίων ποσό ύψους 6.351 ευρώ πηγαίνει στη στέγαση (ήτοι 31,2%), 4.711 ευρώ στη διατροφή (23,2%) και 1.636 ευρώ στη διακίνηση (8%). Δηλαδή οι υπό αναφορά τρεις κατηγορίες βασικών αγαθών και υπηρεσιών απορροφούν ποσοστό 62,4% του προϋπολογισμού του νοικοκυριού.
Στο τρίτο εισοδηματικό δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 24.033 ευρώ τον χρόνο, με τις τρεις κατηγορίες βασικών αγαθών και υπηρεσιών να απορροφούν ποσοστό 59,3% του προϋπολογισμού του νοικοκυριού (7.300 ευρώ ή 30,4% για στέγαση, 4.434 ευρώ ή 18,4% για διατροφή και 2.521 ευρώ ή 10,5% για διακίνηση).
Στο τέταρτο δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 30.099 ευρώ το χρόνο, με τις τρεις κατηγορίες να απορροφούν ποσοστό 58,6% του προϋπολογισμού (9.086 ευρώ ή 30,2% για στέγαση, 5.500 ευρώ ή 18,3% για διατροφή και 3.042 ευρώ ή 10,1% για διακίνηση).
Στο πέμπτο δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 35.929 ευρώ τον χρόνο, με τις τρεις κατηγορίες να απορροφούν ποσοστό 55,2% του προϋπολογισμού (9.882 ευρώ ή 27,5% για στέγαση, 5.907 ευρώ ή 16,4% για διατροφή και 4.126 ευρώ ή 11,5% για διακίνηση).
Στο έκτο δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 40.682 ευρώ τον χρόνο, με τις τρεις κατηγορίες να απορροφούν ποσοστό 52,9% του προϋπολογισμού (11.141 ευρώ ή 27,4% για στέγαση, 6.342 ευρώ ή 15,6% για διατροφή και 4,31 ευρώ ή 9,9% για διακίνηση).
Στο έβδομο εισοδηματικό δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 47.615 ευρώ τον χρόνο, με τις τρεις κατηγορίες βασικών αγαθών και υπηρεσιών να απορροφούν ποσοστό 53,2% του προϋπολογισμού (12,672 ευρώ ή 26.6% για στέγαση, 7.044 ευρώ ή 14.8% για διατροφή και 5.623 ευρώ ή 11,8% για διακίνηση).
Στο όγδοο δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 56.858 ευρώ το χρόνο, με τις τρεις κατηγορίες να απορροφούν ποσοστό 50,9% του προϋπολογισμού (14.614 ευρώ ή 25,7% για στέγαση, 7.216 ευρώ ή 12,7% για διατροφή και 7.131 ευρώ ή 12,5% για διακίνηση).
Στο ένατο δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 66.088 ευρώ τον χρόνο, με τις τρεις κατηγορίες να απορροφούν ποσοστό 51,6% του προϋπολογισμού (17.430 ευρώ ή 26,4% για στέγαση, 8.497 ευρώ ή 12,9% για διατροφή και 8.137 ευρώ ή 12,3% για διακίνηση).
Στο δέκατο και πιο ψηλό εισοδηματικό δεκατημόριο η μέση καταναλωτική δαπάνη ανέρχεται στις 96.410 ευρώ τον χρόνο, με τις τρεις κατηγορίες βασικών αγαθών και υπηρεσιών να απορροφούν ποσοστό 49,2% του προϋπολογισμού (25.669 ευρώ ή 26,6% για στέγαση, 9.258 ευρώ ή 9,6% για διατροφή και 12.508 ευρώ ή 13% για διακίνηση).
Σήμερα μπροστάντζα, αύριο βερεσέ για 164 χιλιάδες πρόσωπα
Την ώρα που η κυβέρνηση ετοιμάζεται να εφαρμόσει τις νέες «πράσινες» φορολογίες, στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν ότι η κρίση της ακρίβειας άφησε πίσω της 164 χιλιάδες πρόσωπα στο φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Σημειώνεται μάλιστα ότι ήδη 120 χιλιάδες πρόσωπα αδυνατούν λόγω οικονομικών δυσκολιών να πληρώσουν τη δόση του στεγαστικού τους δανείου ή το ενοίκιο (ανάλογα με την κάθε περίπτωση), ή/και αδυνατούν να πληρώσουν τους πάγιους λογαριασμούς τους όπως το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό. Η υπό αναφορά ομάδα αναμένεται να αντιμετωπίσει τις περισσότερες πιέσεις από τις νέες «πράσινες» φορολογίες στα πετρελαιοειδή, το νερό και τη διαχείριση των αποβλήτων.
Επισημαίνεται επίσης ότι σχεδόν 25 χιλιάδες άτομα αντιμετωπίζουν σοβαρές υλικές και κοινωνικές στερήσεις.
Την ίδια ώρα, τα στοιχεία δείχνουν αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας. Δηλαδή οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Πιο συγκεκριμένα, ο δείκτης S80/S20 έφτασε στο 4,4, δηλαδή το 20% του πληθυσμού με τα υψηλότερα εισοδήματα κερδίζει 4,4 φορές περισσότερα από το 20% με τα χαμηλότερα εισοδήματα. Επίσης, ο συντελεστής Gini, που μετρά την άνιση κατανομή του εισοδήματος, ανήλθε στο 30,1%.
Οι νέες «πράσινες» φορολογίες, οι οποίες θα τεθούν σε εφαρμογή τον Ιούνιο, αναμένεται να οδηγήσουν στην άμεση αύξηση των τιμών στα καύσιμα κίνησης και τα καύσιμα θέρμανσης κατά 5,95 σεντ το λίτρο (5 σεντ συν ΦΠΑ). Ενδεικτικά, για ένα μέσο νοικοκυριό με κατανάλωση 300 ευρώ τον μήνα σε καύσιμα κίνησης και 1.000 ευρώ το χρόνο σε πετρέλαιο θέρμανσης, η επίπτωση από την εφαρμογή της νέας φορολογίας άνθρακα θα είναι 210 ευρώ το χρόνο περίπου.
