Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Τα νοικοκυριά στην Κύπρο πληρώνουν περίπου 1.400 ευρώ το χρόνο περισσότερα για την εξυπηρέτηση του στεγαστικού τους δανείου, σε σύγκριση µε τον µέσο όρο της ευρωζώνης. Φαίνεται, µάλιστα, ότι αυτός είναι ο πιο σηµαντικός λόγος που οι τράπεζες καταγράφουν κέρδη ρεκόρ τα τελευταία δύο χρόνια, παρά την κρίση η οποία µαστίζει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Όπως προκύπτει από στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα οποία ανέλυσε η εφηµερίδα µας, τα τελευταία δύο χρόνια (από τον Ιανουάριο του 2023 µέχρι τον Φεβρουάριο του 2025) οι τράπεζες στην Κύπρο κατέγραψαν τη µεγαλύτερη αύξηση στην ευρωζώνη όσον αφορά τις χρεώσεις τις οποίες επιβάλλουν σε βάρος των νοικοκυριών, στα δάνεια τα οποία αφορούν την αγορά κατοικίας. Την ίδια ώρα, διατήρησαν σε χαµηλά επίπεδα τα επιτόκια τα οποία πληρώνουν στα νοικοκυριά για τις καταθέσεις τους, µε αποτέλεσµα να παρουσιάζουν πλέον το µεγαλύτερο περιθώριο κέρδους µεταξύ όλων των κρατών-µελών της ευρωζώνης.
Πιο συγκεκριµένα, τον Ιανουάριο του 2023 ο µέσος όρος των χρεώσεων που επέβαλαν οι τράπεζες στην Κύπρο στα δάνεια για αγορά κατοικίας κυµαινόταν στο 3,15% και ήταν πολύ κοντά στον µέσο όρο της ευρωζώνης (3,11%). Στην πορεία, όµως, αύξησαν κατακόρυφα τις χρεώσεις τους, µε αποτέλεσµα τον Φεβρουάριο του 2025 ο µέσος όρος σε αυτά τα δάνεια να φτάνει πλέον στο 4,25% σε σύγκριση µε 3,33% στην ευρωζώνη. ∆ηλαδή σε δύο χρόνια οι τράπεζες στην Κύπρο επέβαλαν αυξήσεις σε βάρος των νοικοκυριών της τάξης των 110 µονάδων βάσης, ενώ την ίδια περίοδο στην ευρωζώνη οι αυξήσεις περιορίστηκαν σε µόλις 22 µονάδες βάσης.
Σηµειώνεται, µάλιστα, ότι λόγω της ραγδαίας αύξησης των επιτοκίων στην Κύπρο το κόστος για την εξυπηρέτηση ενός µέσου δανείου, ύψους 150 χιλ. ευρώ, ανέρχεται πλέον στις 6.375 ευρώ το χρόνο, ενώ το αντίστοιχο µέσο κόστος στην ευρωζώνη είναι 4.995 ευρώ. ∆ηλαδή τα νοικοκυριά στην Κύπρο πληρώνουν 1.380 ευρώ το χρόνο περισσότερα για την εξυπηρέτηση του στεγαστικού τους δανείου. Σηµειώνεται, µάλιστα, ότι για πολλούς δανειολήπτες η πιο πάνω υπερχρέωση είναι µεγαλύτερη από τον µηνιαίο τους µισθό.
Σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΚΤ, η Κύπρος µε µέσο επιτόκιο 4,25% βρίσκεται στην τέταρτη θέση στην ευρωζώνη µε τις υψηλότερες χρεώσεις στα στεγαστικά δάνεια, πίσω από τη Λετονία (4,59%), την Εσθονία (4,36%) και τη Λιθουανία (4.32%). Οι χώρες µε τα πιο χαµηλά επιτόκια είναι η Μάλτα (1,95%), η Ισπανία (2,89%) και η Γαλλία (3,01%).
Η συνταγή για τα υπερκέρδη
Εν τω µεταξύ, την ίδια ώρα που οι τράπεζες κάνουν πρωταθλητισµό στα επιτόκια τα οποία χρεώνουν στα δάνεια για αγορά κατοικίας, είναι ουραγοί στα επιτόκια τα οποία πληρώνουν οι ίδιες στις καταθέσεις των νοικοκυριών µε σκοπό την άντληση ρευστότητας. Ο µέσος όρος στην Κύπρο ανέρχεται στο 1,51%, σε σύγκριση µε 2,19% στην ευρωζώνη. Σηµειώνεται, µάλιστα, ότι η Κύπρος βρίσκεται στην τρίτη θέση από το τέλος, πίσω από τη Σλοβακία (1,2%) και την Ελλάδα (1,5%).
Επισηµαίνεται, ακόµη, ότι λόγω της µεγάλης διαφοράς που υπάρχει µεταξύ του επιτοκίου το οποίο πληρώνουν προς τους καταθέτες και του επιτοκίου το οποίο χρεώνουν στους δανειολήπτες, οι τράπεζες στην Κύπρο παρουσιάζουν το µεγαλύτερο περιθώριο κέρδους µεταξύ όλων των κρατών-µελών της ευρωζώνης.
Πιο συγκεκριµένα, η διαφορά µεταξύ των δύο επιτοκίων ανέρχεται σε 2,74%, ενώ ο αντίστοιχος µέσος όρος στην ευρωζώνη είναι 1,14%.
Στη δεύτερη θέση µετά την Κύπρο µε το µεγαλύτερο περιθώριο κέρδους είναι η Σλοβακία (2,65%), ενώ ακολουθούν η Λετονία (2,29%) και η Ελλάδα (2,12%).
Από την άλλη πλευρά, οι χώρες στις οποίες οι τράπεζες παρουσιάζουν το µικρότερο περιθώριο κέρδους είναι η Μάλτα (-0,58%, αρνητικό), η Ιταλία (0,45%) και η Σλοβενία (0,5%).
Υπερχρεώσεις και στις επιχειρήσεις
Σηµειώνεται ότι οι τράπεζες επιβάλλουν υπερχρεώσεις και στις επιχειρήσεις. Πιο συγκεκριµένα, ενώ οι ίδιες πληρώνουν για την άντληση ρευστότητας στις καταθέσεις των επιχειρήσεων επιτόκιο µόλις 1,52% (που είναι το πιο χαµηλό στην ευρωζώνη µε τον µέσο όρο να κυµαίνεται στο 2,5%), χρεώνουν τις επιχειρήσεις στα δάνειά τους µε επιτόκιο 4,48% (έναντι 4,1% στην ευρωζώνη).
Το περιθώριο κέρδους των τραπεζών από τη διαφορά των δύο επιτοκίων είναι 2,96%, ενώ ο αντίστοιχος µέσος όρος στην ευρωζώνη είναι 1,60%. Σηµειώνεται, επίσης, ότι η Κύπρος βρίσκεται στην τρίτη θέση πίσω από την Ιρλανδία (3,34%) και τη Λετονία (3,06%), ενώ στην άλλη πλευρά της κλίµακας στην οποία βρίσκονται οι χώρες στις οποίες οι τράπεζες έχουν το πιο µικρό περιθώριο κέρδους είναι η Φινλανδία (0,13%), η Γαλλία (1,07%) και το Λουξεµβούργο (1,11%).
Κέρδη ρεκόρ 2,5 δισ. ευρώ για τις τράπεζες
Το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ του επιτοκίου που πληρώνουν οι τράπεζες προς τους καταθέτες με σκοπό την άντληση ρευστότητας και του επιτοκίου που χρεώνουν στους δανειολήπτες, οδήγησε σε κέρδη ρεκόρ για τις τράπεζες ύψους 2,48 δισ. ευρώ σε δύο χρόνια.
Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, η κερδοφορία του τραπεζικού τομέα ανήλθε το 2024 στα 1,22 δισ. ευρώ, σε σύγκριση 1,26 δισ. ευρώ το προηγούμενο έτος.
Σημειώνεται, επίσης, ότι τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία του τραπεζικού τομέα αυξήθηκαν το 2024 κατά 469 εκατ. ευρώ ή 0,7%, από 65,17 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο 2023 σε 65,64 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο 2024. Η αύξηση αποδίδεται κυρίως σε αύξηση των χρεωστικών τίτλων, καθώς και σε αύξηση των δανείων και προκαταβολών.
Επιπρόσθετα, σημειώνεται ότι ο δείκτης Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών της Κατηγορίας 1 (CET1 ratio) του τραπεζικού τομέα ανήλθε στο τέλος του 2024 σε 24,5% από 21,5% στο τέλος του 2023. Η αύξηση αποδίδεται κυρίως στην αύξηση του Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών της Κατηγορίας 1 (CET1 capital), η οποία αντιστάθμισε την αντίστοιχη αύξηση του συνολικού ποσού ανοίγματος σε κίνδυνο.
