Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία κατατάσσει ξανά την Κύπρο στις τελευταίες θέσεις µεταξύ των κρατών-µελών της ΕΕ όσον αφορά τα κοινωνικά επιδόµατα τα οποία παραχωρούνται από το κράτος για σκοπούς στήριξης των συνταξιούχων, των ατόµων µε αναπηρία και των ευάλωτων οµάδων.
Σύµφωνα µε την έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας – η οποία δόθηκε πρόσφατα στην δηµοσιότητα και βασίζεται σε δεδοµένα του 2023 – ενώ στα κράτη-µέλη της ΕΕ η συνολική δαπάνη για τις παροχές από το κράτος οι οποίες αφορούν την προστασία των ευάλωτων οµάδων ανέρχεται κατά µέσον όρο στο 26,8% του ΑΕΠ (ήτοι 10.222 ευρώ ανά κάτοικο), στην Κύπρο το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται µόλις στο 20,8% του ΑΕΠ (ήτοι 6.690 ευρώ ανά κάτοικο). Σηµειώνεται µάλιστα ότι το χάσµα µεταξύ της Κύπρου και κρατών-µελών τα οποία διαθέτουν κράτος πρόνοιας είναι τεράστιο. Ενδεικτικά, στη Γαλλία οι κρατικές δαπάνες για το σκοπό αυτό ανέρχονται στο 31,3% του ΑΕΠ, στη Φιλανδία 31,2% και στην Αυστρία 29,7%.
Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι η αλλαγή της διακυβέρνησης από τον Νίκο Αναστασιάδη στον Νίκο Χριστοδουλίδη δεν έφερε ουσιαστικές αλλαγές στις πολιτικές για το κράτος πρόνοιας.
Σηµειώνεται ότι το ΑΚΕΛ –κατά την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή για τον προϋπολογισµό του Υφυπουργείου Πρόνοιας για το 2025– επισηµαίνοντας ότι χρειάζεται εκ βάθρων αναθεώρηση της κοινωνικής πολιτικής του κράτους, κύρια µε το να αποτελέσει προτεραιότητα που να διαπνέει οριζόντια το σύνολο των κυβερνητικών πολιτικών, κατέθεσε συγκεκριµένες προτάσεις οι οποίες αφορούν τα ακόλουθα:
• Αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευηµερίας και αλλαγή φιλοσοφίας, ώστε να τερµατιστεί το δόγµα του λιγότερου κράτους και η ανάθεση υπηρεσιών στον ιδιωτικό τοµέα.
• Εκσυγχρονισµό της επιδοµατικής πολιτικής µέσα από την αύξηση του ύψους του ΕΕΕ, που παραµένει καθηλωµένο από το 2014 παρά την ακρίβεια, την αύξηση του επιδόµατος ενοικίου, τη βελτίωση των διαδικασιών, και την αντιµετώπιση της γραφειοκρατίας και των καθυστερήσεων.
• Αναπροσαρµογή του ορίου της φτώχειας και βελτίωση του ορίου του εισοδήµατος που µπορεί να φτάσει ένας συνταξιούχος.
• Εφαρµογή του κόκκινου κουµπιού που συζητείται εδώ και πέντε χρόνια αλλά παραµένει στα χαρτιά.
• Αναθεώρηση προς τα πάνω του ύψους των επιδοµάτων τέκνου και µονογονιού, καθώς και επανακαθορισµός των εισοδηµατικών κριτηρίων των δικαιούχων.
• Ανάπτυξη σύγχρονων δοµών και προγραµµάτων για τις ανάγκες των εργαζόµενων γονέων.
• ∆ηµιουργία ξεχωριστής νοµοθεσίας για τα άτοµα µε αναπηρία, µε στόχο τον απεγκλωβισµό τους από την ισοπεδωτική αντιµετώπιση του ΕΕΕ, αλλά και την εφαρµογή της βασικής αρχής η οποία πρέπει να διέπει το κράτος πρόνοιας, ότι το κόστος µιας αναπηρίας δεν πρέπει να αφήνεται να το σηκώνουν µόνοι τους τα άτοµα µε αναπηρία και οι οικογένειές τους, αλλά πρέπει να υπάρχει ουσιαστική στήριξη από το κράτος.
Κοινωνικές παροχές προς τους συνταξιούχους
Η Κύπρος βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις όσον αφορά τις κοινωνικές παροχές για στήριξη της αξιοπρεπούς διαβίωσης των συνταξιούχων.
Σύµφωνα µε την έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας, η συνολική δαπάνη από το κράτος για το σκοπό αυτό αντιστοιχεί στο 8% του ΑΕΠ (που αντιστοιχεί σε 2.576 ευρώ ανά κάτοικο), ενώ ο αντίστοιχος µέσος όρος στην ΕΕ είναι 11% του ΑΕΠ (4.209 ευρώ ανά κάτοικο). Οι χώρες µε τα ψηλότερα ποσοστά δαπανών από το κράτος για τους συνταξιούχους είναι η Ιταλία (14,2% του ΑΕΠ), η Φινλανδία (13,7%) και η Αυστρία (13,6%).
Παρόµοια είναι τα δεδοµένα για τις συντάξεις χηρείας, αφού η συνολική δαπάνη από το κράτος για το σκοπό αυτό αντιστοιχεί στο 1,2% του ΑΕΠ (406 ευρώ ανά κάτοικο), ενώ ο µέσος όρος στην ΕΕ είναι 1,5% (565 ευρώ). Οι χώρες µε τα υψηλότερα ποσοστά είναι η Ιταλία (2,4% του ΑΕΠ), η Ισπανία (2,3%) και η Κροατία και Πορτογαλία (και οι δύο 1,7%).
Στον πάτο τα επιδόµατα για άτοµα µε αναπηρία
Στα άτοµα µε αναπηρία η Κύπρος βρίσκεται σε τραγική κατάσταση, αφού κατατάσσεται στη δεύτερη θέση από το τέλος. Πιο συγκεκριµένα, η συνολική δαπάνη από το κράτος σε επιδόµατα για στήριξη της πιο πάνω οµάδας ανέρχεται µόλις σε 0,6% του ΑΕΠ (198 ευρώ ανά κάτοικο), την ώρα που ο µέσος όρος στα κράτη-µέλη της ΕΕ είναι 1,9% του ΑΕΠ (ήτοι 721 ευρώ ανά κάτοικο). Η µόνη χώρα της ΕΕ µε χειρότερες επιδόσεις από την Κύπρο είναι η Μάλτα (0,5% του ΑΕΠ). Από την άλλη πλευρά, οι χώρες µε τα πιο ψηλά ποσοστά είναι η ∆ανία (5,1%), το Βέλγιο (2,8%) και η Φινλανδία (2,8%).
Καλύτερη είναι η κατάσταση στα επιδόµατα λόγω ασθένειας, αφού το ποσοστό των κρατικών δαπανών ανέρχεται στο 7,9% (2.528 ευρώ ανά κάτοικο). Παρά ταύτα και αυτό είναι κάτω από τον µέσο όρο της ΕΕ (8% του ΑΕΠ ήτοι 3.060 ευρώ ανά κάτοικο). Οι χώρες µε τα ψηλότερα ποσοστά είναι η Γαλλία και η Γερµανία (και οι δύο 9,6%) και η Ολλανδία (9,3%).
Ψίχουλα για πολύτεκνες και πενταµελείς οικογένειες
Ακόµη πιο τραγική είναι η κατάσταση για τις πολύτεκνες και πενταµελείς οικογένειες, αφού η συνολική δαπάνη του κράτους για στήριξη των νοικοκυριών για την ανατροφή των παιδιών τους ανέρχεται µόλις στο 0,9% του ΑΕΠ (ήτοι 295 ευρώ ανά κάτοικο), την ώρα που στην ΕΕ ο µέσος όρος είναι 2,3% του ΑΕΠ (878 ευρώ).
Μάλιστα, η Κύπρος βρίσκεται στη δεύτερη θέση από το τέλος, πίσω από τη Μάλτα (0,8%). Οι χώρες µε τα πιο ψηλά ποσοστά είναι η Γερµανία (3,4%), το Λουξεµβούργο (3,4%) και η Φιλανδία (3,2%).
Καλύτερη είναι η κατάσταση όσον αφορά τα επιδόµατα από το κράτος για το στεγαστικό, αφού η συνολική δαπάνη ανέρχεται στο ίδιο ποσοστό µε τον µέσο όρο της ΕΕ (0,4%). Παρά ταύτα, το ποσό ανά κάτοικο είναι ελαφρώς πιο χαµηλό (130 ευρώ στην Κύπρο έναντι 140 ευρώ στην ΕΕ).
Οι δύο πιο πάνω παράµετροι συνδέονται µε το χαµηλό ποσοστό γονιµότητας το οποίο παρουσιάζει η Κύπρος.
Ανεργία και κοινωνικός αποκλεισµός
Για τη στήριξη των ατόµων που πέφτουν στην ανεργία η συνολική δαπάνη στην Κύπρο ανέρχεται στο 0,9% του ΑΕΠ (ήτοι 288 ευρώ ανά κάτοικο), σε σύγκριση µε 1,1% του ΑΕΠ (401 ευρώ) στην ΕΕ. Οι χώρες µε τα πιο ψηλά ποσοστά είναι η Γαλλία (1,8%), η Φινλανδία (1,6%) και η Ισπανία (1,6%).
Όσον αφορά τις δαπάνες σε επιδόµατα για καταπολέµηση του κοινωνικού αποκλεισµού (οι οποίες δεν κατατάσσονται σε καµία από τις εφτά κατηγορίες που περιλαµβάνονται στην έκθεση), η συνολική δαπάνη στην Κύπρο ανέρχεται σε 0,8% του ΑΕΠ (ήτοι 268 ευρώ ανά κάτοικο), σε σύγκριση µε 0,7% (ήτοι 249 ευρώ) στην ΕΕ. Οι χώρες µε τα πιο ψηλά ποσοστά είναι η Ολλανδία (1,5% του ΑΕΠ), η Γαλλία (1,2%), και η ∆ανία (1,1%). Η έκθεση δείχνει ότι οι χώρες µε τα καλύτερα συστήµατα στο κράτος πρόνοιας, από τις οποίες η Κύπρος µπορεί να αντλήσει παραδείγµατα αν θέλει να βελτιωθεί, είναι η Γαλλία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Αυστρία και η Γερµανία.
