Το Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού αναμφισβήτητα επιτελεί ένα σημαντικό έργο, πρωτίστως για τα παιδιά και κατ’ επέκταση για το σύνολο της κοινωνίας, ενώ στην παρούσα φάση, εξαιτίας των πολέμων και της προσφυγικής κρίσης, πολλά παιδιά ασυνόδευτα αναζητούν προστασία και μια ζωή που να τα συμπεριλαμβάνει. Σε συνέντευξή της στη «Χαραυγή», η Επίτροπος Δέσπω Μιχαηλίδου μιλάει για τα κυριότερα ζητήματα που απασχολούν το Γραφείο· από την προστασία των παιδικών ψυχών μέχρι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σε ό,τι αφορά την ίδια τη δράση του Γραφείου, ιδίως ως προς τις συστάσεις οι οποίες πολλές φορές μένουν στα συρτάρια.
Συνέντευξη στον Κυριάκο Λοΐζου
Ποια είναι η σηµαντικότερη αποστολή του Γραφείου σας και ποια είναι τα προβλήµατα που βρίσκετε µπροστά σας;
Η πιο σηµαντική αποστολή του Γραφείου µας είναι η διερεύνηση των παραπόνων που λαµβάνω για σωρεία ζητηµάτων και αποστέλλονται σχετικές επιστολές στις αρµόδιες υπηρεσίες. Στη συνέχεια, βάσει των απαντήσεων που παίρνω, προβαίνω σε ανάλογες συστάσεις καθώς οµαδοποιούνται τα παράπονα και γίνονται εκθέσεις.
Υπάρχουν αρκετά παράπονα για ασυνόδευτους, για τη σχολική κοινότητα και για τη βία γενικότερα. Εκείνο που έχει σηµασία είναι να υπάρχει µια ετήσια έκθεση όπου να βρίσκονται συγκεντρωµένα όλα τα πορίσµατα της διερεύνησης.
Το πλέον σηµαντικό, το οποίο απουσιάζει, είναι πως ενώ αυτές οι εκθέσεις γίνονται και αποστέλλονται στον Πτ∆, στη Βουλή και στα αρµόδια σώµατα, δεν υπάρχει ένας κεντρικός φορέας που θα παρακολουθεί αυτές τις συστάσεις, να βλέπει πού υπάρχουν παραβιάσεις δικαιωµάτων και να συντονίζει ενέργειες, έτσι ώστε να αλλάζουν πράγµατα και να βελτιώνεται η κατάσταση. Οι συστάσεις αυτές, όχι µόνο οι δικές µας, αλλά και των διεθνών οργανισµών που επισκέπτονται την Κύπρο (ΟΗΕ), δεν αξιολογούνται και δεν αξιοποιούνται ανάλογα, µε σκοπό να διορθώνονται τα κακώς κείµενα.
Είναι επόµενο αυτά να έχουν επιπτώσεις, πρώτα στα παιδιά…
Αν εγώ κάνω συστάσεις ή εισηγήσεις για βελτιώσεις και τίποτα δεν έχει αντίκρισµα, τότε καταντά να είσαι (είµαστε) ένα διακοσµητικό όργανο και εννοείται ότι έχει επιπτώσεις στα παιδιά, και όχι µόνο.
Κάποιες συστάσεις λαµβάνονται υπόψιν και βλέπουµε να γίνονται κινήσεις, ωστόσο αυτό δυστυχώς δεν είναι ο κανόνας.
Πρέπει να υπάρχει µια Εποπτική Αρχή που να παρακολουθεί αυτές τις συστάσεις, όχι µόνο τις δικές µου, αλλά και άλλων Επιτρόπων. Γιατί υπάρχουν οι Επίτροποι; Για να επιτελούν ένα έργο, το οποίο πρέπει να πηγαίνει προς τα πάνω, στην εκτελεστική εξουσία, διότι το Γραφείο µου δεν έχει αυτή την εξουσία. Ακούω πολλές φορές τη φράση «τι κάνει η Επίτροπος;»… και θέλω να πω ότι η Επίτροπος κάνει αυτό που ορίζει ο νόµος.
Σχολείο Εναλλακτικής Φοίτησης για παραβατικά παιδιά. Πώς το βλέπετε; Βρίσκετε πρόβληµα συµπερίληψης ή διάκρισης;
Όταν ανακοινώθηκε η σύσταση αυτού του σχολείου είχα συνάντηση µε την Υπουργό Παιδείας, που µου έκανε γνωστά κάποια µέτρα, ενώ µε διαβεβαίωσε ότι δεν θέλει να χαθούν αυτά τα παιδιά από την εκπαίδευση. Το βλέπω µε σκεπτικισµό, έχω να σας πω, ωστόσο θα πρέπει να περιµένουµε το πώς θα εξελιχθεί το ζήτηµα.
Όπως µου ανακοίνωσε η κα Μιχαηλίδου, θα αξιολογούνται αυτά τα παιδιά, θα φοιτούν σε αυτό το σχολείο µε ειδική οµάδα στήριξης και µετά θα επαναξιολογείται η κατάστασή τους, θα επιστρέφουν µετά από ένα τετράµηνο περίπου στο κανονικό σχολείο και αν όλα είναι καλά θα παραµένουν.
Εκ προοιµίου, και το τονίζω αυτό, εκ προοιµίου, ξεχωρίζουν αυτά τα παιδιά και σίγουρα διακρίνονται. Ενδεχοµένως να υπάρξει και το στίγµα διότι ένα παιδί µπορεί να πηγαινοέρχεται ανά τετράµηνο, ενώ δεν ξέρουµε µε τι ρυθµούς θα γίνεται η προσαρµογή και αν θα φέρει αποτέλεσµα. Υπάρχουν και πολύ σηµαντικά ερωτήµατα: ποιες ειδικότητες θα στελεχώνουν αυτά τα προγράµµατα; Έχουµε στην Κύπρο τέτοιες ειδικότητες; Ποιοι θα κάνουν τις επαναξιολογήσεις και µε ποια κριτήρια θα γίνεται; Τι µέτρα λήφθηκαν για αυτά τα παιδιά πριν καταλήξουµε στο να τα ορίσουµε ως παραβατικά και ότι ανήκουν σε ένα ειδικό σχολείο;
Θεωρώ πως θα έπρεπε να γίνει µια καλά συντονισµένη µελέτη για να έχουµε όλες τις απαντήσεις. Αν δεν πάρω απαντήσεις µε σαφήνεια, δεν µπορώ να µιλήσω µε πλήρη σαφήνεια. Πάντως, δεν είδαµε να γίνεται κάποια σχετική έρευνα, σε σχέση πάντοτε και µε τις πρακτικές άλλων χωρών για την παραβατικότητα στα σχολεία. Το ζήτηµα δεν είναι καταστολή, αλλά να κατανοήσουν τα παιδιά τις συνέπειες των πράξεών τους.
Παιδιά και ψυχική υγεία: Πόσο κοντά ή µακριά είµαστε; Τι κάνουν οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας;
Είµαστε πολύ πίσω! Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, υπάρχουν οι µηχανισµοί έτσι ώστε να ξεκινήσει µια διαδικασία στην περίπτωση που ένα παιδί αντιµετωπίζει ζητήµατα που σχετίζονται µε την ψυχική υγεία. Εκεί, πολλές φορές, η οικογένεια αρνείται να συνεχίσει τη διαδικασία εξαιτίας µιας λανθασµένης αντίληψης.
Στις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας έχουµε σοβαρότατα προβλήµατα και ελλείψεις. Ακόµα και παιδιά που είναι ευάλωτα, είτε σε Στέγες, για να πάρουν ένα ραντεβού µε ειδικό των ΥΨΥ (Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας) ταλαιπωρούνται µέσα από µια µακρά και επίπονη διαδικασία. Όµως, όταν ένα παιδί έχει ανάγκη, δεν µπορεί να περιµένει πότε οι Υπηρεσίες θα του δώσουν ραντεβού. Έχουµε συστήσει ότι οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας και λειτουργοί πρέπει να βρίσκονται µέσα στις Στέγες και τις δοµές. Το υφυπουργείο Πρόνοιας θα ξεκινήσει ένα πιλοτικό πρόγραµµα µε πολυθεµατικότητα στις δοµές και µένει να δούµε τι θα γίνει και θα το αξιολογήσουµε.
Υπάρχουν εξαφανισµένα παιδιά, κα Μιχαηλίδου;
Αυτό το ζήτηµα το ερευνήσαµε όσο µπορούσαµε. Υπάρχουν πράγµατι κάποια παιδιά που έχουν φύγει και δεν έχουν βρεθεί και πρόκειται για ασυνόδευτους ανήλικους, όχι όµως από Στέγες. ∆εν µιλάµε για µικρά παιδιά, κάτω των 10 ετών π.χ., αλλά για µεγαλύτερα, γύρω στα 16-17. Έχουν δοθεί σήµατα στην Ιντερπόλ, απ’ όσο ξέρω.
Πάντως, δεν υπάρχουν επίσηµα στοιχεία, ενώ εάν έρθουν τέτοιες αναφορές σ’ εµάς θα κάνουµε ό,τι µπορούµε στη βάση των αρµοδιοτήτων που µας επιτρέπει ο νόµος.
Υπάρχει παντελής έλλειψη ενσυναίσθησης για παιδιά προσφύγων…
Είδαμε πρόσφατα παιδιών προσφύγων και μεταναστών να διαπομπεύονται σε σχολείο στην Πάφο από τοπικούς παράγοντες, γεγονός που προκάλεσε πολλές αντιδράσεις.
Το διαπιστώνουμε και δεν μπορούμε παρά να το κατακρίνουμε. Μπορώ να καταλάβω (δεν τις δικαιολογώ) τις φοβικές συμπεριφορές μιας μερίδας ανθρώπων, πολλές φορές επηρεαζόμενοι είτε από τα ΜΜΕ είτε σε προσωπικό επίπεδο από το τι φέρει ο καθένας μέσα του.
Ξέρετε, όταν η «πληροφόρηση» είναι του τύπου «θα γίνουμε όλοι Μουσουλμάνοι» ή «θα μας πάρουν τις δουλειές», τα άτομα συμπεριφέρονται σαν να έχουν απέναντί τους εχθρούς. Εκείνο που παρατηρώ είναι πως πολλοί άνθρωποι βλέπουν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες συλλήβδην επικίνδυνα. Ξεχνάμε, ωστόσο, ότι είναι παιδιά και τις δυσκολίες που έχουν περάσει και δυστυχώς υπάρχει παντελής έλλειψη ενσυναίσθησης.
Δεν υπάρχει κάποια κοινότητα, δυστυχώς, που να θέλει νέες δομές για παιδιά στην περιοχή της. Πρέπει να συνεργαστούν οι κοινοτικές Αρχές με τα αρμόδια τμήματα και να μη μεταφέρονται αυτά τα φοβικά αισθήματα και πρέπει να δράσουμε από κοινού.
