Η αποτυχία κι αυτής της προσπάθειας που καταβάλλεται από τον ΟΗΕ για την επανέναρξη των συνομιλιών δεν θα είναι μια αποτυχία όπως τις προηγούμενες για λύση του Κυπριακού, αλλά θα τεθεί θέμα ύπαρξης για τον λαό της Κύπρου, τονίζει στη συνέντευξή του στη «Χαραυγή» ο βετεράνος πολιτικός Τάκης Χατζηδημητρίου.
Ο κ. Χατζηδημητρίου, για τον οποίο το ΑΚΕΛ διοργανώνει τιμητική εκδήλωση την ερχόμενη Τετάρτη 2 Απριλίου, υπογράμμισε ότι με τη στρατιωτικοποίηση που επιχειρείται στο Κυπριακό, η γραμμή αντιπαράταξης δημιουργεί ένα εκρηκτικό φαινόμενο που οδηγεί στην άρνηση της ύπαρξης της Κύπρου, και για Ε/κύπριους και για Τ/κύπριους.
Συνέντευξη στον Μιχάλη Μιχαήλ
Όλοι αναγνωρίζουν ότι είστε ένα άτομο με ιστορία σε αυτόν τον τόπο. Ως αναγνώριση αυτής της προσφοράς, στις 2 Απριλίου το ΑΚΕΛ πραγματοποιεί τιμητική εκδήλωση για το πρόσωπό σας. Πώς νιώθετε που σας τιμά το αρχαιότερο κόμμα της Κύπρου;
Κατ’ αρχάς είναι μια εξαιρετικά τιμητική εκδήλωση που την αισθάνομαι βαρύ φορτίο στους ώμους μου. Είχα κι εγώ, όπως και πολλοί άλλοι, τη δική μου –μικρή– συνεισφορά στον τόπο, όμως εκείνο που θα ήθελα να τονίσω είναι ότι πάντα ήταν σε συνεργασία με άλλους ανθρώπους, που μπορεί να πρόσφεραν και περισσότερα και μερικοί ακόμα πρόσφεραν και την ίδια τους τη ζωή, έτσι αισθάνομαι ότι αυτή η εκδήλωση παίρνει ένα ευρύτερο χαρακτήρα για να τιμήσει τον αγώνα του λαού μας για επιβίωση, για ειρήνη, για συνεργασία Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων, για εμπιστοσύνη, για ένα καλύτερο μέλλον.
Αυτά που λέτε έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, αφού προέρχονται από έναν άνθρωπο που ξεκίνησε με όραμα την ένωση ….
Η ζωή μου σε σχέση με το Κυπριακό, μέσα στην ψυχή μου, μέσα στο μυαλό μου, είχε συνειδητά ή ασυναίσθητα μια διαλεκτική πορεία. Ήμουν ενωτικός, ήμουν περήφανος που μπόρεσα να υπογράψω στο δημοψήφισμα του 1950, έζησα το ξύπνημα του αγώνα μέσα από την Παγκύπρια Εθνική Οργάνωση Νεολαίας, συνεργάστηκα με ανθρώπους. Ύστερα όμως, με το πέρασμα του χρόνου, ακόμα και τον καιρό της συζήτησης του εθνικού μας προβλήματος στα Η.Ε. στο μυαλό μας ήταν το σύνθημα «Αυτοδιάθεση – Ένωση». Ωστόσο, λαμβάναμε και τα άλλα μηνύματα που μας έστελναν οι Ινδίες, ο Κρίσνα Μένον, για αυτοδιάθεση ολόκληρου του κυπριακού λαού, για μια ανεξαρτησία και κοινή πορεία του λαού της Κύπρου. Έτσι, μπορώ να πω ότι ζούσα το ενωτικό ζήτημα, αλλά έπαιρνα και τα μηνύματα που έρχονταν από τον διεθνή χώρο. Αυτοδιάθεση που σήμαινε μια Κύπρο ανεξάρτητη, κοινή πατρίδα Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων.
Η ανεξαρτησία σάς απογοήτευσε;
Ναι, η αρχική μου θέση ήταν η απογοήτευση από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, αλλά ταυτόχρονα, και είναι αποδεδειγμένο πλέον μέσα από την πράξη και τη ζωή την ίδια, εργαστήκαμε για την κυπριακή ανεξαρτησία. Δηλαδή κάναμε όνειρα για την ανεξαρτησία. Και το 1962 έγραψα κείμενο όπου ανέφερα ότι ο αγώνας για την ένωση ολοκληρώθηκε και ότι η Κύπρος θα πρέπει να προσανατολιστεί προς την Ευρώπη και διά μέσου της Ευρώπης μπορεί να αποκαταστήσει επαφή και με την Ελλάδα και με τους άλλους χώρους. Υπήρχαν όμως φορές που ζούσα και τον ενωτισμό και την ανεξαρτησία, μέχρι που ξεκαθάρισαν μέσα μου τα πράγματα, ιδιαίτερα με τις διακοινοτικές συγκρούσεις.
Με όσα έγιναν φτάσαμε στο σήμερα. Με την εμπειρία και τη γνώση που αποκτήσατε ο κόσμος της Κύπρου είναι έτοιμος να δεχθεί μια συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων;
Μου θέτετε ένα ερώτημα που σχετίζεται με την κυπριακή κοινωνία. Κι εδώ είναι το μεγάλο μας πρόβλημα. Ηγεσία και κοινωνία. Η πολιτική ζωή στην Κύπρο δεν αναπτύχθηκε και η ηγεσία έπαιζε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των τοπικών εξελίξεων όσο και των διεθνών συνθηκών, ανάλογα με το τι τροφοδοτούσε την κοινωνία και πού την προσανατόλιζε. Περιμέναμε από την κοινωνία να έχει άλλη άποψη; Οπότε μπήκαμε σε μια στρατιωτικοποίηση που είναι και η πηγή των σημερινών συμφορών. Ήρθε ο ελληνικός στρατός που έπαιζε και πολιτικό ρόλο. Στην Ελλάδα, μετά τον εμφύλιο, στο στρατό υπήρχε η μη κατανόηση ύπαρξης της ανεξάρτητης Κύπρου, δεν ήταν κατανοητή η ένταξη στους αδέσμευτους, ούτε ήταν κατανοητή η συνεργασία με τη Σοβιετική Ένωση. Και αυτός ο στρατός βρέθηκε σε αντιπαράθεση με την κυπριακή ηγεσία.
Σήμερα δεν υπάρχει κάτι ανάλογο; Συνθηματολογία από τη μια και στρατιωτικοποίηση του Κυπριακού με εξοπλισμούς στο όνομα της ασφάλειας, στρατιωτικές συμφωνίες κ.λπ.;
Δυστυχώς όλη αυτή η υπόθεση συνδέεται με το Κυπριακό. Και είναι γι’ αυτόν το λόγο που χρειαζόμαστε τη λύση. Η Κύπρος είναι ένα πολυεθνικό νησί με χαρακτήρα ενωτικό για την περιοχή, που διαδραμάτισε ρόλο στη μετάδοση πολιτισμών, εμπορικών επαφών κ.λπ. με τη συγκεκριμένη σύνθεση του πληθυσμού της. Και οι κίνδυνοι αντιμετωπίζονταν από κοινού από Ε/κύπριους και Τ/κύπριους. Από τη στιγμή που διασπάστηκε αυτή η ενότητα, διασπάστηκε και η ίδια η ύπαρξη και το νόημα της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο. Και όταν το βόρειο μέρος της Κύπρου βρίσκεται κάτω από την επιρροή και την κατοχή της Τουρκίας κι ο νότος κάτω από την επιρροή και τον έλεγχο της Δύσης, τότε η γραμμή αντιπαράταξης δημιουργεί ένα εκρηκτικό φαινόμενο που οδηγεί στην άρνηση της ύπαρξης της Κύπρου και για Ε/κύπριους και για Τ/κύπριους. Το Κυπριακό δεν θα λυθεί με τη στρατιωτικοποίηση της Κύπρου, αλλά με την επίλυση και την επανένωση του νησιού. Άλλωστε μόνιμο αίτημά μας ήταν η αποστρατιωτικοποιημένη Κύπρος. Πώς το ξεχάσαμε αυτό;
Κάποιοι λένε ότι σήμερα βρισκόμαστε στο συν πέντε της διχοτόμησης. Στη Γενεύη πριν λίγες μέρες εξασφαλίστηκε η διάσωση της διαδικασίας μέχρι τον Ιούλιο. Βλέπετε προοπτική με αυτά τα δεδομένα;
Εκείνο που περνά από το μυαλό μου είναι το εξής: Όταν αποτυγχάναμε στο εσωτερικό να προωθήσουμε λύσεις, από το 1950 μέχρι πρόσφατα έμπαιναν στη μέση οι μητέρες πατρίδες. Τώρα, που πάλι αποτύχαμε, έρχεται ο Γ.Γ. του ΟΗΕ και επαναφέρει στο προσκήνιο τις πενταμερείς, που είναι στην πραγματικότητα επαναφορά των μητέρων πατρίδων και πάλι στο προσκήνιο. Τα Η.Ε. κρατούν το Κυπριακό ανοικτό και προσπαθούν να βρουν διεξόδους για την επάνοδο στις συνομιλίες για τη διατήρηση της Κύπρου ως ανεξάρτητου κράτους.
Είναι ενώπιόν μας ο κίνδυνος του αφανισμού Ε/κ και Τ/κ
Εάν αποτύχει κι αυτή η προσπάθεια, ποιους κινδύνους βλέπετε να έχουμε μπροστά μας;
Δεν θα είναι πλέον αποτυχία προσπάθειας. Πιστεύω ότι θα έχουμε πλέον μπροστά μας τον κίνδυνο αφανισμού των Ε/κυπρίων και των Τ/κυπρίων ως αποτέλεσμα των λανθασμένων χειρισμών και πράξεων του παρελθόντος. Δεν θα μιλάμε για αποτυχία ακόμη μιας προσπάθειας, αλλά θα είναι θέμα ύπαρξης για τον λαό ολόκληρης της Κύπρου.
Και η εκδήλωση της 2ας Απριλίου έχει αυτό το νόημα, η αγωνία για το μέλλον της Κύπρου για μια κοινωνία που θέλει να βρει διεξόδους αλλά δεν έχει ακόμα τη δύναμη να κάνει το άλμα. Είναι η ώρα που πρέπει, πέραν των ηγεσιών, να δώσουμε στην κοινωνία το μήνυμα ότι πρέπει να κάνει το άλμα, ώστε να αποκατασταθεί η ενότητα του τόπου και να αποκτήσουμε ξανά την ανεξαρτησία σε ολόκληρο το νησί.
