Η θυσία τους φάρος στον αγώνα για δικαίωση της Κύπρου
Επιμέλεια: Μιχάλης Μιχαήλ
Εξήντα χρόνια μετά τη δολοφονία των Καβάζογλου και Μισιαούλη, η θυσία τους παραμένει σύμβολο φιλίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Ωστόσο η εκκρεμότητα της μη λύσης του Κυπριακού εξακολουθεί να αποτελεί το μεγάλο αγκάθι μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Οι δύο δολοφονηθέντες με το θάνατό τους έστειλαν και μηνύματα ενάντια στον εθνικισμό και τα καταστροφικά αποτελέσματά του.
Ο Καβάζογλου, επιπλοποιός στο επάγγελμα, ήταν δραστήριο μέλος του ΑΚΕΛ και μέλος της Κ.Ε. του κόμματος. Ο Μισιαούλης ήταν μέλος του ΑΚΕΛ και στέλεχος της ΕΚΑ. Η μοίρα το έφερε να γίνουν γείτονες, αφού ο Ντερβίς κατάφερε να διαφύγει από την τούρκικη συνοικία της Λευκωσίας και να φιλοξενηθεί μέχρι το θάνατό του στην Ακρόπολη, στο σπίτι του Χριστόφορου Τζιονή, στελέχους του ΑΚΕΛ.
«Αυτοί που έγιναν φως στο σκοτάδι»
Με την ευκαιρία των 60 χρόνων από τη δολοφονία των Καβάζογλου και Μισιαούλη, το ΑΚΕΛ δημιούργησε ένα ντοκιμαντέρ που ανατρέχει στην σκοτεινή εποχή της δολοφονίας τους, εστιάζοντας στη ζωή και το θάνατό τους. Το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές του θέματος και περιλαμβάνει συνεντεύξεις με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους ερευνητές, πολιτικά πρόσωπα, μάρτυρες και την οικογένεια του Κ. Μισιαούλη. Είναι δίγλωσσο, με ελληνικούς και τουρκικούς υπότιτλους, και η προβολή του θα πραγματοποιηθεί σε διάφορους χώρους
Στο πλαίσιο αυτού του ντοκιμαντέρ, δημοσιεύουμε σήμερα (και θα συνεχίσουμε την ερχόμενη Κυριακή) αποσπάσματα από τις αναφορές Τουρκοκύπριων συμπατριωτών μας, οι οποίες δίνονται στη δημοσιότητα για πρώτη φορά.
Η προϊστορία του θέματος
Ο ακαδημαϊκός και συγγραφέας Αμπτουλλάχ Κορκμαζχάν αναφέρει ότι το 1941 ιδρύθηκε η ΠΕΟ, στην οποία όλοι οι Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι εργάτες, οργανωμένοι στις Συντεχνίες Οικοδόμων και Υποδηματοποιών, βρήκαν κοινό έδαφος, ανεξαρτήτως εθνικότητας. Παράλληλα, το ίδιο διάστημα ιδρύθηκε το ΑΚΕΛ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μετά από κοινές προσπάθειες Ε/κ και Τ/κ, με πρωταγωνιστές κυρίως Τ/κ αγωνιστές, δημιουργήθηκαν η εφημερίδα «Εμεκτσί», η Λέσχη Τουρκικής Εκπαίδευσης και τα Τουρκικά Γραφεία της ΠΕΟ και του ΑΚΕΛ, για τον συντονισμό και τον κοινό αγώνα των δύο κοινοτήτων.
Ανάμεσα σε αυτούς που εργάστηκαν εντατικά για το οικοδόμημα αυτό ήταν ο Ντερβίς Αλή Καβάζογλου, ο Αχμέτ Σαντί Ερκούρτ, ο Φαζίλ Οντέρ και ο Αχμέτ Γιαχγιά, οι οποίοι αργότερα είτε δολοφονήθηκαν από την ΤΜΤ είτε υπήρξαν στόχοι απόπειρας δολοφονίας από την τουρκική εθνικιστική ακροδεξιά.
Το ματωμένο 1958
Το 1958 ήταν μια μοιραία και δολοφονική χρονιά, αφού η ε/κυπριακή Αριστερά δέχθηκε τη δολοφονική μανία των μασκοφόρων του Γρίβα, όπου μέλη της ΕΟΚΑ ενέτειναν τις επιθέσεις εναντίον του ΑΚΕΛ και των οργανώσεών του, δολοφονώντας μια σειρά από στελέχη και μέλη του κινήματος. Παράλληλα, η τ/κυπριακή Αριστερά δέχθηκε την ίδια δολοφονική μανία από την ΤΜΤ.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Επιβίωσης Μαρτύρων Δημοκρατίας, Μπουρχάν Ερασλάν, σημειώνει ότι μετά την 1η Μαΐου 1958, οι κυρίαρχοι κύκλοι της τ/κυπριακής κοινότητας ανησυχούσαν για την ενότητα των εργαζομένων, πιστεύοντας ότι αυτή θα εμπόδιζε τις πολιτικές τους φιλοδοξίες. Ως αποτέλεσμα, ξεκίνησε κυνήγι εναντίον των αριστερών Τ/κυπρίων.
Την πρώτη επίθεση την δέχθηκε ο επικεφαλής του τουρκικού παραρτήματος/γραφείου της ΠΕΟ Αχμέτ Σαντί στις 22 Μαΐου. Την ώρα της επίθεσης η σύζυγος του Σαντί μπήκε μπροστά και δέχθηκε κι αυτή τις σφαίρες. Ωστόσο οι εξτρεμιστές δεν κατάφεραν να τους σκοτώσουν. Τραυματίστηκαν και οι δύο και νοσηλεύτηκαν στο νοσοκομείο. Αλλά προφανώς, συνεχίζει ο Μπουρχάν Ερασλάν, ο Σατί δεν ήταν ο μοναδικός στόχος. Θα υπήρχε και συνέχεια.
Σημειώνουμε ότι στις 24 Μαΐου η ΤΜΤ δολοφόνησε με τον πιο άγριο τρόπο τον Φαζίλ Οντούρ Σελλά, ο οποίος ήταν διευθυντής της τουρκικής δημοκρατικής εφημερίδας «Ιγκιλαπσί» που έκλεισε το 1955 με βάση το διάταγμα έκτακτης ανάγκης του Χάρτιγκ.
Στις 28 Μαΐου έγινε απόπειρα δολοφονίας του Σαλίχ Ιμπραχίμ στην Αμμόχωστο, μέλους της ΠΕΟ. Το επόμενο θύμα ήταν ο Αχμέτ Γιαχγιά, κουρέας από τη Γεροσκήπου και κάτοικος Λευκωσίας.
Η προσπάθεια τρομοκράτησης των Τουρκοκύπριων αριστερών συνεχίστηκε με νέες δολοφονίες και άλλες τρομοκρατικές ενέργειες.
Απειλές θανάτου κατά του Καβάζογλου
Η διερευνητική δημοσιογράφος και ακτιβίστρια, Σεβγκιούλ Ουλουτάγ, αναφέρει ότι, σύμφωνα με τις αφηγήσεις της αδελφής του, στα τέλη του Φεβρουαρίου ή αρχές Μαρτίου του 1958, ένα άτομο προειδοποίησε την οικογένεια του Καβάζογλου ότι κάποιοι θα έρθουν εκείνο το βράδυ να τον σκοτώσουν. Στη συνέχεια, ενέδρευαν μπροστά από το σπίτι τους.
Ο Καβάζογλου, για το λόγο αυτό, πέρασε στον ελληνικό τομέα και μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα που έμεινε κρυμμένος στο οίκημα της ΠΕΟ, μετακινήθηκε από τον μηχανισμό του κόμματος στο σπίτι του Χριστόφορου και της Καλοδότης Τζιονή στην Ακρόπολη. Η Σεβγκιούλ Ουλουτάγ προσθέτει ότι το σπίτι του Τζιονή παρακολουθείτο τόσο από την ΤΜΤ όσο και από Ε/κύπριους – μέλη παραστρατιωτικής οργάνωσης του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη. Σημειώνουμε ότι εκτενή αναφορά στο θέμα αυτό είχε κάνει το ζεύγος Τζιονή σε συνέντευξή του στην εκπομπή «Ιστορικές Διαδρομές» του Άστρα 92,8.
Έντονη δραστηριότητα
Από το σπίτι όπου κρυβόταν, στην Ακρόπολη, ο Καβάζογλου πραγματοποιούσε πολλές δράσεις. Η Σεβγκιούλ Ουλουτάγ αναφέρει ότι, εκείνη την περίοδο, ο Καβάζογλου φρόντιζε να αυτομορφώνεται, διαβάζοντας και προσπαθώντας να μοιραστεί όσα μάθαινε. Προσπαθούσε να παρουσιάσει στη νεολαία όμορφες εκδηλώσεις, με θέατρο, τέχνες και πολιτισμό. Με τα άρθρα που έγραφε συνέχεια στις εφημερίδες και τα περιοδικά, ήθελε να βοηθήσει στην πρόοδο των δύο κοινοτήτων. Από όσα έμαθε η ερευνήτρια, ο Καβάζογλου έδινε έναν αγώνα και μέσα στο ΑΚΕΛ
Καβάζογλου και θέση ΑΚΕΛ για Ένωση
Ο Αμπτουλλάχ Κορκμαζχάν αγγίζει και το πολιτικό ζήτημα της εποχής, με την υποστήριξη του ΑΚΕΛ στη γραμμή της ένωσης με την Ελλάδα. Ο Ντερβίς Αλή Καβάζογλου, σημειώνει, είχε μια κριτική προσέγγιση στην πολιτική της ένωσης που ακολουθούσε το ΑΚΕΛ. Συμβάδιζε με τις αποφάσεις του κόμματος και την κομματική πειθαρχία, αλλά ποτέ δεν υιοθέτησε και δεν υπερασπίστηκε κατ’ ουσίαν την πολιτική της ένωσης.
Και είναι πραγματικότητα ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μαρτυρά ότι ο Καβάζογλου, ανεξάρτητα από το τι πίστευε για το συγκεκριμένο θέμα, είχε εκδηλώσει οποιαδήποτε αντίδραση.
Δολοφονίες Χικμέτ – Γκιουρκάν
Με τη λήξη της δράσης της ΕΟΚΑ και την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας το ζήτημα της ένωσης και της διχοτόμησης ήταν και πάλι στο προσκήνιο. Στην τ/κυπριακή κοινότητα η ΤΜΤ συνέχισε την τρομοκρατική της δράση και συνέχισε τις δολοφονίες Τ/κυπρίων, οι οποίοι στήριζαν την ανεξαρτησία και όχι τη διχοτόμηση.
Το βράδυ της 22ας προς 23η Απριλίου 1962 δολοφονούνται οι εκδότες και δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Τζουμχουριέτ» (Δημοκρατία), Αϊχάν Χικμέτ και Αχμέτ Μουζαφέρ Γκιουρκάν. Ο Α. Κορκμαζχάν αναφέρει ότι αυτή την περίοδο βλέπουμε ότι μετά από αυτές τις δολοφονίες ο Καβάζογλου κατέρρευσε ψυχολογικά. Μάλιστα, σε μία από τις δηλώσεις του αναφέρει ότι παρομοιάζει τον εαυτό του με μια μηχανή θανάτου που προκαλούσε τον θάνατο των φίλων του και αρχίζει να θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για όλες αυτές τις δολοφονίες, τις σφαγές Τουρκοκύπριων αριστερών.
Την ερχόμενη Κυριακή, ημέρα των εκδηλώσεων για τους δύο ηρωομάρτυρες, θα συνεχίσουμε την αναφορά αναφερόμενοι στο θέμα της δολοφονίας των Καβάζογλου και Μισιαούλη, με στοιχεία που αναφέρονται για πρώτη φορά.
