Του Κυριάκου Λοΐζου
Η επιθετική κίνηση του Ντόναλντ Τραµπ να επιβάλει δασµούς σε εισαγωγές από Καναδά, Μεξικό και Κίνα, αλλά και οι απειλές προς τις ευρωπαϊκές οικονοµίες, έχουν προκαλέσει πανικό στην παγκόσµια οικονοµία, ενώ οι συνέπειες, σύµφωνα µε οικονοµολόγους ανά το παγκόσµιο, θα είναι απρόβλεπτες.
Οι «απαντήσεις» από την Κίνα -τον µεγάλο αντίπαλο των ΗΠΑ στον εµπορικό αυτό πόλεµο, το Μεξικό και τον Καναδά εντάσσονται στο πλαίσιο της αµυντικής πολιτικής των χωρών αυτών στις κινήσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ, ωστόσο οι επιπτώσεις πάνε πολύ µακρύτερα και ίσως µακροπρόθεσµα. Η Κύπρος, ως µέρος της ευρωπαϊκής οικονοµικής αλυσίδας, έχει λόγους να ανησυχεί, κυρίως εξαιτίας ενός ευρύτερου πληθωριστικού ράλι, το οποίο θα έχει αντίκτυπο στην αγοραστική δύναµη των µισθών.
Ειδικά όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Ντόναλντ Τραµπ ανακοίνωσε την πρόθεσή του να επιβάλει δασµούς 10% σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ, επικαλούµενος το εµπορικό έλλειµµα των ΗΠΑ µε την ΕΕ, το οποίο χαρακτήρισε ως «θηριωδία».
Οι πρώτες ευρωπαϊκές αντιδράσεις ήταν συγκρατηµένες. Οι Υπουργοί Εµπορίου της ΕΕ συναντήθηκαν πρόσφατα για να συζητήσουν τις εξελίξεις και να συντονίσουν την απάντησή τους. Μέχρι στιγµής, όµως, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να δώσει έµφαση στην ανάγκη διαλόγου και διαπραγµατεύσεων, αποφεύγοντας να µιλήσει για µονοµερή µέτρα που µπορεί να οδηγήσουν σε κλιµάκωση της διαµάχης.
Σηµειώνεται ότι οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάµεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση -είτε πρόκειται για κυβερνήσεις είτε για τα κύρια κόµµατα που συµµετέχουν στις διαπραγµατεύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο- απορρίπτουν γενικά τα µονοµερή µέτρα του Τραµπ, θεωρώντας τα επιζήµια για την πολυµερή ρύθµιση του διεθνούς εµπορίου. Υπάρχουν, ωστόσο και µεµονωµένες φωνές στο ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο, κυρίως από ακροδεξιές ή εθνικιστικές οµάδες, οι οποίες συµµερίζονται αυτόν τον τύπο προστατευτικής ρητορικής και κριτικής απέναντι στην παγκοσµιοποίηση.
Λ. Στουκογεώργος: Πού το πάει ο Ντόναλντ Τραµπ
Αυτό που εφαρµόζει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ονοµάζεται προστατευτισµός (protectionism) και όταν κάνεις αυτή την κίνηση ένα από τα βασικά εργαλεία που χρησιµοποιείς είναι οι δασµοί, εξηγεί στη «Χ» ο Έλληνας οικονοµολόγος Λευτέρης Στουκογεώργος, επισηµαίνοντας πως ο Τραµπ µε την αρνητική πορεία που είχε η πολιτική οικονοµία της Αµερικής έβλεπε πως οι ΗΠΑ έχαναν από τον παγκόσµιο συσχετισµό.
Όπως υποδεικνύει ο οικονοµολόγος, σήµερα, µεταξύ άλλων βλέπουµε το εξής: σε όλα τα προϊόντα (λίστα) που έρχονται από την Κίνα επιβάλλει δασµούς 10 ή 20%· αυτό κάνει µε τον Καναδά και το Μεξικό, αυτό θέλει να κάνει και µε την Ευρώπη. «Επιβάλλοντας δασµούς, ουσιαστικά µειώνει το χρέος των ΗΠΑ, δηλαδή αυξάνει την εισροή χρηµάτων παίρνοντας φόρους και αυξάνει το εσωτερικό του ισοζύγιο. Από την άλλη, αυτό προκαλεί πληθωρισµό της τάξης του 100% εντός των ΗΠΑ, διότι αυτό το πληρώνει ο καταναλωτής. Υπολογίζεται πως µόνο από τους δασµούς στο Μεξικό και στον Καναδά, αυτό µεταφράζεται ως 1.200 ανά νοικοκυριό», λέει ο κ. Στουκογεώργος.
Σε ό,τι αφορά τον βασικό στόχο του Ντόναλντ Τραµπ, σηµειώνει πως αυτός είναι η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου εντός των ΗΠΑ, κάτι που προσπάθησε να κάνει και στην πρώτη του θητεία, ωστόσο τότε τα έλεγε, αλλά δεν µπορούσε να τα εφαρµόσει διότι δεν είχε την πλειοψηφία, ενώ τώρα έχει, και στο Κογκρέσο και στη Γερουσία.
«Το πρόβληµα είναι πως ένα κοµµάτι των Ρεπουµπλικάνων δεν συµφωνεί µε αυτή την τακτική, όπως επίσης και ο Ίλον Μασκ, ο οποίος είναι ανεξέλεγκτος και θέλει να προωθήσει τα δικά του συµφέροντα. Ο Μασκ θέλει να βάλει τις εταιρείες του (κατασκοπευτικού – βιοµηχανικού – αµυντικού περιεχοµένου) και να φτιάξει το νέο αµυντικό δόγµα των ΗΠΑ. Αυτή είναι µια παράµετρος που µπορεί να επηρεάσει και την πολιτική των δασµών», τονίζει ο οικονοµολόγος.
Σχετικά µε τον αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές οικονοµίες, υπογραµµίζει ότι οι χώρες που θα πληγούν περισσότερο είναι αυτές που έχουν µεγάλες συναλλαγές µε τις ΗΠΑ· πριν και πάνω απ’ όλα, Γερµανία και Ιταλία. Αυτές οι δύο χώρες, λέει, θα υποστούν µεγάλη ζηµιά, ενώ µέσω των δασµών που θα επιβληθούν στο Μεξικό θα επηρεαστεί και η ισπανική οικονοµία, αφού έχει πολλά πάρε-δώσε µε τη χώρα αυτή, αλλά και µε τη Λατινική Αµερική γενικότερα.
«Αυτό σηµαίνει πως θα έχουµε πληθωρισµό στην Αµερική, αλλά και αύξηση του πληθωρισµού και στην Ευρώπη, διότι ο προστατευτισµός ισοδυναµεί µε µείωση της ανάπτυξης».
Το µεγάλο ερώτηµα είναι η Κίνα. Όπως εξηγεί, οι Κινέζοι είναι υπέρ της παγκοσµιοποίησης και δεν θέλουν καθόλου δασµούς. Ωστόσο, στη δασµολογική λογική, εάν έχεις π.χ. 1,5 τρισεκ. δολάρια συναλλαγές µε τις ΗΠΑ και οι µισές από αυτές φορολογούνται, ανάλογα θα πράξει και η Κίνα. ∆ηλαδή, θα επιβάλει δασµούς σε οτιδήποτε έρχεται από Αµερική ή µπορεί να κάνει στρατηγική επιλογή σε ποια προϊόντα θα το κάνει, πιο στοχευµένα.
Στην παρατήρηση εάν ο Τραµπ έχει το «µάτι» του καρφωµένο στην Κίνα, ο Λευτέρης Στουκογεώργος αναφέρει ότι αυτή τη στιγµή είµαστε σε εµπορικό πόλεµο µεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, και φυσικά θα την πληρώσουν και οι ενδιάµεσοι. Όλο αυτό, τονίζει καταληκτικά, θα έχει αντίκτυπο στους λαούς διότι το κόστος µετακυλίεται στον καταναλωτή. «Ο Τραµπ επιχειρεί µια παγκόσµια απορρύθµιση του διεθνούς πλαισίου που είχε βάλει η Αµερική µετά το 1945, και πάει να το ανατρέψει διότι θεωρεί πως µέχρι τώρα η πολιτική που ακολουθούσαν οι ΗΠΑ ηττάται από το Πεκίνο».
Μ. Ζαχαριάδης: Η Κύπρος δεν επηρεάζεται άµεσα, αλλά υπάρχει µεγάλος κίνδυνος
Ένα ερώτηµα, εντός «συνόρων», είναι εάν η Κύπρος επηρεάζεται από τον δασµολογικό πόλεµο που ξεκίνησε ο Τραµπ και επιπλέον κατά πόσον έχουµε λόγους να ανησυχούµε, παρά το ότι δεν έχουµε µεγάλες κυπριακές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ.
Ο οικονοµολόγος και καθηγητής Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο Κύπρου, Μάριος Ζαχαριάδης, αναφέρει από πλευράς του πως αυτό που ανησυχεί είναι το τι µπορεί να προκαλέσει στο µέλλον όλη αυτή η κατάσταση. «Μπορεί να επηρεαστεί η Κύπρος µε κάποιον τρόπο, ωστόσο το πιο ανησυχητικό είναι πως µια χώρα παίρνει µονοµερή δράση εναντίον άλλων χωρών χωρίς να έχει συνοµιλήσει µε αυτές· και είναι µια εµπορική εχθρική πράξη που φέρνει µια αντίδραση, όπως είδαµε από την πλευρά της Κίνας. Και είδαµε ιστορικά πως αυτή δράση – αντίδραση είναι πολύ δύσκολο να σταµατήσει», εξηγεί.
Επιπρόσθετα, τονίζει πως δηµιουργείται µια παγκόσµια αβεβαιότητα, µέρος της οποίας είναι και η Κύπρος ως µέρος-µέλος της ευρωπαϊκής οικονοµίας. «Αυτή η αβεβαιότητα µεταφράζεται σε διάφορα πεδία, όπως οι χαµηλοί ρυθµοί ανάπτυξης για την Ευρώπη, κάτι που θα επηρεάσει και εµάς στην Κύπρο. Ήδη η Ευρώπη αντιµετωπίζει υπαρκτά, δοµικά προβλήµατα χαµηλής ανάπτυξης, ιδίως σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερµανία», εξηγεί και επισηµαίνει πως όταν τέτοιου µεγέθους οικονοµίες αντιµετωπίζουν δοµικά οικονοµικά ζητήµατα, επηρεάζεται και η Κύπρος.
Ο καθηγητής εξηγεί επιπλέον ότι η επιβολή των δασµών, όχι µόνο στην Ευρώπη, θα φέρει µια µεγαλύτερη επικέντρωση των κινεζικών εξαγωγών προς την ΕΕ, η οποία θα προκαλέσει ανησυχία στους Ευρωπαίους παραγωγούς οι οποίοι µε τη σειρά τους θα ζητήσουν δασµούς. «Με αυτό τον τρόπο -και όχι µόνο- γενικεύεται µια κατάσταση».
Οι απευθείας επιδράσεις στην κυπριακή οικονοµία είναι αρχικά µικρές, σηµειώνει ο κ. Ζαχαριάδης και προσθέτει πως υπάρχει και µία άλλη διάσταση: γενικώς, όταν υπάρχει αβεβαιότητα, τείνουν να ρέουν κεφάλαια προς εκεί που θεωρούν ασφαλέστερο προορισµό, κάτι που µπορεί να εξηγεί το λόγο που ανατιµάται το δολάριο και πέφτει το ευρώ, κάνοντας τις εξαγωγές των ΗΠΑ πιο ακριβές και τις εισαγωγές των άλλων πιο φθηνές.
«Η υποτίµηση του ευρώ, από τη µια µας κάνει φτωχότερους, και από την άλλη µπορεί να βοηθήσει την ενδυνάµωση της τάσης για αύξηση εξαγωγών από την Ευρώπη προς τα έξω».
