Αποτυχία των αρχών στην εξέταση της συναίνεσης
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) καταδίκασε την Κυπριακή Δημοκρατία για τον χειρισμό της υπόθεσης της 19χρονης Βρετανίδας, η οποία είχε καταγγείλει ομαδικό βιασμό στην Αγία Νάπα το 2019. Σύμφωνα με την απόφαση, οι κυπριακές αρχές απέτυχαν να εξετάσουν ουσιαστικά τα αποδεικτικά στοιχεία που αφορούσαν τη συναίνεση, ενώ δεν αξιολόγησαν κρίσιμα δεδομένα όπως την κατανάλωση αλκοόλ και την παρουσία ναρκωτικών ουσιών στον οργανισμό της καταγγέλλουσας.
Έλλειψη ευαισθησίας και επαναθυματοποίηση
Το Δικαστήριο επεσήμανε πως η προσφεύγουσα υπέστη εκ νέου θυματοποίηση λόγω του τρόπου που διεξήχθη η έρευνα. Αντί να υιοθετηθεί μια προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη τα δικαιώματα του θύματος, η 19χρονη κλήθηκε να καταθέσει πολλές φορές, επαναλαμβάνοντας τη δήλωσή της, κάτι που αύξησε την ψυχολογική της καταπόνηση. Η ανάκληση της καταγγελίας της έγινε μετά από πολύωρη ανάκριση, διάρκειας άνω των έξι ωρών, με ελάχιστα διαλείμματα, και υπογράφηκε μετά τα μεσάνυχτα, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για την ψυχολογική και σωματική της κατάσταση εκείνη τη στιγμή.
Βιαστική διακοπή έρευνας και καταδίκη του θύματος
Το ΕΔΑΔ υπογράμμισε πως η διερεύνηση των ισχυρισμών της 19χρονης τερματίστηκε πρόωρα, μετά την ανάκληση της καταγγελίας της, η οποία οδήγησε στην άμεση δίωξή της για ψευδή καταγγελία. Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα την καταδίκη της από το πρωτοβάθμιο δικαστήριο για δημόσια βλάβη, γεγονός που καταδεικνύει σοβαρές αδυναμίες στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης στην Κύπρο. Επιπλέον, το Δικαστήριο διαπίστωσε πως οι ανακριτικές αρχές αποδέχθηκαν χωρίς ενδελεχή έλεγχο τις δηλώσεις των υπόπτων, αγνοώντας κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία.
Καταδίκη της Κύπρου και αποζημίωση
Το Δικαστήριο έκρινε πως η Κυπριακή Δημοκρατία δεν τήρησε την υποχρέωσή της για αποτελεσματική διερεύνηση της καταγγελίας, οδηγώντας την προσφεύγουσα σε σοβαρή ψυχική επιβάρυνση. Ως αποτέλεσμα, η Κύπρος καταδικάστηκε να καταβάλει αποζημίωση ύψους 20.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 5.000 ευρώ για νομικά έξοδα.
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου και η νέα προσφυγή στο ΕΔΑΔ
Το 2022, το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου ανέτρεψε την καταδίκη της 19χρονης, κατακεραυνώνοντας την Αστυνομία για λανθασμένους χειρισμούς και καταπάτηση των δικαιωμάτων της. Παρά τη συγκεκριμένη απόφαση, η πλευρά της προσφεύγουσας ζήτησε την επανεξέταση της υπόθεσης από τον Γενικό Εισαγγελέα, κάτι που δεν έγινε, οδηγώντας έτσι στην προσφυγή στο ΕΔΑΔ.
Ελλείψεις και παραβιάσεις στη διερεύνηση
Το ΕΔΑΔ επισήμανε ότι η έρευνα έπρεπε να είναι εμπεριστατωμένη και να μην βασίζεται σε βιαστικά συμπεράσματα. Οι κυπριακές αρχές, ωστόσο, δεν διασφάλισαν έγκαιρα τον χώρο του εγκλήματος, δεν εξέτασαν βασικά αποδεικτικά στοιχεία, όπως τα δακτυλικά αποτυπώματα στα προφυλακτικά, και αγνόησαν τις αντιφατικές δηλώσεις των υπόπτων. Επίσης, δεν προχώρησαν σε ενδελεχή ανάλυση του DNA που βρέθηκε στην καταγγέλλουσα και σε άλλα σημεία της σκηνής του εγκλήματος.
Στερεότυπα και προκαταλήψεις στη διερεύνηση
Το Δικαστήριο διαπίστωσε πως οι αρχές αντιμετώπισαν την καταγγέλλουσα με προκατάληψη, αξιολογώντας την αξιοπιστία της μέσω στερεοτύπων και victim-blaming τακτικών. Η στάση αυτή επηρέασε την πορεία της έρευνας και υπονόμευσε τη δυνατότητα απόδοσης δικαιοσύνης.
Συμπεράσματα και επιπτώσεις της απόφασης
Η απόφαση του ΕΔΑΔ αποτελεί κόλαφο για τις κυπριακές αρχές, καθώς αναδεικνύει σοβαρές παραβιάσεις των δικαιωμάτων του θύματος και σοβαρές ανεπάρκειες στη διερεύνηση υποθέσεων σεξουαλικής βίας. Η υπόθεση εγείρει ερωτήματα για τον τρόπο που η κυπριακή Δικαιοσύνη αντιμετωπίζει τα θύματα σεξουαλικών εγκλημάτων και τη γενικότερη ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στον τρόπο διερεύνησης τέτοιων υποθέσεων.
Το Ιστορικό της υπόθεσης
Η υπόθεση αφορά μια 19χρονη Βρετανίδα που, το καλοκαίρι του 2019, κατήγγειλε ότι έπεσε θύμα ομαδικού βιασμού από 12 Ισραηλινούς στην Αγία Νάπα της Κύπρου. Αρχικά, οι ύποπτοι συνελήφθησαν, αλλά στη συνέχεια η νεαρή ανακάλεσε την καταγγελία της, υποστηρίζοντας αργότερα ότι εξαναγκάστηκε να το κάνει υπό πίεση από την κυπριακή αστυνομία και χωρίς την παρουσία δικηγόρου.
Ως αποτέλεσμα, κατηγορήθηκε για δημόσια βλάβη λόγω ψευδούς καταγγελίας και καταδικάστηκε σε τετράμηνη φυλάκιση με αναστολή. Το 2022, το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου ανέτρεψε την καταδίκη της, αναγνωρίζοντας παραβιάσεις των δικαιωμάτων της κατά τη διάρκεια της αρχικής έρευνας.
Παρά την απόφαση αυτή, οι κυπριακές αρχές δεν επανεξέτασαν την υπόθεση, οδηγώντας την 19χρονη να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ). Το 2025, το ΕΔΑΔ καταδίκασε την Κυπριακή Δημοκρατία για αποτυχία στη διερεύνηση της καταγγελίας και για μη υιοθέτηση προσέγγισης ευαίσθητης προς το θύμα, επιδικάζοντας αποζημίωση ύψους 25.000 ευρώ.
In the case of X v. Cyprus, the Court held that there had been a lack of effective investigation and a violation of the right to respect for private and family life.
The case concerned the investigation into an alleged gang-rape of a young British woman in Ayia Napa in July 2019.
Identifying a number of failures in the investigation, the Court found, without expressing an opinion as to the suspects’ guilt, that the investigative and prosecutorial authorities’ response had fallen short of the State’s duty to effectively investigate the applicant’s allegations. The credibility of her allegations appeared to have been assessed through prejudicial gender stereotypes and victim-blaming attitudes.
