Της
Ελένης Κωνσταντίνου
«Τα κωφά άτοµα στην Κύπρο αντιµετωπίζουν πολλαπλά εµπόδια στην πρόσβασή τους στις υγειονοµικές υπηρεσίες, τα οποία επηρεάζουν την ποιότητα της φροντίδας που λαµβάνουν και την ίδια τους την υγεία», επισηµαίνει εκ µέρους της Παγκύπριας Οργάνωσης Κωφών η ∆όµνα Μαυρικίου.
Συγκεκριµένα, όπως καταγγέλλεται, υπάρχει έλλειψη διερµηνέων νοηµατικής γλώσσας. «Στις υγειονοµικές υπηρεσίες δεν υπάρχει συστηµατική διαθεσιµότητα διερµηνέων νοηµατικής γλώσσας, κάτι που δυσχεραίνει την επικοινωνία των κωφών ατόµων µε τους γιατρούς και το προσωπικό».
Εντοπίζονται, συγκεκριµένα, ελλείψεις στην εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού, αφού «πολλοί ιατροί και νοσηλευτές δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση για την αλληλεπίδραση µε κωφά άτοµα, µε αποτέλεσµα να µην µπορούν να προβούν σε ακριβή διάγνωση και θεραπεία τους». ∆υσκολίες υπάρχουν και στην πρόσβαση σε επείγουσες υπηρεσίες υγείας, π.χ. µε το ασθενοφόρο.
Τέλος, ζήτηµα υπάρχει και µε την πληροφόρηση, αφού οι καµπάνιες ενηµέρωσης και πρόληψης συχνά δεν περιλαµβάνουν προσβάσιµες µορφές επικοινωνίας για κωφά άτοµα, όπως υπότιτλους ή διερµηνείς στη νοηµατική γλώσσα.
Νοµοθετική ρύθµιση για υποχρεωτική διερµηνεία νοηµατικής
Για να γίνει πραγµατικά προσβάσιµο το σύστηµα υγείας, η Παγκύπρια Οργάνωση Κωφών ζητά µεταξύ άλλων:
– Νοµοθετική ρύθµιση για υποχρεωτική διερµηνεία νοηµατικής γλώσσας σε όλες τις υγειονοµικές δοµές, είτε φυσικά είτε µέσω τηλεδιάσκεψης, για την εξυπηρέτηση κωφών ατόµων.
– Ενσωµάτωση προγραµµάτων για την επικοινωνία µε κωφά άτοµα, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης των υγειονοµικών επαγγελµατιών.
– ∆ηµιουργία συστηµάτων επικοινωνίας για κωφά άτοµα στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, όπως εφαρµογές για γραπτά µηνύµατα και διερµηνείς νοηµατικής γλώσσας διαθέσιµους µέσω τηλεδιάσκεψης.
– Ενσωµάτωση της νοηµατικής γλώσσας και υποτίτλων σε όλες τις ενηµερωτικές εκστρατείες και τις υπηρεσίες ενήµερωσης σχετικά µε την υγεία.
Όπως τονίζει η ∆όµνα Μαυρικίου, όλοι οι πολίτες της Κύπρου, ανεξάρτητα από την αναπηρία τους, έχουν το δικαίωµα σε ίση µεταχείριση και πρόσβαση στις υγειονοµικές υπηρεσίες. Τα κωφά άτοµα δεν µπορούν να συνεχίζουν να αντιµετωπίζουν διακρίσεις και εµπόδια στην πρόσβαση στην υγειονοµική φροντίδα. Η αναβάθµιση του συστήµατος υγείας µας προς αυτή την κατεύθυνση είναι επιβεβληµένη και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής αυτών των ατόµων.
Σε άλλες χώρες τα κωφά άτοµα, όπως σηµειώνει η Παγκύπρια Οργάνωση Κωφών, απολαµβάνουν καλύτερη υποστήριξη και µεγαλύτερη προσβασιµότητα στις υγειονοµικές υπηρεσίες. Για παράδειγµα, σε χώρες όπως η Σουηδία και η Ολλανδία η χρήση διερµηνέων νοηµατικής είναι θεσµοθετηµένη σε όλα τα νοσοκοµεία.
Να κατοχυρωθεί η Κυπριακή Νοηµατική Γλώσσα
Μπορεί το 2006 να έγινε ένα σηµαντικό βήµα µε τη νοµοθεσία που αναγνωρίζει την Κυπριακή Νοηµατική Γλώσσα. Ωστόσο από τότε µέχρι σήµερα και παρά το γεγονός ότι η εφαρµογή συγκεκριµένων µέτρων αποφασίστηκε από το 2012, τα πράγµατα κυλούν πολύ αργά.
Το όλο θέµα απασχόλησε πρόσφατα την Επιτροπή Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων της Βουλής, µε τον βουλευτή του ΑΚΕΛ Γιώργο Κουκουµά να τονίζει ότι 18 χρόνια µετά την ψήφιση της νοµοθεσίας για την Κυπριακή Νοηµατική Γλώσσα το κράτος δεν µπορεί να καθυστερεί άλλο την έµπρακτη αναγνώρισή της. Υπενθύµισε, δε, ότι µετά την αναγνώριση της Κυπριακής Νοηµατικής Γλώσσας ως επόµενοι στόχοι είχαν τεθεί η καταγραφή της, η εκµάθησή της, η διαδικασία πιστοποίησής της, η ένταξή της ως προαιρετικής γλώσσας στα δηµόσια σχολεία και η αναγνώριση της γνώσης ως προσόν για συγκεκριµένες θέσεις στη Δηµόσια Υπηρεσία. «Ωστόσο η εφαρµογή των µέτρων που είχαν αποφασιστεί το 2012 καθυστερεί δραµατικά. ∆εν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι όροι εργασίας και οι αµοιβές των διερµηνέων της ΚΝΓ είναι απαράδεκτα χαµηλές και αυτό αντικατοπτρίζει την αδιαφορία της Πολιτείας. Το ΑΚΕΛ, ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια, πιέζει για να υπάρξει αποτέλεσµα. Όπως έχουµε ενηµερωθεί πρόσφατα, έχει ολοκληρωθεί ο καταρτισµός του Προγράµµατος Σπουδών και από τον Σεπτέµβρη θα λειτουργήσει για πρώτη φορά Σχολή Εκµάθησης ΚΝΓ για το πρώτο επίπεδο, κάτι που είναι απαραίτητο προκειµένου να προχωρήσει η πιστοποίηση. Από τη µια είναι θετικό ότι δροµολογούνται επιτέλους τα πράγµατα, από την άλλη όµως η καθυστέρηση ήταν και είναι δραµατική. Έχουµε ξεκαθαρίσει ότι η Επιτροπή θα επανέλθει τους επόµενους µήνες για να εξετάσει την πορεία υλοποίησης των επόµενων βηµάτων».
«Η Κύπρος πρέπει να προχωρήσει αποφασιστικά στην έµπρακτη αναγνώριση της Κυπριακής Νοηµατικής Γλώσσας, που είναι κοµβικό ζήτηµα για την κοινότητα των κωφών ατόµων στη χώρα µας», επισηµαίνει ο Γιώργος Κουκουµάς.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι διερμηνείς
Αναγκαία είναι η πιστοποίηση του διερµηνέα της Κυπριακής Νοηµατικής Γλώσσας (ΚΝΓ). Επιπλέον, η γνώση της ΚΝΓ πρέπει να θεωρείται επιπρόσθετο προσόν για συγκεκριµένες θέσεις στη ∆ηµόσια Υπηρεσία, όπου έρχονται σε επαφή µε κωφά άτοµα, και πρέπει να δηµιουργηθούν σχέδια υπηρεσίας εκεί και όπου χρειάζεται.
Τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι διερµηνείς της ΚΝΓ στη χώρα µας είναι αλυσιδωτά και ξεκινούν και από το γεγονός ότι τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα δεν προσφέρουν 4ετή πανεπιστηµιακό τίτλο διερµηνείας. Για να παρέχει υπηρεσίες διερµηνείας κάποιος, θα πρέπει να παρακολουθήσει επιµορφώσεις και κύκλο µαθηµάτων. Ωστόσο ακόµη και εάν κατέχει πτυχίο ή µεταπτυχιακό άλλων συναφών κλάδων σπουδών, εντούτοις αυτά δεν αναγνωρίζονται, µε αποτέλεσµα οι άνθρωποι αυτοί να υποαµείβονται και να είναι αναγκασµένοι να κάνουν κι άλλες δουλειές για να µπορέσουν να επιβιώσουν.
Όπως µας έχει αναφερθεί, έχουν εγκλωβιστεί σε συνθήκες που δυσχεραίνουν το επάγγελµά τους, ενώ µπροστά τους βρίσκουν νοµοθεσίες αλλά και φορείς που µέχρι σήµερα δεν έχουν δώσει λύσεις στα προβλήµατά τους. Αυτό που θέλουν οι διερµηνείς είναι να αναγνωριστούν τα προσόντα τους, να διασφαλιστεί το µέλλον τους. Σήµερα είναι λιγοστοί αυτοί που ασκούν το επάγγελµα του διερµηνέα, καλύπτοντας όλες τις ανάγκες παγκύπρια, ακριβώς γιατί το επάγγελµα αυτό δεν είναι βιώσιµο από µόνο του.
