Του Χρήστου Χαραλάμπους
Τα τελευταία χρόνια, ο αγροτουρισμός αποτελεί σημαντικό κομμάτι της τουριστικής βιομηχανίας της Κύπρου. Ντόπιοι και ξένοι δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για διακοπές ή ολιγοήμερες διαμονές σε καταλύματα κυρίως σε ορεινές κοινότητες.
Αυτή η εξέλιξη οφείλεται στην πρωτοβουλία του τότε Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού τη δεκαετία του ’90, που ίδρυσε την Κυπριακή Εταιρεία Αγροτουρισμού. Στόχος ήταν να συγκεντρώσει τους μικρούς ιδιοκτήτες παραδοσιακών οικοδομών στην ύπαιθρο και να προωθήσει μια εναλλακτική μορφή διακοπών κοντά στον άνθρωπο, την παράδοση και τη φύση.
Η ανταπόκριση στην πρόσκληση για επένδυση στην ύπαιθρο στον τομέα του αγροτουρισμού ήταν αρκετά μεγάλη όλα αυτά τα χρόνια και κερδίζει συνεχώς έδαφος, καθώς πολλές παραδοσιακές οικοδομές αναπαλαιώθηκαν διατηρώντας την αρχιτεκτονική των χωριών και μετατράπηκαν σε τουριστικά καταλύματα, συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.
Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου να απολαύσουν την ύπαιθρο της Κύπρου, με τις φυσικές ομορφιές, την πανίδα και τη χλωρίδα της κάθε περιοχής, τα τοπικά προϊόντα, τα μονοπάτια της φύσης, τις ποδηλατικές διαδρομές και άλλες αθλητικές δραστηριότητες. Επιπλέον, μπορούν να μυηθούν στην πλούσια οινική παράδοση του τόπου μας ακολουθώντας τους δρόμους του κρασιού. Και βέβαια, τα κύρια στοιχεία που συνθέτουν τον αγροτουρισμό είναι το οικογενειακό περιβάλλον, η φιλοξενία, η προσωπική εξυπηρέτηση και η τοπική γαστρονομία.
Σήμερα η Κυπριακή Εταιρεία Αγροτουρισμού αποτελείται από 130 και πλέον μέλη από όλες τις επαρχίες. Υπάρχουν πάνω από 100 καταλύματα σε περίπου 60 χωριά της Κύπρου και άλλες συναφείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ύπαιθρο (ταβέρνες, οινοποιεία, αγροκτήματα, εργαστήρια παραδοσιακών προϊόντων, μουσεία) και ολοκληρώνουν την τουριστική εμπειρία.
Η επαρχία Λεμεσού κατέχει τα σκήπτρα στον αγροτουρισμό με 57 επιχειρήσεις, που προσφέρουν ποιοτικές διακοπές σε παραδοσιακές και άλλες ιδιαίτερες οικοδομές. Σύμφωνα με την Αννίτα Δημητριάδου, διευθύντρια Τουρισμού και πρόεδρο της Κυπριακής Εταιρείας Αγροτουρισμού, από αυτές τις επιχειρήσεις, οι 35 είναι μέλη της Εταιρείας. Οι 18 προσφέρουν διαμονή, με αρκετές να διαχειρίζονται περισσότερα καταλύματα, ενώ 17 παρέχουν σχετικές δραστηριότητες.. Όπως επισημαίνει η κα Δημητριάδου, υπάρχουν περιθώρια αύξησης των μελών της Εταιρείας και γίνονται ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση.
Προκλήσεις και ευκαιρίες για τις αγροτουριστικές επιχειρήσεις
Στην πορεία και την εξέλιξή τους οι αγροτουριστικές επιχειρήσεις στη Λεμεσό, όπως και στις άλλες επαρχίες όπου δραστηριοποιούνται, βρέθηκαν αντιμέτωπες και με κάποιες προκλήσεις που έχουν να κάνουν τόσο με τις προσφερόμενες υπηρεσίες όσο και με το κάτι παραπάνω που αναζητούν οι επισκέπτες. Μια από τις κύριες προκλήσεις, όπως αναφέρει η κα Δημητριάδου, είναι ο περιορισμός του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος, η προσφορά αυθεντικών εμπειριών και η επένδυση σε εξειδικευμένα τμήματα της αγοράς ειδικών ενδιαφερόντων.
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών στη διαχείριση της ενέργειας, του νερού και των αποβλήτων είναι καθοριστικής σημασίας για τη βιωσιμότητα των αγροτουριστικών καταλυμάτων, επισημαίνει, υποδεικνύοντας ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών και καλών πρακτικών. Με την εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών, όπως τονίζεται, τα αγροτουριστικά καταλύματα θα καταστούν πιο ανταγωνιστικά και θα αποκτήσουν συγκριτικό πλεονέκτημα, λόγω της σημασίας που προσδίδεται από τους πελάτες σε θέματα αειφορίας.
Μια άλλη πρόκληση για τις αγροτουριστικές επιχειρήσεις της Λεμεσού είναι η προσφορά δραστηριοτήτων και αυθεντικών εμπειριών, και οι ιδιοκτήτες των αγροτουριστικών καταλυμάτων και οι κάτοικοι της υπαίθρου γενικότερα έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που τους προσφέρει το Υφυπουργείο Τουρισμού. Ευκαιρίες που αφορούν σε εργαστήρια για την πολιτιστική και αγροτική κληρονομιά, στη συμμετοχή στην πολυθεματική διαδρομή Heartland of Legends και στα φεστιβάλ οινογαστρονομίας, που είναι γνωστό ότι στηρίζονται από το Υφυπουργείο Τουρισμού με ειδικό σχέδιο.
Η διευθύντρια Τουρισμού επισημαίνει επίσης το γεγονός ότι ιδιαίτερα οι κοινότητες της Λεμεσού είναι πολύ δημοφιλείς για την οινική τους παράδοση και τη γαστρονομία, κάτι που τους προσδίδει συγκριτικό πλεονέκτημα και τις καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικές για τους επισκέπτες, σημειώνοντας ότι στην επαρχία Λεμεσού βρίσκονται οι 14 κοινότητες που παράγουν το αρχαιότερο κρασί με ονομασία προέλευσης, την κουμανταρία. Μάλιστα, πέρσι το Υφυπουργείο Τουρισμού καθόρισε το 2024 ως Έτος Γαστρονομίας και Κουμανταρίας και υλοποίησε σημαντικές δράσεις προβολής.
Αναφέρεται, τέλος, ότι το Υφυπουργείο Τουρισμού λειτουργεί Σχέδιο Χορηγιών για έργα αναβάθμισης ξενοδοχείων και τουριστικών καταλυμάτων στην ύπαιθρο, τις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, στο πλαίσιο του οποίου υπάρχει ανοικτή πρόσκληση. Ήδη, ιδιοκτήτες αγροτουριστικών επιχειρήσεων έχουν υποβάλει αιτήσεις, ενώ σύντομα θα προκηρυχθούν νέα σχέδια στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και του Leader.
Συνεχής αύξηση αφίξεων σε παραδοσιακά καταλύματα
Επισημαίνοντας ότι τα στοιχεία που τηρούνται για την επισκεψιμότητα των αγροτουριστικών επιχειρήσεων αφορούν σε παγκύπρια βάση, η κα Δημητριάδου αναφέρει ενδεικτικά ότι οι αφίξεις σε παραδοσιακά καταλύματα το 2024 αυξήθηκαν κατά 17% σε σχέση με το 2023 και κατά 42% σε ορίζοντα πενταετίας. Αντίστοιχα, οι διανυκτερεύσεις σε παραδοσιακά καταλύματα το 2024 παρουσίασαν αύξηση 14% σε σχέση με το 2023 και 36% σε σχέση με το 2019.
Τονίζοντας ότι το 2024 υπήρξε χρονιά-ρεκόρ για τις αφίξεις τουριστών, οι οποίες ξεπέρασαν τα 4 εκατομμύρια, η διευθύντρια Τουρισμού επισημαίνει ότι σημαντική αύξηση καταγράφηκε και στα έσοδα, τα οποία υπολογίζεται ότι ξεπέρασαν τα έσοδα του 2023 κατά 7,3%, φτάνοντας τα €3,21 δισ. Κάτι σημαντικό που προκύπτει είναι ότι καταγράφηκαν αυξημένες αφίξεις εκτός περιόδου αιχμής, που αποτελεί μια περίοδο ιδιαίτερα σημαντική για τον αγροτουρισμό. Από την αύξηση των αφίξεων, όπως υποδεικνύει, «σίγουρα ωφελήθηκε η ύπαιθρος, η οποία είναι ιδιαίτερα αγαπητή όχι μόνο στους ξένους επισκέπτες, αλλά και στους ντόπιους».
Αναφέροντας ότι η Εταιρεία Αγροτουρισμού υλοποιεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσης, μέσα από το οποίο ωφελούνται τα μέλη της, η κα Δημητριάδου εξηγεί ότι στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης υλοποιείται διαδικτυακή καμπάνια προβολής των μελών της Εταιρείας, η οποία συμμετέχει σε μεγάλες και εξειδικευμένες τουριστικές εκθέσεις στο εξωτερικό, φιλοξενεί δημοσιογράφους και Instagramers, διατηρεί ιστοσελίδα και συμμετέχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Αξιοσημείωτη είναι η ενεργός συμμετοχή της Κυπριακής Εταιρείας Αγροτουρισμού στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Rural Tour, η οποία βοηθά στην προβολή των μελών της σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
