Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Μπαράζ αυξήσεων στις τιμές των πετρελαιοειδών φέρνει ο νέος φόρος άνθρακα στα καύσιμα κίνησης, ο οποίος αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή τον Μάιο. Το χειρότερο όμως είναι ότι το πιο βαρύ κόστος θα κληθούν να το πληρώσουν και πάλι τα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.
Η νέα φορολογία -η οποία αποτελεί μέρος του ευρύτερου πακέτου των λεγόμενων πράσινων φορολογιών, το οποίο σχεδιάστηκε από την κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη και υιοθετήθηκε στη συνέχεια από την κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη- αναμένεται να οδηγήσει στην άμεση αύξηση των τιμών στα καύσιμα κίνησης και τα καύσιμα θέρμανσης κατά 5,95 σεντ το λίτρο (5 σεντ συν ΦΠΑ). Δηλαδή, η μέση τιμή της βενζίνης 95 οκτανίων, η οποία σήμερα κυμαίνεται στα 1,433 ευρώ το λίτρο θα αυξηθεί στα 1,492 ευρώ (χωρίς να υπολογίζονται πιθανές ανατιμήσεις λόγω της πορείας των διεθνών αγορών), ενώ με τον ίδιο τρόπο η μέση τιμή του πετρελαίου κίνησης θα αυξηθεί από 1,527 ευρώ σε 1,586 ευρώ και του πετρελαίου θέρμανσης από 1,060 ευρώ σε 1,120 ευρώ.
Το πιο τραγικό όμως είναι ότι το πλάνο, το οποίο ετοιμάστηκε από την κυβέρνηση και για το οποίο δόθηκαν δεσμεύσεις στην Κομισιόν, προνοεί σταδιακή αύξηση του συντελεστή του φόρου άνθρακα με ορόσημο το 2033, όταν θα φτάσει στα 25 σεντ το λίτρο (και συνεπακόλουθα θα οδηγήσει στην αύξηση των τιμών κατά 29,8 σεντ το λίτρο μαζί με τον ΦΠΑ). Πιο συγκεκριμένα, ο συντελεστής του φόρου άνθρακα θα ξεκινήσει από 5 σεντ το λίτρο, θα αυξηθεί σε 7 σεντ εντός του 2025, σε 10 σεντ το 2026, 14 σεντ το 2027, 19 σεντ το 2028, 21 σεντ το 2029, 22 σεντ το 2030, 23 σεντ το 2031, 24 σεντ το 2032 και 25 σεντ το 2033.
Φέσι 210 ευρώ για ένα μέσο νοικοκυριό
Σημειώνεται ότι έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε από την ομάδα του Υπουργείου Οικονομικών και του Πανεπιστημίου Κύπρου, η οποία ανέλαβε να διαχειριστεί το θέμα με τις νέες λεγόμενες πράσινες φορολογίες, έδειξε ότι η επίπτωση από την εφαρμογή της νέας φορολογίας θα είναι μεγαλύτερη στα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα. Επίσης, στην έρευνα αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «η ποσοστιαία µεταβολή στην καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών στις χαμηλές καταναλωτικές (εισοδηματικές) τάξεις αναμένεται να είναι μεγαλύτερη».
Ενδεικτικά, για ένα μέσο νοικοκυριό με κατανάλωση 300 ευρώ το μήνα σε καύσιμα κίνησης και 1.000 ευρώ το χρόνο σε πετρέλαιο θέρμανσης, η επίπτωση από την εφαρμογή της νέας φορολογίας άνθρακα θα είναι 210 ευρώ το χρόνο περίπου.
Σημειώνεται, επίσης, ότι με την αύξηση του συντελεστή της φορολογίας από 5 σεντ το λίτρο σε 7 σεντ, η οποία αναμένεται να επιβληθεί αργότερα φέτος, η επίπτωση για το μέσο νοικοκυριό θα φτάσει στα 290 ευρώ το χρόνο, ενώ θα συνεχίσει να αυξάνεται όσο αυξάνεται ο συντελεστής της φορολογίας. Ενδεικτικά, το 2033 που ο συντελεστής θα φτάσει στα 25 σεντ το λίτρο, η επίπτωση για το μέσο νοικοκυριό θα αγγίξει τα 1.040 ευρώ το χρόνο περίπου (συν πιθανές ανατιμήσεις λόγω της πορείας των τιμών στις διεθνείς αγορές).
Επισημαίνεται, ακόμη, ότι μέχρι το 2030 θα πρέπει να γίνει η εισαγωγή του νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής στα καύσιμα κίνησης, θέρμανσης και ελαφριάς βιομηχανίας, η οποία αναμένεται να αυξήσει τις λιανικές τιμές των πετρελαιοειδών κατά 15% περίπου.
Η εισαγωγή του νέου Συστήματος είναι υποχρεωτική για όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, περιλαμβανομένης φυσικά της Κύπρου. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει διευκρινιστεί κατά πόσο θα γίνει συμψηφισμός με το φόρο άνθρακα, ή εάν θα επιβληθεί νέα φορολογία. Στο δεύτερο σενάριο τα δεδομένα θα γίνουν ακόμη πιο δύσκολα για τα νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Φόρος αποβλήτων και ύδατος
Σημειώνεται ότι το πακέτο των λεγόμενων πράσινων φορολογιών περιλαμβάνει ακόμη τρία ζητήματα: το φόρο ταφής αποβλήτων, το φόρο ύδατος και το φόρο για τις διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα.
Ο φόρος ταφής θα επιβληθεί στη διάθεση των δημοτικών αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής με συντελεστή 35 ευρώ τον τόνο για το 2025, ο οποίος θα αυξάνεται κατά 5 ευρώ κάθε χρόνο.
Δηλαδή, από 35 ευρώ τον τόνο που δαπανούν σήμερα οι Τοπικές Αρχές στις ΟΕΔΑ, η χρέωση θα πάει στα 70 ευρώ το 2025 και θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι να φτάσει τα 100 περίπου ευρώ ανά τόνο.
Μέχρι στιγμής δεν έχει διευκρινιστεί σε ποιο βαθμό θα επηρεαστούν οι χρεώσεις, οι οποίες επιβάλλονται στους καταναλωτές. Επικρατεί, ωστόσο, έντονη ανησυχία ότι σε πολλές περιπτώσεις η αύξηση θα είναι μεγάλη.
Παρόμοια είναι τα δεδομένα για το φόρο ύδατος, αφού δεν έχει διευκρινιστεί σε ποιο βαθμό θα επηρεαστούν οι χρεώσεις προς τους καταναλωτές.
Στο χώρο των επιχειρήσεων οι νέες φορολογίες θα επιβαρύνουν ιδιαίτερα τις υπηρεσίες µεταφορών, τη µεταποίηση και τη γεωργοκτηνοτροφία.
«Το επίπεδο προόδου της Κύπρου είναι ανεπαρκές»
Οι νέες πράσινες φορολογίες συνδέονται με την κωλυσιεργία της κυβέρνησης στη λήψη μέτρων.
Ενδεικτική είναι η έκθεση της Υπηρεσίας Μελετών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την αξιολόγηση του σχεδίου της Κύπρου για την ενέργεια και το κλίμα (NECP), η οποία δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα.
Στην έκθεση αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «αν και η Κύπρος σκοπεύει να φτάσει σε μηδενικές καθαρές εκπομπές το 2050, το επίπεδο προόδου προς το στόχο της ΕΕ για την κλιματική ουδετερότητα φαίνεται να είναι ανεπαρκές».
Αναφέρεται επίσης ότι: «Η αναθεώρηση του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών (ESR) αύξησε τους εθνικούς στόχους για το 2030. Η Κύπρος έλαβε στόχο για μείωση 32% σε σύγκριση με το 2005. Ωστόσο, οι τρέχουσες προβλέψεις δείχνουν ότι η χώρα θα χάσει τον δεσμευτικό στόχο για το 2030, ακόμη και εφαρμόζοντας πρόσθετα μέτρα.
Από το 2017, οι εκπομπές ESR έχουν υπερβεί τα ετήσια όρια και η Επιτροπή εκτιμά ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί μέχρι το 2030».
Σημειώνεται, επίσης, ότι «η λειψυδρία και η ξηρασία ειδικότερα αναμένεται να επιδεινωθούν».
Αναφέρεται ακόμη ότι: «Μια μελέτη για το κόστος της κλιματικής αλλαγής στα νοικοκυριά στην ΕΕ εκτιμά ότι η υψηλότερη αύξηση των δαπανών για την υγεία που προκαλούνται από το κλίμα αναμένεται να σημειωθεί στην Κύπρο, καθώς και στην Ελλάδα. Η Κύπρος συγκαταλέγεται επίσης στις χώρες με την υψηλότερη αναμενόμενη αύξηση στις δαπάνες των νοικοκυριών για τρόφιμα».
