Η Κοινοτική Μαιευτική είναι ο κλάδος της Μαιευτικής που επικεντρώνεται στην υγειονοµική φροντίδα των εγκύων, τοκετών και λοχείων στο πλαίσιο της κοινότητας. ∆ιαφέρει από τη Νοσοκοµειακή Μαιευτική, καθώς βασίζεται σε παροχή υπηρεσιών υγείας εκτός των νοσοκοµειακών δοµών, συχνά στο σπίτι ή σε κέντρα υγείας.
Σκοπός της είναι η ενδυνάµωση της γυναίκας και της οικογένειας κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης, αλλά και κατά τον τοκετό και µετά τον τοκετό, µε στόχο τη φυσική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη. Η Κοινοτική Μαιευτική ενσωµατώνει την πρόληψη, την ενηµέρωση και τη συµβουλευτική, ενώ συχνά συνεργάζεται µε άλλες υγειονοµικές υπηρεσίες για την παρακολούθηση και τη διαχείριση εγκυµοσυνών υψηλού κινδύνου.
Με λίγα λόγια, όπως ανέφερε στη «Χαραυγή» η µαία Ηλιάνα Λασέττα, «πρόκειται για µια πολύ σηµαντική υπηρεσία καθώς ενδυναµώνει πολύ τα νέα ζευγάρια και βοηθά τους νέους να έχουν µια οµαλότερη µετάβαση στη γονεϊκότητα». Υπέδειξε πως η υπηρεσία ήρθε να καλύψει ένα τεράστιο κενό που υπήρχε τα προηγούµενα χρόνια, αναφέροντας ότι «είµαστε ο ενδιάµεσος κρίκος που ενώνει την αλυσίδα µεταξύ γυναικολόγου και παιδίατρου».
Καταθέτοντας την εµπειρία της µέσα από αυτή τη διαδικασία, η µαία που παρέχει τις υπηρεσίες της µέσω του ΟΚΥπΥ στη Λευκωσία, σηµείωσε πως «για τα ζευγάρια που δέχονται προετοιµασία πριν τον τοκετό, η µετάβαση είναι πιο οµαλή, ενώ τα ζευγάρια που δεν έχουν αυτήν την προετοιµασία αντιµετωπίζουν τα ζητήµατα πολύ δυσκολότερα. Η γνώση είναι δύναµη. Το να γνωρίζουν κάποια πράγµατα µειώνει το άγχος και αντιµετωπίζουν τα ζητήµατα που προκύπτουν καλύτερα».
Πρόσθεσε ότι «οι µαµάδες που προετοιµάστηκαν είναι πιο ήρεµες, πιο ψύχραιµες και αντιµετώπισαν τις πρώτες δυσκολίες χωρίς να αγχώνονται πέραν του δέοντος, ενώ οι µαµάδες που δεν δέχτηκαν την υπηρεσία είναι χαµένες». Επεσήµανε ακόµη ότι αυτό «επηρεάζει και το ευρύτερο σύνολο. Τη σχέση του ζευγαριού και την ψυχολογία της µητέρας, η οποία αν δεν είναι καλή, επηρεάζει όλη την οικογένεια».
Σωστή και τεκµηριωµένη πληροφόρηση
Η Ηλιάνα Λασέττα υπέδειξε ότι, ιδιαίτερα στο διαδίκτυο, υπάρχει έντονη παραπληροφόρηση, την οποία αντιµετωπίζει η υπηρεσία αυτή. Πρόσθεσε ότι πολλά από όσα βλέπουµε στο διαδίκτυο δεν ισχύουν ή µπορεί να τα εφαρµόσουµε τη λάθος στιγµή. Ως εκ τούτου, επεσήµανε ότι «είναι πολύ σηµαντική η σωστή και τεκµηριωµένη πληροφόρηση από επαγγελµατίες υγείας».
Βάσει του Περί Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Νόµου 1988-2020, η Μαία αποκτά την άδεια άσκησης επαγγέλµατος και είναι ικανή να αναλάβει την παρακολούθηση και την υποστήριξη της εγκύου.
Τρόπος λειτουργίας Κοινοτικής Μαιευτικής
Η Υπηρεσία Κοινοτικής Μαιευτικής παρέχει φροντίδα σε όλες τις γυναίκες συµβεβληµένες µε το ΓεΣΥ, χωρίς να χρειάζεται παραπεµπτικό από γιατρό, για συνολικά 6 επισκέψεις (πριν και µετά τον τοκετό), µε συµπληρωµή €6 για κάθε επίσκεψη. Εάν δεν πραγµατοποιηθούν επισκέψεις πριν τον τοκετό, τότε οι επισκέψεις περιορίζονται σε 4 µετά τον τοκετό.
Κατά την περίοδο της κύησης οι επισκέψεις πραγµατοποιούνται στη βάση της µαίας (χώροι του ΟΚΥπΥ) µε στόχο να βοηθήσουν τα νέα ζευγάρια να µπουν πιο οµαλά στον νέο γονικό τους ρόλο και να λύσουν τυχόν απορίες. Κατά την περίοδο της λοχείας οι επισκέψεις πραγµατοποιούνται στο σπίτι της γυναίκας, ώστε να γίνονται ουσιώδεις παρεµβάσεις που να αφορούν θέµατα που η γυναίκα αντιµετωπίζει στο σπίτι κατά την περίοδο της λοχείας.
Η Υπηρεσία παρέχεται τόσο εντός, όσο και εκτός ΟΚΥπΥ.
Χρειάζεται αύξηση επισκέψεων, διάρκειας, χώρων και προσωπικού
Μετά από 6 µήνες προσφοράς του προγράµµατος, µε την εµπειρία που έχει συσσωρευθεί και τη διαρκή αύξηση όσων χρησιµοποιούν την υπηρεσία, οι αρµόδιοι έχουν δηµιουργήσει µια συνολική εικόνα για τις αλλαγές που πρέπει να επέλθουν, ώστε να βελτιωθεί και να µπορεί να αξιοποιηθεί περισσότερο το πρόγραµµα.
Ως εκ τούτου, η Ηλιάνα Λασέττα σηµείωσε ότι πρέπει να αυξηθούν οι επισκέψεις, καθώς είναι λίγες οι 6.
Επεσήµανε ακόµη ότι οι επισκέψεις µπορούν να γίνουν το αργότερο 40 µέρες µετά τον τοκετό, µια περίοδος που πρέπει να παραταθεί. Όπως εξήγησε, ο θηλασµός µπορεί να διαρκέσει σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας µέχρι και τα πρώτα δύο χρόνια ζωής.
«∆ηλαδή µια µητέρα που θέλει να αποθηλάσει στους 6 µήνες, κανονικά δεν µπορεί να αποταθεί σε εµάς που είµαστε οι κατάλληλοι να την βοηθήσουµε», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Επίσης, µια µητέρα µπορεί να αντιµετωπίσει πρόβληµα στους 2 – 3 µήνες.
Η κα Λασέττα σηµείωσε ότι πρέπει να αυξηθεί ο αριθµός των µαιών, φέροντας το παράδειγµα ότι δύο µαίες καλούνται να καλύψουν ολόκληρη την επαρχία Λευκωσίας. Το ίδιο συµβαίνει και στην επαρχία Λεµεσού. Πρακτικά, όµως, κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό.
Αναφορικά µε τις τοποθεσίες που προσφέρονται οι υπηρεσίες, η Η. Λασέττα ανέφερε ότι στη Λευκωσία είναι µόνο στο Κέντρο Υγείας Έγκωµης, αλλά αναµένουν τον καθορισµό ακόµα ενός κέντρου, υποδεικνύοντας ότι «το ιδανικό θα ήταν να υπάρχουν χώροι πιο έξω από την πόλη για να είναι πιο προσιτοί σε κόσµο που διαµένει σε αποµακρυσµένες περιοχές».
Πρόσβαση στις υπηρεσίες Κοινοτικής Μαιευτικής σε όλες τις επαρχίες
Η Υπηρεσία Κοινοτικής Μαιευτικής εφαρµόστηκε σε πιλοτική βάση για δύο µήνες, τον Ιούλιο και Αύγουστο του 2024. Από την 1η Σεπτεµβρίου τέθηκε σε πλήρη εφαρµογή και τα στοιχεία δείχνουν ότι την αξιοποιούν όλο και περισσότεροι πολίτες.
Σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία, χρήση της υπηρεσίας Κοινοτικής Μαιευτικής για την πιλοτική φάση (Ιούλιος – Αύγουστος 2024) έκαναν 130 άτοµα παγκύπρια. Τον Σεπτέµβριο, όταν το πρόγραµµα µπήκε στην κανονική του φάση, ο αριθµός ανέβηκε στα 170 άτοµα. Τον Οκτώβριο 253 άτοµα, τον Νοέµβριο 297 και τον ∆εκέµβριο 315.
Η έγκυος και λεχώνα γυναίκα µπορεί να αναζητήσει τις µαίες που παρέχουν υπηρεσίες Κοινοτικής Μαιευτικής σε όλες τις επαρχίες. Ακολουθούν τα στοιχεία επικοινωνίας των µαιών του Οργανισµού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ):
Επαρχία Λευκωσίας:
Ηλιάνα Λασέττα, Τηλ.: 94006572
Παναγιώτα Κλαµπάνεβα, Τηλ.: 94006573
Επαρχία Λεµεσού:
Μαρία Παναγιώτου, Τηλ.: 94006574
Χριστιάνα Νικολαΐδου, Τηλ.: 94006576
Επαρχία Πάφου:
Κουµουδιού Παναγιώτα, Τηλ.: 94006569
Επαρχία Λάρνακας:
Ταφουνά Παναγιώτα, Τηλ.: 94006567
Επαρχία Αµµοχώστου:
Ιωσηφίνα Ιωσήφ, Τηλ.: 94006562
