Μέσα σε ασφυκτικές θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40 βαθμούς και ενόψει νέας κορύφωσης του καύσωνα, το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου δοκιμάζει τα όριά του, αναδεικνύοντας τις διαχρονικές αδυναμίες και τις πολιτικές ευθύνες που κρατούν τη χώρα σε καθεστώς ενεργειακής ανασφάλειας. Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις, τα δεδομένα των τελευταίων ημερών αποτυπώνουν μια πραγματικότητα διαφορετική: το σύστημα “στέκεται” με δυσκολία και μόνο χάρη στην προσωρινή συνεισφορά των ανανεώσιμων πηγών.
Την περασμένη εβδομάδα, πριν ξεσπάσει το κύμα καύσωνα, η μέγιστη δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρισμού από τις γεννήτριες της ΑΗΚ έφτανε τα 1.200 μεγαβάτ, θετική συνέπεια της έγκαιρης ολοκλήρωσης των συντηρήσεων. Η ισορροπία αυτή όμως διαταράχθηκε ήδη από τη Δευτέρα, όταν βλάβες στις μονάδες του Βασιλικού και της Δεκέλειας μείωσαν την παραγωγική ικανότητα κατά 100 μεγαβάτ, υποχρεώνοντας τον Διαχειριστή Μεταφοράς και τη ΡΑΕΚ να σημάνουν συναγερμό.
Παροπλισμένα μηχανήματα, παρωχημένες στρατηγικές
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Διαχειριστής ζήτησε από την ΑΗΚ να ενεργοποιήσει μια από τις παροπλισμένες μονάδες της Δεκέλειας, ισχύος 60 μεγαβάτ, για να ενισχύσει προσωρινά την επάρκεια του συστήματος. Η εξέλιξη αυτή δείχνει ξεκάθαρα την έκταση του προβλήματος: σε μια εποχή όπου το ενεργειακό τοπίο αλλάζει διεθνώς, η Κύπρος εξακολουθεί να στηρίζεται σε μονάδες περασμένων δεκαετιών, οι οποίες έπρεπε να είχαν αντικατασταθεί εδώ και χρόνια.
Παρά τις επανειλημμένες εξαγγελίες για “πράσινη μετάβαση” και έλευση του φυσικού αερίου, οι κυβερνήσεις των τελευταίων 20 ετών –συμπεριλαμβανομένης και της σημερινής– δεν κατάφεραν να διαμορφώσουν ένα βιώσιμο ενεργειακό σχέδιο. Το αποτέλεσμα είναι ένα δίκτυο που κρατιέται όρθιο με πρόχειρες λύσεις και παρακαλά να μην υπάρξει νέα βλάβη.
“Καθαρές” πηγές με ημερομηνία λήξης κάθε μέρα
Το πρωί και το μεσημέρι, η μεγάλη συνεισφορά των φωτοβολταϊκών, με παραγωγή μέχρι και 600 μεγαβάτ, δίνει ανάσα. Όμως, μετά τις 7 το απόγευμα, όταν ο ήλιος δύει, όλο το βάρος πέφτει στις μονάδες της ΑΗΚ. Χθες, ενώ η πρόβλεψη για τη ζήτηση των 8 το βράδυ ήταν 980 μεγαβάτ, τελικά αυτή έφτασε τα 1.015. Το σύστημα διασώθηκε χάρη σε περίπου 65 μεγαβάτ από αιολικά πάρκα – έναν αστάθμητο παράγοντα, που δεν μπορεί να θεωρείται εγγυημένος.
Το πρόβλημα είναι σαφές: αν έστω και μία μεγάλη μονάδα τεθεί εκτός, η ηλεκτροδότηση τίθεται σε άμεσο κίνδυνο. Όμως, οι βλάβες σε τέτοιες συνθήκες δεν είναι η εξαίρεση – είναι ο κανόνας.
Ο πραγματικός “καύσωνας” είναι η αδράνεια
Το καλοκαίρι του 2025 θυμίζει με δραματικό τρόπο το περσινό και το προπέρσινο. Οι υποσχέσεις για έργα και μεταρρυθμίσεις παραμένουν ανακυκλούμενες δηλώσεις σε συνέδρια και δελτία Τύπου. Το φυσικό αέριο ακόμα αναμένεται. Τα σχέδια αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ είναι ακόμη στα χαρτιά. Οι επενδύσεις σε νέα μονάδα παραγωγής ή σε αποκεντρωμένα συστήματα είναι αποσπασματικές και αποπροσανατολισμένες.
Την ίδια ώρα, οι πολίτες καλούνται να πληρώνουν αυξημένους λογαριασμούς ρεύματος, ενώ ζουν με τον φόβο των διακοπών ρεύματος σε συνθήκες ακραίας ζέστης.
Το ερώτημα που καίει
Μέχρι πότε η Κύπρος θα εξαρτάται από μονάδες του περασμένου αιώνα για να εξασφαλίσει βασικές ανάγκες; Πότε θα υπάρξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που να μην βασίζεται μόνο στο καλό… καιρό των ΑΠΕ; Ποιος θα αναλάβει πολιτική ευθύνη για το γεγονός ότι κάθε καλοκαίρι λειτουργούμε “στο όριο”;
Η απάντηση, μέχρι στιγμής, είναι σιωπή και πρόχειρες λύσεις. Αλλά όσο η θερμοκρασία ανεβαίνει, τόσο θα καίει και η ευθύνη.
